Theo nghiên cứu về nguyên tắc sinh học phân tử trên tạp chí Nghiên cứu khoa học Frontiers (Thụy Sĩ), các tế bào dù khỏe mạnh hay tế bào khối u, trong quá trình phát triển tự nhiên đều phóng thích các DNA tự do, lưu thông trong máu và có trong các chất dịch của cơ thể. Các DNA này còn được gọi là phân tử DNA ngoại bào. Ở cơ thể bệnh nhân ung thư, các tế bào ung thư sẽ phóng thích các DNA tự do mang đặc trưng của chính khối u. Các DNA tự do này còn gọi là các mảnh ctDNA, đi vào máu thông qua cơ chế chết theo lập trình như một chỉ dấu sinh học.
Việc phân tích ctDNA đang được ứng dụng như một trong những phương pháp giúp phát hiện sớm và điều trị ung thư tại các quốc gia phát triển. Theo báo cáo của Hãng công nghệ về giải mã và phân tích gene Illumina (Mỹ) đầu năm 2022, phân tích ctDNA đặc trưng của tế bào ung thư giúp nhận biết sớm nguy cơ mắc cụ thể mỗi loại ung thư qua một lần xét nghiệm máu.
Do đó, ứng dụng DNA ngoại bào mở ra nhiều hứa hẹn trong tầm soát và phát hiện ung thư sớm.
Gene Solutions là một trong những đơn vị đầu tiên ứng dụng công nghệ DNA ngoại bào để tầm soát ung thư và phát hiện tồn dư khối u. Tháng 4/2022, Gene Solutions giới thiệu quy trình sinh thiết lỏng phát hiện ung thư sớm gọi là SPOT-MAS. Quy trình này được xây dựng dựa trên công nghệ giải trình tự gene thế hệ mới, phát hiện đồng thời 4 biến đổi đặc trưng của DNA khối u. Theo báo cáo nghiên cứu trên Tạp chí Y học Việt Nam, tháng 4/2022, việc ứng dụng sinh thiết lỏng SPOT-MAS hỗ trợ gia tăng khả năng phát hiện ung thư từ giai đoạn sớm. Công nghệ cho phép phát hiện đồng thời 5 loại ung thư gan, phổi, vú, đại-trực tràng và dạ dày với độ đặc hiệu 95,9%, giúp tối ưu và loại trừ kết quả dương tính giả không mong muốn.
Kỹ thuật viên Gene Solutions tiến hành xét nghiệm tầm soát đồng thời 5 bệnh ung thư qua một mẫu máu.
Bác sĩ Nguyễn Hữu Nguyên, Đồng sáng lập Gene Solutions, chia sẻ: Sinh thiết lỏng SPOT-MAS sở hữu nhiều ưu điểm như: không xâm lấn, chính xác, đơn giản, thuận tiện, chi phí hợp lý. Với một lần lấy máu (khoảng 10ml), người làm xét nghiệm có thể tầm soát cùng lúc 5 loại ung thư phổ biến nhất Việt Nam hiện nay: ung thư gan, phổi, vú, đại-trực tràng, dạ dày.
Theo bác sĩ Nguyên, khả năng tầm soát của công nghệ SPOT-MAS mang đến tính khả quan trong cuộc chiến phòng chống ung thư hiện nay. Khi phát hiện ung thư sớm, tận dụng được "thời điểm vàng" để can thiệp bằng các phương pháp đặc hiệu, tỷ lệ sống của bệnh nhân ung thư có thể tăng từ 3 đến 16 lần. Việc này đặc biệt ý nghĩa trong bối cảnh 80% bệnh nhân ung thư Việt Nam được phát hiện ở giai đoạn muộn, khiến các phương pháp điều trị khó phát huy tác dụng. Bệnh nhân ung thư được chữa trị hiệu quả sẽ giảm gánh nặng tâm lý và tài chính cho gia đình, giảm tải cho ngành y tế và xã hội nói chung.
Mang đến giải pháp gene cho người Việt
Đội ngũ Gene Solutions đã có 15 công bố nghiên cứu, gồm nhiều công trình giá trị về ứng dụng của nghiên cứu DNA ngoại bào trong tầm soát ung thư trên các tạp chí khoa học uy tín trong nước và quốc tế. Thành lập vào năm 2017, Gene Solutions quy tụ đội ngũ hùng hậu các nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực di truyền học, y học, công nghệ, với mong muốn cải thiện sức khỏe cộng đồng bằng giải pháp gene tiên tiến, chất lượng với chi phí hợp lý.
Kỹ thuật viên đang làm việc tại phòng lab của Gene Solutions.
Gene Solutions hiện cung cấp hệ sinh thái gồm 29 xét nghiệm tầm soát ung thư, chăm sóc thai kỳ và các bệnh mạn tính di truyền, hỗ trợ bác sĩ tiên lượng bệnh và điều trị chính xác. Tính đến tháng 5/2022, Gene Solutions đã thực hiện hơn 400.000 xét nghiệm gene, thiết thực ứng dụng công nghệ DNA ngoại bào để tầm soát và sàng lọc nhiều căn bệnh phổ biến với người Việt.
Trước tình trạng ung thư tại Việt Nam, Gene Solutions mong muốn "phổ thông hoá" công nghệ SPOT-MAS, nhằm thúc đẩy thói quen tầm soát ung thư trong cộng đồng, nâng cao hiệu quả chữa trị và tỷ lệ sống của bệnh nhân. Tháng 8/2022, Gene Solutions khởi động chiến dịch "Chung tay đẩy lùi ung thư" – Cùng hành động "Vì một Việt Nam không còn nỗi lo ung thư", phối hợp với hơn 100 bệnh viện, phòng khám, doanh nghiệp đối tác để lan tỏa nhận thức về tầm soát ung thư sớm.
Bác sĩ Nguyễn Hữu Nguyên cho biết: "Chúng tôi luôn tin rằng mỗi người đều xứng đáng được chăm sóc sức khỏe tốt hơn. Ứng dụng nghiên cứu DNA ngoại bào tại Việt Nam, Gene Solutions mong ngày càng nhiều người Việt được hưởng lợi từ công nghệ này, nhất là những người có nguy cơ mắc ung thư cao. Chúng tôi nỗ lực đưa thành tựu của nền y học chính xác từ phòng lab đến đời sống, góp phần cải thiện sức khỏe từng cá nhân, để mỗi gia đình Việt có thêm bình an, hạnh phúc".
Mai Trinh
Ảnh: Gene Solutions