Là công tố viên trưởng thành phố Catanrazo, vùng Calabria, Nicola Gratteri từ lâu đã phải hy sinh đời sống cá nhân khi chọn đối đầu với tổ chức tội phạm. Hơn 20 năm qua, Nicola hiếm khi đi đâu khác ngoài con đường từ nhà tới cơ quan trong chiếc xe bọc giáp chống đạn. Nicola nói "không có cuộc sống riêng" và so sánh bản thân với "tội phạm bị quản chế tại gia".
Không chỉ Nicola, cuộc sống của người vợ cũng chịu ảnh hưởng. Năm 1989, một số kẻ đã xả đạn vào cửa nhà và gọi điện đe dọa bà trước khi hai người kết hôn. Nhưng người phụ nữ ấy vẫn chọn chung sống với Nicola, dù phải thích nghi với cuộc sống luôn hiện diện vệ sĩ có vũ trang và camera an ninh.
Chịu nhiều ràng buộc, Nicola cho biết vẫn cảm thấy "tự do trong tư tưởng". Mỗi ngày, ông dậy từ lúc 2h30 vì chứng mất ngủ, xuống bếp ăn lót dạ rồi làm việc tới khi trời sáng. Đối diện với nguy cơ thường trực, Nicola tìm được sự khuây khỏa trong công việc và khi làm vườn.
Hơn ai hết, Nicola hiểu rõ những hiểm nguy ông đang đối mặt đến từ thế giới ngầm mà đại diện là băng đảng mafia 'Ndranghet - tổ chức tội phạm khởi đầu tại vùng Calabria, phần mũi ủng của Italy, và đã vươn "vòi bạch tuộc" ra toàn cầu.
Công tố viên Nicola Gratteri hiếm khi đi đâu, ngoài nhà và cơ quan. Ảnh: The Wall Street Journal.
Với khoảng 20.000 thành viên, ‘Ndrangheta kiểm soát khoảng 80% thị trường cocaine tại châu Âu, mỗi năm thu lời ước tính 55 tỷ USD – lớn hơn doanh thu ước tính của mọi cartel ma túy tại Colombia và Mexico cộng lại. Phần lớn lợi nhuận của ‘Ndrangheta được "rửa" tại những thành phố châu Âu lớn, bao gồm các lĩnh vực như bất động sản, nhà hàng, khách sạn. Quy mô của mafia ‘Ndrangheta đã vượt xa mafia Cosa Nostra trước kia.
Nhưng sự nguy hiểm không làm Nicola nao núng. Ông cho rằng sự hiện diện đông đảo của các tổ chức tội phạm như ‘Ndrangheta đã góp phần khiến nền kinh tế quê hương Calabria của Nicola nói riêng và cả miền nam Italy nói chung trở nên trì trệ trong thời gian dài.
Tháng 12/2019, Nicola đã "bắn phát súng khai hỏa cuộc chiến với ‘Ndrangheta bằng lệnh huy động hàng nghìn người trong lực lượng chấp pháp bắt giữ hơn 300 người nghi liên quan tới mafia. Đây là một trong những cuộc bắt giữ mafia lớn nhất trong lịch sử hiện đại của Italy, là cuộc đột kích quy mô lớn nhất vào ‘Ndrangheta.
Nicola kể để chuẩn bị cho cuộc truy quét trên, ông đã lên kế hoạch từ ba năm trước. Nhưng cuộc chiến mới chỉ bắt đầu. Hơn 500 người đang bị điều tra, hầu hết đã bị giam giữ chờ ngày ra tòa.
Phiên tòa dự kiến diễn ra trước mùa hè 2020 và sẽ là vụ xét xử mafia lớn nhất của Italy kể từ khi nước này truy tố thành viên của tổ chức mafia Cosa Nostra vào năm 1986. Để đủ chỗ cho bị cáo, nhân chứng, và luật sư, nhà chức trách đã phải chuyển đổi sân bóng chuyền với sức chứa 3.200 ghế thành phòng xét xử an ninh cao độ. Các nghi phạm đối diện với nhiều cáo buộc như giết người, tống tiền, tham nhũng, rửa tiền, và gia nhập hoặc cấu kết với tổ chức tội phạm.
Một số chính khách địa phương cùng báo chí chỉ trích vụ đột kích với hàng trăm vụ bắt giữ là vượt quá mức cần thiết. Nhưng Nicola cho rằng nếu không làm như vậy, rủi ro nghi phạm đào tẩu hoặc tiêu hủy chứng cứ là quá lớn.
Vụ đột kích diễn ra ngay trước thềm bầu cử chính quyền địa phương vào ngày 26/1, buộc những chính đảng phải chứng minh ứng cử viên của họ không liên quan tới mafia.
Một người cầm biểu ngữ với nội dung "Tất cả ủng hộ Gratteri" trong buổi mít tinh ủng hộ Nicola ngày 18/1. Ảnh: The Wall Street Journal.
Mario Oliverio, Thống đốc đương nhiệm của Calabria thuộc đảng dân chủ, đã phải rút lui khỏi cuộc đua giữ chức sau khi hai người thân tín nhất của vị này bị đội ngũ của Nicola điều tra. Một chính khách nổi danh khác trong đảng bảo thủ cũng đã bị tạm giam trước xét xử. Một số người vì thế cáo buộc Nicola can thiệp vào chính trị.
Nhưng với nhiều người dân Calabria khác, Nicola là anh hùng. Trong buổi mít tinh vào ngày 18/1, vài nghìn người đã tập trung ngoài văn phòng công tố tại thành phố Catanzaro để ủng hộ Nicola. Tuy vậy, Nicola không được xuất hiện vì cảnh sát sợ mafia sẽ tìm cách ám sát ông.
Sự e ngại của cảnh sát hoàn toàn có căn cứ, bởi năm 2005, cảnh sát đã phát hiện kho chất nổ và súng trường sẽ được dùng để sát hại Nicola. Mới đây, cảnh sát còn bí mật nghe được cuộc gọi giữa hai tên tội phạm băng đảng, trong đó chúng dùng từ "người chết biết đi" để mô tả Nicola.
Sau đợt bắt giữ vừa qua, nguy cơ tăng cao hơn bao giờ hết. Cảnh sát đã phải thay thế xe chống đạn thông thường của Nicola bằng một chiếc SUV được trang bị giáp chống bom. Đội cận vệ cũng được tăng thêm quân số.
Đối diện nguy hiểm rình rập, Nicola vẫn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc làm chủ nỗi sợ, đối thoại với cái chết. Ông luôn tự nhắc nhở rằng bản thân đã sống cuộc sống tốt đẹp nên dù chết hôm nay hoặc ngày mai cũng không đáng ngại.
Quốc Đạt (Theo The Wall Street Journal)