 |
|
(Ảnh: Tuổi Trẻ) |
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Công là cán bộ giảng dạy bộ môn Nội thần kinh, Trung tâm đào tạo cán bộ y tế TP HCM. Ông cho rằng, mặc dù Bộ Y tế đã ban hành phác đồ điều trị chứng "chim sệ cánh" nhưng thực sự đây là bệnh gì, nguyên nhân do đâu thì chưa có câu trả lời chắc chắn; và các chuyên gia đang có sự nhầm lẫn.
Tiến sĩ Công cho biết, xơ hóa cơ delta cũng gây các triệu chứng "chim sệ cánh" như co rút cơ, xương bả vai nhô cao, thường chỉ bị ở một bên vai. Nguyên nhân thường là tiêm kháng sinh và thuốc khác vào cơ delta; cách điều trị là mổ cắt bỏ các dải xơ. Tuy nhiên, đây là một bệnh hiếm gặp.
Về triệu chứng teo cơ delta ở hàng nghìn trẻ em tại Việt Nam, tiến sĩ Công cho biết, có thể do nhiều nguyên nhân như tổn thương dây thần kinh mũ, chèn ép các rễ cổ C5 và C6; tiêm thuốc. Tuy nhiên, nguyên nhân thường thấy nhất của tình trạng teo và yếu các cơ ở vùng vai, bao gồm cả cơ delta (biểu hiện của các bệnh nhân "chim sệ cánh" đã được phát hiện) là các bệnh về cơ, mà chủ yếu là loạn dưỡng cơ, một bệnh thường gặp, được chẩn đoán từ lâu.
"Bệnh loạn dưỡng cơ gốc chi và loạn dưỡng cơ thể mặt - bả vai - cánh tay cũng gây ra các triệu chứng vai và ngực như hình ảnh bệnh nhân trên báo chí" - tiến sĩ Công nói. Để chẩn đoán bệnh này, chỉ cần thử máu xem nồng độ chất creatin kinase có tăng cao không, và cho làm điện cơ. Để phân loại sâu hơn nữa thì có thể làm sinh thiết cơ và xét nghiệm gene.
Bệnh nhân hầu như đều bị teo cơ cả hai vai nên phải đặt vấn đề là các cháu mắc bệnh cơ chứ không phải xơ hóa cơ do tiêm chích để phẫu thuật một cách đại trà như vậy. Việt Nam có thể phân biệt hai bệnh này; nếu đúng xơ hóa cơ mới phải mổ. Còn nguyên nhân gây bệnh thì phải gửi mẫu sang các nước phát triển để làm xét nghiệm gene mới chính xác.
Theo ông Nguyễn Hữu Công, các bác sĩ thần kinh vẫn thường gặp những biểu hiện tương tự như chứng "chim sệ cánh" và không hề ngạc nhiên về loại bệnh này. Do vậy, ông rất ngạc nhiên vì trong các nhóm nghiên cứu và hội đồng khoa học về bệnh không có bác sĩ thần kinh.
Phó giáo sư Vũ Anh Nhị, Trưởng bộ môn Nội thần kinh Đại học Y dược TP HCM cũng đồng ý rằng, teo cơ thường là bệnh của thần kinh. Vì vậy, cần có sự tham gia của chuyên gia thần kinh khi nghiên cứu chứng "chim sệ cánh".
Theo phó giáo sư Nhị, việc chẩn đoán bệnh nào gây ra chứng "chim sệ cánh" không khó, Việt Nam hoàn toàn có khả năng làm, chỉ cần khám khoảng 10-20 bệnh nhân. Các triệu chứng teo cơ vai có thể chẩn đoán nguyên nhân bằng cách khám lâm sàng, làm điện cơ để xác định nguyên nhân gây thoái hóa cơ, xét nghiệm men chuyển hóa cơ, xét nghiệm gene, nếu cần thì sinh thiết để xem cơ bị teo hay xơ hóa. Có khi cần chụp cộng hưởng từ để xác định nó thuộc bệnh lý vai hay cổ. Ông Nhị cho rằng nếu tiêm thuốc là nguyên nhân khiến cơ delta bị teo thì sẽ chỉ bị một bên.
Về điều trị, ông Nhị khẳng định cần điều trị triệu chứng để phục hồi chức năng, phẫu thuật nối, giải ép các gân cơ.
Một bác sĩ (giấu tên) tại khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Việt Đức cũng đồng tình với lập luận của tiến sĩ Công. Theo ông, teo hay xơ cơ delta chỉ là một biểu hiện ra ngoài chứ chưa chắc đã là nguyên nhân gây hạn chế vận động khớp vai trong căn bệnh mà dân gian gọi là chim sệ cánh. "Cơ delta không phải là cơ duy nhất giúp khớp vai vận động, bên cạnh nó còn nhiều cơ khác. Vì vậy khi khớp vai hạn chế vận động và cơ delta bị teo nhỏ thì cũng chưa thể kết luận rằng chính cơ delta gây tình trạng này" - ông nói.
Vị bác sĩ này cho rằng xơ hóa cơ thường do tiêm thuốc, nhưng phải tiêm nhiều lần vào một vị trí mới gây ra tình trạng này. Trong hơn 2.000 trẻ mắc "chim sệ cánh", chắc chắn không phải tất cả đều đã tiêm thuốc nhiều lần vào đúng một vị trí cả ở hai bên tay. Ông cho rằng tìm nguyên nhân gây bệnh là một việc phức tạp và Bộ Y tế nên mời chuyên gia quốc tế trợ giúp.
Nên mổ hay không?
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Công cho rằng việc phẫu thuật chỉ có hiệu quả đối với các trường hợp xơ hóa cơ delta do tiêm chích nhằm hồi phục phần nào chức năng của phần cơ bị xơ hóa (chứ không thể phục hồi hoàn toàn). Nếu yếu và teo cơ do nguyên nhân khác, đặc biệt do lệch cơ, thì việc phẫu thuật là vô ích.
Đáng lẽ phẫu thuật chỉ được thực hiện khi đã điều tra được nguyên nhân nhằm xác định "mổ cái gì", bằng cách khám lâm sàng và xét nghiệm, điều chỉ có thể làm ở bệnh viện lớn. Trong khi đó, việc điều trị "chim sệ cánh" ở Việt Nam đang được làm ngược lại: chưa xác định nguyên nhân đã mổ. Bệnh nhân chỉ được khám ở địa phương, thấy có triệu chứng như mô tả là phẫu thuật.
Vị bác sĩ của Bệnh viện Việt Đức cũng nghi ngờ hiệu quả của phác đồ điều trị mà Bộ Y tế vừa ban hành. Bởi trong hàng nghìn trẻ bị chim sệ cánh, có thể sẽ có rất nhiều nguyên nhân khác nhau, không thể giải quyết cùng một cách là cắt bỏ dải xơ. "Có thật là tất cả bệnh nhân đều tồn tại dải xơ ấy không và nếu đúng, có phải tất cả dải xơ đều nằm ở vị trí có thể gây hạn chế vận động khớp vai không? Nếu nó không phải là nguyên nhân của tình trạng này thì có cắt cũng chẳng tác dụng gì" - ông nói.
Các bác sĩ cho rằng trong khi chưa xác định nguyên nhân, không nên phẫu thuật đại trà cho trẻ. Họ e rằng, việc vội vàng tuyên bố phẫu thuật giúp phục hồi chức năng cơ khớp vùng vai có thể gây cho bệnh nhân và người nhà những hy vọng hão huyền.
Mỹ Lan - Thanh Nhàn