Năm 1993, tôi được nhà nước cấp 10 sào ruộng, sau đó không sử dụng đất đó nên để người anh em họ xa quản lý, sử dụng. Nay tôi đòi lại 10 sào không được nên muốn khởi kiện để lấy lại. Tuy nhiên, không thể về nước trong đợt dịch này, tôi ủy quyền cho em trai ruột khởi kiện ra tòa án yêu cầu giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất.
Giấy ủy quyền này đã được chứng nhận tại Canada trước khi gửi về Việt Nam. Em trai tôi đã làm đơn và gửi thì tòa án trả lại đơn với lý do người khởi kiện không có quyền khởi kiện theo quy định pháp luật tố tụng dân sự.
Luật sư cho tôi hỏi, việc tòa trả lại đơn khởi kiện như vậy là đúng hay sai?
Luật sư tư vấn
Theo điều 186 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp khởi kiện vụ án tại tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo về quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Tuy nhiên, tại khoản 2 điều 189 về hình thức của đơn khởi kiện, việc làm đơn khởi kiện của cá nhân đươc thực hiện như sau:
- Cá nhân có đầy đủ năng lực hành vi tố tụng dân sự thì có thể tự mình hoặc nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện vụ án. Tại mục tên, địa chỉ nơi cư trú của người khởi kiện trong đơn phải ghi họ tên, địa chỉ nơi cư trú của cá nhân đó; ở phần cuối đơn, cá nhân đó phải ký tên hoặc điểm chỉ;
- Cá nhân là người không biết chữ, người khuyết tật nhìn, người không thể tự mình làm đơn khởi kiện, người không thể tự mình ký tên hoặc điểm chỉ thì có thể nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện và phải có người có đủ năng lực tố tụng dân sự làm chứng. Người làm chứng phải ký xác nhận vào đơn khởi kiện.
Theo quy định nêu trên, pháp luật tố tụng dân sự quy định rõ cá nhân có quyền ủy quyền cho người khác làm hộ đơn khởi kiện vụ án, tuy nhiên, cá nhân đó phải ký tên hoặc điểm chỉ vào cuối đơn. Điều đó có nghĩa pháp luật không cho phép cá nhân có quyền ủy quyền cho người khác ký đơn khởi kiện mà chỉ cho phép ủy quyền khi nộp đơn.
Hơn nữa, theo hướng dẫn tại Mẫu số 23-DS Đơn khởi kiện ban hành kèm theo Nghị quyết số 01/2017/NQ-HĐTP ngày 13/1/2017 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành một số biểu mẫu trong tố tụng dân sự, nếu người khởi kiện là cá nhân thì phải có chữ ký hoặc điểm chỉ của người khởi kiện đó... Nếu người khởi kiện không biết chữ thì phải có người làm chứng ký xác nhận theo quy định tại điểm c khoản 2 điều 189 của Bộ luật Tố tụng dân sự.
Như vậy, tổng hợp các quy định trên, nếu anh muốn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất thì phải đích thân ký tên hoặc điểm chỉ vào đơn khởi kiện.
Do tình hình COVID-19, anh không thể về Việt Nam được nên có thể tự mình làm đơn khởi kiện và ký tên vào đơn kiện, sau đó làm văn bản ủy quyền cho em trai của mình nộp đơn khởi kiện ra tòa án để được giải quyết tranh chấp.
Luật sư, Thạc sĩ Phạm Thanh Bình
Công ty Luật Bảo Ngọc, Hà Nội