Hoa Lư cách Hà Nội khoảng 90 km, nằm trên phần diện tích trải rộng khoảng 300 ha thuộc xã Trường Yên (Hoa Lư, Ninh Bình). Đây là tỉnh nằm ở cực nam đồng bằng Bắc bộ, giáp với biển Đông và các tỉnh Thanh Hóa, Hà Nam, Nam Định, Hòa Bình.
 |
|
Cổng vào cố đô Hoa Lư. |
Hoa Lư là kinh đô nhà nước Đại Cồ Việt trong 42 năm (968-1010) dưới hai thời Đinh và Tiền Lê. Bên cạnh đó, vùng đất này cũng gắn với sự ra đời của triều Lý.
Năm 968, sau khi lên ngôi, vua Đinh Tiên Hoàng chọn Hoa Lư làm kinh đô. Sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi viết: "Đinh (tức Đinh Tiên Hoàng), gọi nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư... Hoa Lư xưa là Đại Hoàng, bây giờ là phủ Trường Yên".
Đinh Tiên Hoàng đã khai thác triệt để thiên nhiên để phục vụ con người bằng cách cho xây tường thành nhân tạo nối các dãy núi với nhau. Sách 7 Di tích - Danh thắng Ninh Bình nổi tiếng ghi: "Kinh đô Hoa Lư là một quân thành vững chắc do thiên nhiên và con người làm nên. Khác với mọi đô thành đã xây dựng trên đất nước ta, thành Hoa Lư bao gồm những dãy núi đá vôi và các tường thành nhân tạo đan xen, nối liền với nhau, nhấp nhô tạo nên một đô thành độc đáo mà không nơi nào có được".
Đến năm 980, sau khi được thái hậu Dương thị và một số quan lại tôn lên làm vua, Lê Hoàn (vua Lê Đại Hành) lên ngôi, lập nên triều đại Tiền Lê và vẫn lấy Hoa Lư làm kinh đô. Dưới thời này, vua cho xây thêm nhiều cung điện lộng lẫy làm cho kinh đô Hoa Lư ngày càng hoàn chỉnh, trong đó có nhiều cung điện xây cột dát vàng, dát bạc, mái lợp bằng ngói bạc.
Trải qua 3 triều vua, nhà Tiền Lê kết thúc sau khi vua Lê Long Đĩnh mất. Đầu tháng 11/1009, Lý Công Uẩn được các nhà tu hành và bá quan văn võ trong triều tôn lập làm vua. Nhà Lý chính thức dựng lên từ đó, cùng ở Hoa Lư. Như vậy, nơi đây còn ghi nhận sự ra đời của vương triều Lý.
Tuy nhiên cũng đến triều đại này, khi nước Đại Cồ Việt phát triển, kinh đô Hoa Lư chật hẹp không còn phù hợp. Vì thế, vua Lý Công Uẩn quyết định dời đô từ Hoa Lư ra Đại La (Hà Nội ngày nay) sau khi lên ngôi. Hoa Lư trở thành cố đô.
Câu 2: Ninh Bình là quê hương của vua nào dưới đây?