Sáng 2/4, ngày Giỗ tổ Hùng Vương, cô Phượng không phải tới Đài Truyền hình tỉnh ghi hình bài giảng, không có lớp học trực tuyến nên được chơi với con trai 2 tuổi rưỡi. Hai mẹ con nói chuyện bằng tiếng Anh, tiếng cười nói vang cả nhà. Hai tuần kể từ khi nhận được thông báo vào top 50 giáo viên xuất sắc toàn cầu, hôm nay cô mới có nhiều thời gian chơi đùa cùng con đến vậy.
Cô Phượng vẫn nhớ buổi sáng 19/3, thông tin cô giáo 9X người Mường vượt qua hàng chục nghìn ứng viên để vào top 50 giáo viên toàn cầu do Varkey Foundation công bố đầy trên các mặt báo. Điện thoại đổ chuông liên tục với những cuộc gọi, tin nhắn chúc mừng. Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo gửi thư ngay sau đó.
Trước đó vào tháng 2, cô Phượng là giáo viên Việt Nam duy nhất giành học bổng toàn phần của Bộ Ngoại giao Mỹ dành cho thủ lĩnh trẻ các nước Đông Nam Á và được công nhận danh hiệu MIE Expert - chuyên gia giáo dục sáng tạo toàn cầu của Microsoft. Cô Phượng hạnh phúc vì những cố gắng "ngược dòng" để trở thành "nhân tố thay đổi giáo dục tỉnh Phú Thọ" đã được đền đáp.
"Tôi vẫn hay đặt tiêu đề cho những câu chuyện của mình khi kể với giáo viên trong nhiều hội thảo về ứng dụng công nghệ thông tin là Từ vườn chuối tôi nhìn ra thế giới. Không ngờ, tôi không chỉ nhìn mà có thể với tới", cô Phượng nói.
Cô Hà Ánh Phượng. Ảnh: Nhân vật cung cấp.
Sinh ra và lớn lên ở vùng quê nghèo ở Phú Thọ, từ lớp 6 đến lớp 12 theo học trường nội trú của huyện và tỉnh, cô Phượng không mất một đồng học phí nào. Từ năm lớp 6, được học môn tiếng Anh, cô bắt đầu đam mê môn này, quyết định phải trở thành giáo viên tiếng Anh giỏi, trở về dạy học sinh tỉnh nhà.
Năm 2009, cô Phượng trúng tuyển vào Đại học Hà Nội. Suốt bốn năm học, cô gái Mường đi dạy gia sư, làm việc ở trung tâm tiếng Anh rồi làm phiên dịch cho nhiều sự kiện. Trong một lần tham gia phiên dịch hồi năm cuối đại học, nhờ khả năng tiếng Anh cùng kiến thức về dược do mẹ làm trong lĩnh vực này, Phượng được một công ty dược của Pakistan mời làm giám đốc đại diện kiêm phiên dịch với mức lương hấp dẫn. Không chút phân vân, cô từ chối để học tiếp cao học ngành Sư phạm tiếng Anh.
Năm 2016, cầm tấm bằng thạc sĩ, Phượng nhanh chóng quyết định về tỉnh Phú Thọ, xin vào trường THPT Hương Cần ở huyện Thanh Sơn và được tuyển đặc cách. Từ một giáo viên của trung tâm Anh ngữ có tiếng tại Hà Nội, một phiên dịch viên đã tham gia phiên dịch cho sự kiện lớn nhỏ của đơn vị đến từ 18 quốc gia, cô Phượng trở về công tác ở ngôi trường miền núi với gần 90% học sinh người dân tộc thiểu số. Dù có năng lực, không mấy ai nghĩ cô Phượng có thể thay đổi được gì nhiều.
Cô Phượng luôn tâm niệm "Anh ngữ là sinh ngữ", học ngoại ngữ phải có môi trường mới hiệu quả được. Thế nên ngay khi về ngôi trường ở giữa vùng núi, không có khách du lịch, học sinh, phụ huynh không chú trọng môn tiếng Anh, cô Phượng luôn trăn trở làm sao để các em có cơ hội giao tiếp với những giáo viên nước ngoài uy tín.
Từ thời sinh viên, cô Phượng đã dùng Skype để tham gia các cuộc phỏng vấn, phiên dịch cho khách hàng. Cô cũng đã biết sử dụng công cụ này kết hợp với các mối quan hệ với bạn bè nước ngoài để tạo ra những tiết giao lưu cho học viên trong khóa học giao tiếp Tiếng Anh ở trung tâm nhằm tạo sự khác biệt với các khóa học có giáo viên Việt Nam đứng lớp khác. Vì vậy, cô đã áp dụng hình thức này để dạy học cho học sinh Hương Cần.
Thế nhưng, nhờ mãi cũng ngại, mà thuê với giá 20 USD mỗi giờ thì quá đắt, cô Phượng liên tục đặt câu hỏi trong đầu "Làm sao để kết nối với giáo viên nước ngoài bây giờ? Làm sao để học sinh có môi trường giao tiếp"?
Cô Phượng bên những học sinh của mình tại trường THPT Hương Cần. Ảnh: Nhân vật cung cấp.
Năm 2018, tham gia cuộc thi giáo viên sáng tạo trên nền tảng công nghệ thông tin, cô Phượng được tìm hiểu về công nghệ thông tin ứng dụng trong giáo dục, gặp gỡ những đồng nghiệp truyền cảm hứng và biết tới một diễn đàn toàn cầu - nơi các giáo viên khắp thế giới tham gia chia sẻ, hỗ trợ nhau. "Đó là một trong những bước ngoặt lớn nhất của tôi trong sự nghiệp dạy học", cô Phượng nói.
Từ đây, cô Phượng được giao tiếp với cộng đồng giáo viên thế giới, cùng thiết kế bài học, chia sẻ chuyên môn. Cô kết nối học sinh của mình với giáo viên và học sinh các nước khác gắn liền với nội dung bài học.
Ví dụ sách giáo khoa có bài đọc về Dangdut - loại nhạc dành cho giới trẻ ở Indonesia. Thông thường, học sinh sẽ đọc bài trong sách rồi tìm ra ý chính và làm bài tập là kết thúc tiết học. Thế nhưng cô Phượng đã liên hệ với một cô giáo người Indonesia trên diễn đàn, kết nối Skype rồi cho học sinh xem các bạn ở Indonesia hát, múa và chia sẻ về thể loại nhạc đó. Học sinh của cô Phượng rất thích, biết Dangdut như thế nào, nhớ kiến thức trong sách và giao tiếp tốt hơn.
Ở một lần khác, cô Phượng kết nối học sinh với các bạn ở Thái Lan, tổ chức cho học sinh hai nước chơi trò chơi thông qua ứng dụng Quizizz, Kahoot hay Mentimeter, giúp các em học ngữ pháp. Cô còn cùng học sinh thực hiện nhiều dự án quốc tế như "Nói không với ống hút nhựa". Trong đó, học sinh giới thiệu với bạn bè ở 30 quốc gia về chiếc ống hút tre và quy trình làm ra sản phẩm.
Cô Hà Ánh Phượng kết nối học sinh của mình với học sinh ở nhiều quốc gia khác trong mỗi tiết học tiếng Anh qua ứng dụng Skype. Ảnh: Nhân vật cung cấp.
Những "Lớp học xuyên biên giới" do cô Phượng chủ trì ra đời. Cô dành hơn một năm để nghiên cứu đề tài về mô hình lớp học này thông qua Skype và nhiều ứng dụng khác, tạo ra các nhóm phát triển chuyên môn gồm các thầy cô tiếng Anh trên thế giới. Đề tài nghiên cứu khoa học của cô được đưa tới hội thảo quốc tế VIETTESOL - một trong những hội thảo thường niên dành cho nghiên cứu về giảng dạy tiếng Anh. Cô còn hướng dẫn học sinh trường Hương Cần làm một nghiên cứu khoa học tương tự và giành giải nhì ở cuộc thi cấp tỉnh.
Cô Phượng quan niệm "khi thầy cô thay đổi, học sinh sẽ thay đổi". Ngoài áp dụng công nghệ thông tin, cô sáng tạo cách dạy học mới như dạy qua phim ảnh, dự án. Cô cũng tổ chức dạy học online ngay từ khi phương pháp này chưa được nhắc tới nhiều tại Việt Nam, lập kênh Youtube để dạy tiếng Anh miễn phí.
Từ ngày áp dụng công nghệ thông tin, sáng tạo trong cách dạy học, những cô cậu học trò người Mường từ chỗ sợ hãi mỗi khi vào giờ tiếng Anh, đùn đẩy nhau mỗi lúc cô giáo trao cơ hội nói chuyện với người nước ngoài, chỉ dám vẫy tay "Hello" rồi cúi gằm mặt xuống, giờ đây đã tự tin, giao tiếp tiếng Anh tốt hơn, thay đổi thái độ với môn tiếng Anh và tỏ ra "sành điệu" khi sử dụng công nghệ.
"Tất nhiên không phải 100% học sinh có thể nói tiếng Anh như gió nhưng khả năng giao tiếp của các em cải thiện rõ rệt. Có những em tỏ ra tiếc nuối khi phải nghỉ tiết tiếng Anh. Điều đó khiến tôi rất mừng", cô Phượng chia sẻ.
Không khí lớp trong tiết học về thì quá khứ đơn của cô Ánh Phượng. Video: Phượng Chick English.
Cô Phượng trở thành người truyền cảm hứng về ứng dụng công nghệ thông tin trong trường học. Thầy Phan Trọng Đức, Hiệu trưởng trường THPT Hương Cần, cho biết cô thường xuyên chia sẻ cách ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng các phần mềm dạy học trực tuyến với các giáo viên khác trong trường. Hiện, không chỉ lớp học của cô Phượng theo mô hình xuyên biên giới mà nhiều giáo viên khác cũng thực hiện được.
Trong thời gian học sinh nghỉ học phòng chống Covid-19, trường miền núi Hương Cần triển khai học trực tuyến rất dễ dàng. 100% học sinh được học qua Internet và trên truyền hình. Giáo viên thường xuyên tổ chức các lớp học trên ứng dụng Zoom, giao bài tập và kiểm tra việc học của học sinh qua SHub mà không gặp bất kỳ trở ngại nào.
Cô Phượng cũng là một trong những giáo viên cốt cán của tỉnh Phú Thọ, tham gia phát triển các hoạt động chuyên môn của Sở Giáo dục và Đào tạo, hướng dẫn giáo viên trong tỉnh sử dụng công nghệ thông tin và tham gia các hội thảo hướng dẫn giáo viên ở tỉnh ngoài.
Để giúp đỡ cộng đồng, cô Phượng cùng một nhóm giáo viên chuyên môn tham gia dạy trực tuyến miễn phí cho trẻ em ở nhiều quốc gia. Sáng chủ nhật hàng tuần, cô cùng một giáo viên Ấn Độ chia nhau ra dạy cho trẻ em ở các khu ổ chuột tại Ấn Độ. Cô cũng dành thời gian dạy văn hóa Việt Nam cho những đứa trẻ gốc Việt ở California (Mỹ). Tất cả đóng góp này giúp cô "từ vườn chuối vào top 50 giáo viên toàn cầu" chứ không chỉ riêng mô hình lớp học xuyên biên giới.
Thời gian tới, cô Phượng sẽ ưu tiên luyện thi cho các em học sinh lớp 12 trường Hương Cần. Tương lai, cô muốn phát triển kênh Youtube của mình một cách chuyên nghiệp hơn để không chỉ học sinh Hương Cần mà học sinh cả nước có thể ôn luyện và tiếp thu kiến thức, nơi cô chia sẻ phương pháp dạy học. "Tôi cũng sẽ dành nhiều thời gian phát triển các dự án dạy học nhằm giúp học sinh tự tin hơn, trở thành những công dân toàn cầu", cô Phượng nói.