Dang Nguyen Thuc Vien, con gái một người nhập cư Việt Nam, làm thông dịch viên trong một bệnh viện tại tỉnh Kanagawa. Ảnh: Reuters.
Trong nửa thập niên qua, nhiều thay đổi lớn đã diễn ra trong bức tranh nhân khẩu học về cộng đồng người nước ngoài tại Nhật Bản. Cuối năm 2017, tuần san Playboy có bài viết dài 4 trang về người Việt, theo Japan Times.
"Số người Việt tại Nhật đang tăng mạnh", trích bài viết trong tạp chí. Số lượng người Việt tại đất nước mặt trời mọc đã tăng gấp 4 lần so với 5 năm trước, và tăng đáng kể tới 36,1% từ 2015 tới 2016.
Tính đến tháng 6/2017, số người Việt tại Nhật là 232.562 người, vượt qua Brazil để trở thành cộng đồng lớn thứ tư tại Nhật, và dự kiến sẽ nhanh chóng vượt qua cộng đồng 251.934 người của Philippines để giành vị trí thứ ba.
Matsudo, một thành phố nhỏ với 484.000 dân tại tỉnh Chiba, cách ga Ueno của Tokyo khoảng 21 phút tàu chạy, hiện có 15.058 người nước ngoài sinh sống, trong đó cộng đồng người Việt đang phát triển mạnh.
"Matsudo có rất nhiều trường dạy tiếng Nhật", một đầu bếp tại nhà hàng Việt Nam ở đây cho hay. "Người nọ mách người kia, số lượng người Việt Nam tới đây tăng dần. Tuy nhiên, họ không mấy nổi bật có lẽ do ít người làm ăn ở đây".
Năm ngoái, tỉnh Hiroshima xếp hạng thứ tư toàn quốc về số thực tập sinh người Việt. Duan, một bà nội trợ 32 tuổi đến từ Hà Nội, cho biết tới Nhật từ 4 năm trước để học tiếng, sau đó quen biết và lấy người chồng hơn cô 18 tuổi khi làm thêm tại nhà hàng.
Một khía cạnh tiêu cực của nhập cư là người Việt trở thành cộng đồng thiểu số có tỷ lệ phạm tội lớn nhất. Theo thống kê, năm 2015, người Việt có hơn 2.500 vụ vi phạm hình sự, vượt qua 2.300 vụ của Trung Quốc - cộng đồng người nước ngoài lớn nhất tại Nhật.
Một thông dịch viên cảnh sát công tác tại Chubu cho hay gần nửa số thực tập sinh và sinh viên Việt Nam không thể theo được tiền học và buộc phải bỏ dở chương trình, nhiều người trở thành tội phạm.
Tuy nhiên, theo một bài viết hồi tháng 10/2017 trên Wall Street Journal, ngoài số ít mặt trái đem lại, lực lượng lao động người ngoại quốc ở Nhật đang giúp ích nhiều cho các doanh nghiệp địa phương.
Nếu không có sự giúp đỡ của họ, "chúng tôi có lẽ đã phải đóng cửa nhiều nhà hàng", Yoshiteru Fukui, giám đốc tuyển dụng của RDC, công ty điều hành chuỗi nhà hàng sushi, trong đó có thương hiệu Gatten Sushi nổi tiếng, nhận xét.
Một lao động nước ngoài trong nhà hàng Gatten Sushi. Ảnh: WSJ.
Lương tối thiểu ở Nhật quá thấp để thu hút nhiều lao động bản xứ, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với nhiều quốc gia châu Á khác. Năm 2015, lương tối thiểu ở Nhật cao gấp 21 lần so với Việt Nam, 12 lần so với Nepal, và ba lần so với Trung Quốc, theo số liệu từ viện nghiên cứu Dai-Ichi.
Ở nhiều nhà hàng của RDC, lao động Việt đeo mặt nạ và găng tay, xếp cá lên các miếng cơm nhỏ do robot nặn. Họ giúp ích theo nhiều cách: thỉnh thoảng, họ lại phục vụ những khách du lịch nước ngoài bằng tiếng mẹ đẻ, và ông Fukui hy vọng họ sẽ tiếp tục làm việc với công ty dù có quay về Việt Nam để giúp mở rộng thị trường sang nước ngoài.
Hồng Hạnh