Phương pháp đánh giá truyền thống chỉ chú trọng vào kiểm tra kiến thức mà giáo viên truyền đạt, dưới hình thức tự luận là chủ yếu. Cách làm này khiến đa số học sinh nhận thức một cách máy móc, sao chép kiến thức của giáo viên cung cấp trong phạm vi hẹp, chưa phát huy được tính sáng tạo, năng động, ít liên hệ thực tiễn và khả năng vận dụng vào cuộc sống thấp. Đặc biệt sức sáng tạo và xử lý những tình huống xảy ra khác nhau trong cuộc sống chưa linh hoạt, thiếu kinh nghiệm.
Cô Giáo Dương Thị Trang với sáng kiến đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá môn Giáo dục công dân. |
Để đạt mục tiêu của môn học cần đổi mới phương pháp, kiểm tra đánh giá làm sao để phát huy tính tích cực của học sinh, bồi dưỡng năng lực tự sáng tạo, vận dụng vào cuộc sống. Vì vậy, vai trò của người giáo viên là phải đa dạng hóa hình thức kiểm tra, đánh giá học sinh.
Giáo viên có thể đổi mới hình thức kiểm tra môn học theo định hướng phát triển năng lực người học thông qua việc thay đổi hình thức kiểm tra môn học. Cụ thể, học sinh có thể lựa chọn một trong các hình thức báo cáo kết quả học tập như "nói ra", "viết ra" hoặc "tạo ra".
Với hình thức "nói ra" học sinh có thể lựa chọn trình bày bài dưới dạng thuyết trình, vấn đáp ...Với hình thức "viết ra" học sinh có thể lựa chọn trình bày qua sơ đồ tư duy, viết truyện, sáng tác thành bài hát. Còn với hình thức "tạo ra" học sinh có thể đóng tiểu phẩm, làm video... Việc lựa chọn hình thức nào sẽ do học sinh lựa chọn, dựa trên những điểm mạnh của bản thân. Việc đổi mới này gạt bỏ áp lực thi cử cho học sinh, các em được thỏa sức sáng tạo, phát huy khả năng, tạo hứng thú trong học tập.
Đổi mới hình thức kiểm tra đánh giá môn Giáo dục công dân bằng hình thức thuyết trình |
Ví dụ, trong chương trình Giáo dục công dân lớp 10 học kỳ một, chủ yếu là các kiến thức về triết học, để giảng dạy hiệu quả không phải là một việc làm đơn giản. Đối với học sinh, đây là kiến thức mới mẻ, việc tiếp thu, lĩnh hội tri thức rất trừu tượng, khó hiểu, ngay cả sinh viên các trường đại học, cao đẳng cũng e ngại bộ môn nay. Vì vậy dẫn đến thực tế học sinh không có hứng thú học tập, đa số chỉ học vẹt, học qua loa mà không hiểu cái hay của triết học, cái giá trị cải tạo thực tiễn, cải tạo bản thân. Để khắc phục tình trạng này, bên cạnh việc đổi mới phương pháp giảng dạy, việc đổi mới hình thức kiểm tra cũng góp phần quan trọng trong việc tạo hứng thú học tập, gắn kiến thức với thực tiễn cho học sinh.
Trong bài 5 "Cách thức vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng", giáo viên có thể ra đề bài "Chất" của em là gì? Hãy nêu một vài ví dụ nói lên sự biến đổi về lượng dẫn đến sự biến đổi về chất trong quá trình học tập và rèn luyện của bản thân em?" Với đề bài này, đòi hỏi học sinh cần hiểu rõ khái niệm chất, lượng cũng như quan hệ giữa sự biến đổi về lượng và sự biến đổi về chất, đồng thời cũng liên quan trực tiếp đến mỗi cá nhân.
Vẽ tranh thể hiện đặc điểm của bản thân - một hoạt động trong tiết học Giáo dục công dân của học sinh trường THPT Hồ Xuân Hương. |
Do đó, giáo viên nên để học sinh chủ động lựa chọn hình thức báo cáo giúp các em chủ động tìm hiểu kiến thức, phát huy điểm mạnh của bản thân. Có những học sinh làm video về bản thân, có em lại lựa chọn vấn đáp với cô, có em lại thể hiện qua những bức tranh và có em lại viết thành bài hát về chính mình. Giáo viên sẽ thực sự ngạc nhiên trước sự sáng tạo của học sinh. Và thay bằng 45 phút căng thẳng ngồi làm bài kiểm tra thì các em sẽ được thỏa sức sáng tạo, phát huy thế mạnh của bản thân, và những kiến thức lý thuyết trở nên gần gũi hơn với thực tiễn.
Đây chính là những thông tin, kinh nghiệm được cô Dương Thị Trang, giáo viên môn Giáo dục Công dân của Hệ thống Giáo dục Hocmai.vn đưa ra áp dụng và thành công. Cô Dương Thị Trang cũng là một trong 40 giáo viên Hà Nội tiêu biểu được nhận Giải thưởng Nhà giáo Hà Nội tâm huyết, sáng tạo 2018.
Thế Đan