- Trong báo cáo trước Quốc hội, ông đã thừa nhận là có tình trạng công tố viên chưa đáp ứng yêu cầu khi tham gia tố tụng tại tòa. Nguyên nhân tại sao?
- Có nhiều nguyên nhân, như công tố viên tham gia xét xử không chuẩn bị, không đọc kỹ hồ sơ vụ án dẫn đến tình trạng luật sư và những người liên quan đưa ra những tình tiết không phải là mới, đã có trong hồ sơ vụ án, mà công tố viên không đối đáp được. Nguyên nhân khác là công tố viên không đủ trình độ để đối đáp với luật sư, từ đó dẫn đến lúng túng, chỉ biết đọc nguyên cáo trạng. Nhưng nguyên nhân đặc biệt quan trọng là công tố viên nhận thức nhiệm vụ của mình chưa đúng. Nếu kiểm sát viên giữ quyền công tố lại chỉ nghĩ nhiệm vụ của mình tại tòa là giữ nguyên quan điểm của cáo trạng là hoàn toàn không đúng.
Trách nhiệm của công tố viên tại tòa là làm sáng tỏ vụ án, chứ không phải giữ nguyên cáo trạng, có vậy mới đảm bảo không lọt tội, không oan sai. Diễn biến tại tòa có giá trị pháp lý cao nhất. Trong thời gian tới, công tố viên phải quán triệt tư tưởng này và ngành kiểm sát quyết không để tình trạng công tố viên không đọc kỹ hồ sơ, không đủ trình độ chuyên môn tham gia xét xử.
- Nghĩa là tới đây kiểm sát viên giữ quyền công tố có quyền thay đổi cáo trạng do lãnh đạo ký trước đó?
- Cáo trạng chỉ xuất phát từ những chứng cứ có trong giai đoạn điều tra. Những vấn đề diễn ra trong phiên tòa mới là quan trọng, và công tố viên không nhất thiết phải bảo vệ duy nhất quan điểm luận tội trong cáo trạng. Tới đây, công tố viên sẽ quyết định ngay tại phiên tòa, kể cả việc thay đổi mức án và thay đổi tội danh cho phù hợp với những gì mà diễn biến phiên tòa đem lại. Nếu gặp trường hợp phức tạp và tình tiết mới đặc biệt có thể xin hoãn phiên tòa để xin ý kiến chỉ đạo. Hoặc khi có thay đổi đột xuất, công tố viên có quyền quyết định thay đổi quan điểm luận tội ngay tại phiên tòa rồi báo cáo sau. Công tố viên chịu trách nhiệm về kết luật vụ án đó chứ không phải người ký cáo trạng.
- Thời gian qua, VKSND Tối cao khởi tố điều tra 230 vụ án xâm phạm hoạt động tư pháp, nhưng chỉ truy tố được 152 vụ. Tại sao kết quả đạt thấp vậy?
- Cục Điều tra hình sự VKSND Tối cao được giao nhiệm vụ điều tra các vụ án liên quan đến các hành vi xâm phạm hoạt động tư pháp của các cơ quan như điều tra, tòa án, thi hành án. Những vụ án không đề nghị truy tố là do xét thấy không cần thiết phải truy cứu trách nhiệm hình sự. Còn các cơ quan tư pháp, nếu có các hoạt động vi phạm quy định của Bộ luật Hình sự về các tội xâm phạm hoạt động tư pháp thì sẽ bị khởi tố điều tra.
- Hoạt động của Cục Điều tra có sợ dẫn tới “hình sự hóa” các hoạt động tư pháp không?
- Việc “hình sự hóa” lĩnh vực này là không thể có, nhưng tất nhiên phải phụ thuộc vào trình độ, nhận thức và sự nghiêm túc của những người được giao trách nhiệm này. VKSND Tối cao là cơ quan duy nhất thực hiện nhiệm vụ điều tra hình sự các vụ xâm phạm hoạt động tư pháp. Các địa phương sẽ không có cơ quan này, mà VKSND Tối cao chỉ tổ chức bộ phận điều tra hình sự ở một số khu vực. Việc thống nhất quản lý sẽ giúp cho điều tra, xử lý các vụ xâm phạm hoạt động tư pháp chính xác, khách quan hơn.
- Cơ quan kiểm sát cũng có thể có hành vi xâm phạm hoạt động tư pháp. Với trường hợp này, VKSND Tối cao xử lý thế nào?
- Chúng tôi kiên quyết xem xét trách nhiệm một cách khách quan nghiêm túc những kiểm sát viên có liên quan hoặc không hoàn thành nhiệm vụ. Nhưng chúng tôi cũng xác định rằng, công tác kiểm sát tuân theo pháp luật của VKS đối với các hoạt động tư pháp mà làm tốt thì các vụ xâm phạm hoạt động tư pháp sẽ giảm bớt.
- Theo ông, thời gian tới khi hoạt động độc lập của các cơ quan tố tụng được củng cố thì có cần thiết tiếp tục họp ba ngành trước khi xét xử như hiện nay?
- Theo tôi, việc họp ba ngành là rất cần thiết. Cần hiểu rằng các cơ quan công an - kiểm sát - tòa án họp với nhau trước khi đưa vụ án ra xét xử là để phối hợp xem xét vụ án chính xác hơn, chứ không phải để thống nhất quan điểm xử lý vụ án đó. Mỗi cơ quan đều có quan điểm độc lập nhưng khi xử lý vụ án cần phải phối hợp. Ví như vụ án cần xử nhanh, vụ án phức tạp thì việc này giúp các cơ quan tìm ra cách xem xét tốt nhất, đầy đủ, khách quan nhất trong điều tra, truy tố, xét xử.
(Theo Pháp Luật)