Clint Eastwood chào đời năm 1930. “Tuổi thơ của tôi lớn lên trong Thế chiến II và tôi đã tưởng đó là cuộc chiến chấm dứt mọi cuộc chiến. Nhưng rồi, năm 19 tuổi tôi lại bị gọi nhập ngũ để chuẩn bị cho chiến tranh Triều Tiên, sau đó là chiến tranh Việt Nam. Tôi tự hỏi liệu có bao giờ chiến tranh dừng lại. Câu trả lời là không. Vì vậy, mỗi lần chúng ta mâu thuẫn, rất đáng bỏ thời gian ngẫm nghĩ trước khi lao vào đánh nhau”, đạo diễn bày tỏ.
Theo Patrick McGilligan, bạn trung học của Clint Eastwood, nhà làm phim né đi lính ở Triều Tiên bằng cách “tán con gái của vị sĩ quan có thế ở doanh trại”, sau khi nhập ngũ. Nhờ thế, chàng trai con ông thợ làm sắt thép được chỉ định làm nhân viên bảo vệ hồ bơi quân đội. Cũng khoảng thời gian đó, đoàn phim của hãng Universal đến quay phim tại doanh trại nơi Clint Eastwood đóng quân. Một trợ lý đạo diễn để mắt đến quân nhân cao 1,93 m và “bắt cóc” anh cho dự án phim mới. Clint Eastwood được đưa đi học diễn xuất rồi ký kết các hợp đồng vào những phim nhỏ. Sau phim đầu tay năm 1955, diễn viên trẻ gắn bó với truyền hình trong 5 năm.
Năm 2000, đạo diễn Clint Eastwood được công nhận thành tựu trọn đời với giải Sư Tử Vàng cống hiến ở LHP Venice.
Tài tử biểu tượng của thập niên 1960 - 1970
Thập kỷ 1960, điện ảnh Bắc Mỹ thống trị bởi dòng phim miền Tây kiểu Italy. Năm 1963, được nhà làm phim miền Tây nổi tiếng Sergio Leone mời vào vai trong phim A Fistful of Dollars, Eastwood đòi thêm một chiếc Mercedes ngoài khoản thù lao 15.000 USD. “Tôi quyết định vào phim này bởi chán vai người hùng mũ trắng, kiểu đẹp mã hoàn hảo, chỉ biết hôn phụ nữ già, nựng trẻ em và tỏ ra tốt bụng với mọi người. Đã đến lúc hóa thành nhân vật phản ảnh hùng”, ông kể về vai diễn định mệnh.
Sau khi ra rạp, A Fistful of Dollars trở thành tác phẩm ăn khách, ngày nay được coi là bộ phim miền Tây kinh điển. Sau A Fistful of Dollars (1963), đạo diễn tiếp tục làm hai phần tiếp theo đều nổi tiếng là A Few More Dollars (1965) và The Good, the Bad and the Ugly (1966). Bộ ba phim đánh dấu Clint Eastwood như ngôi sao của thập kỷ với hình ảnh một tay súng vùng hoang vu nước Mỹ thế kỷ 18, mặc áo choàng bụi bặm, hút xì gà, phá bỏ mọi luật lệ, chỉ làm theo lương tâm mách bảo, đơn độc đi cướp của người giàu, tìm lại công lý cho kẻ yếu. “Tôi muốn diễn kiệm lời nhất, dùng thái độ và cử chỉ vẻ ngoài để tạo tính cách nhân vật”, tài tử chia sẻ lối diễn sau này thành phong cách độc đáo.
Với thù lao lớn từ bộ ba A Fistful of Dollars, tài tử có tầm nhìn thành lập một xưởng phim của riêng mình để dần chuyển sang làm đạo diễn. Cùng lúc, ngôi sao nổi tiếng cũng nhận vai chính trong nhiều phim thời thượng và cũng từ chối không ít vai diễn khác. Ông từng từ chối làm điệp viên 007 vì cho rằng vai đó nên là một ngôi sao người Anh đóng.
Thập kỷ 1970, Eastwood lại trở thành nhân vật biểu tượng qua loạt phim hành động kéo dài năm phần Dirty Harry. Trong phim, Eastwood hóa thành "Harry bẩn" - một cảnh sát điều tra bắn súng 44 Magnum thiện nghệ, vượt mọi gian nan, không từ thủ đoạn bẩn để giết một sát nhân hàng loạt. Sử gia điện ảnh Eric Lichtenfeld khẳng định vai diễn này xác lập kiểu mẫu nhân vật thực thụ đầu tiên cho dòng phim hành động. Dirty Harry thu về 22 triệu USD doanh thu phòng vé (tương đương 128 triệu USD năm 2015) và bị đánh giá tạo cảm hứng cho hai vụ tội phạm bắt cóc chôn sống nạn nhân ngoài đời thực, có diễn biến tương tự tình huống phim.
Clint Eastwood với tạo hình vai Dirty Harry trong phim cùng tên.
Đạo diễn đỉnh cao phim miền Tây
Là tài tử được hâm mộ thập niên 1960 và 1970 chưa đủ, ngôi sao hành động có đôi mắt hút hồn thỏa mãn tham vọng đạo diễn khi bắt tay vào làm các phim mình đóng vai chính. Bộ phim Sudden Impact, phần 4 của Dirty Harry do ông đạo diễn ra đời năm 1983 được đánh giá là tác phẩm đen tối cũng như bạo lực nhất trong loạt series này. Câu thoại “Go ahead, make your day” (Tiến lên, hãy tạo ra ngày huy hoàng của bạn) trong phim được Ronald Reagon dùng nhiều lần trong diễn văn tranh cử Tổng thống.
Thập kỷ 1980, hàng loạt dự án bom tấn viễn tưởng bắt đầu xuất hiện và dòng phim miền Tây dần tàn lụi, Clint Eastwood mài giũa kỹ năng đạo diễn, ém mình chờ ngày thăng hoa. Năm 1992, trong bối cảnh dòng phim này đang hấp hối, Clint Eastwood bắt tay vào dự án mà ông vừa là đạo diễn vừa là sao chính - Unforgiven. Chuyện phim kể về một gã cao bồi từng giết vô số người dằn vặt bởi cái chết của vợ, quyết định đi trả thù ba gã cao bồi khác vì chúng đã chơi gái không trả tiền, rồi rạch âm đạo cô gái điếm.
Unforgiven lột tả đầy đủ tính cách điển hình nước Mỹ thời đại người da trắng đi khai hoang ở vùng biên giới phía Tây khắc nghiệt thế kỷ 18 - 19. Với giá trị không thể phủ nhận, phim giành được giải thưởng Oscar “Phim xuất sắc” và "Đạo diễn xuất sắc" cho Clint Eastwood năm 1995. Với nhân vật chính sắc sảo, phim ăn khách ngoạn mục tại phòng vé. Theo Eastwood tiết lộ sau đó, kịch bản phim đã được viết từ năm 1976, nhưng ông chờ đợi đến khi mình đủ già để thủ vai chính. Phim giống như một chùm pháo hoa vinh danh tuổi trẻ thăng trầm cùng ngành công nghiệp phim ảnh Mỹ của chính ông.
“Lấy bối cảnh huyền ảo của miền Tây cuối thế kỷ 19, Unforgiven là bộ phim đặc sắc nhất, mãn nguyện công chúng nhất của Clint Eastwood”, Vincent Canby chia sẻ về diễn xuất của đạo diễn trong vai chính. “Đây là phim miền Tây cổ điển nhất từ thời The Searchers 1956 của John Ford”, tờ Los Angeles Times nhận định. Nhà nghiên cứu Edward Gallafent nhận xét về 3 thập kỷ làm phim 1970 - 1990 của Clint Eastwood: “Những vai diễn mà Eastwood đóng, những phim ông ấy đạo diễn, không thể tách rời khỏi bản chất văn hóa Mỹ suốt một phần tư thế kỷ qua – bản chất hòa trộn bởi tính huyền ảo và hiện thực”.
Clint Eastwood chiêm nghiệm về dòng phim giúp ông trưởng thành: “Phim miền Tây. Một thời đại đã qua với những dân khai hoang, kẻ đơn độc tự làm theo ý mình, không mang lại lợi ích xã hội. Chúng luôn gắn với yếu tố báo thù; nhân vật chỉ quan tâm đến việc trả thù, không bao giờ viện đến cảnh sát. Một kiểu Robin Hood. Đó là cuộc chiến của các con đực. Đó là huyền thoại lãng mạn về thời đại con người một mình một ngựa trong vùng đất vắng chưa bị kẻ nào xâm phạm”. Chiêm nghiệm này của Clint Eastwood được nhiều người xem phim kiếm hiệp châu Á đồng cảm.
Clint Eastwood nhận định: Phim miền Tây là chuyện trả thù và tinh thần lãng mạn.
Gừng càng già càng cay
Sau Unforgiven, Clint Eastwood chinh phục những dự án đủ thể loại. Cuối thập niên 1990, ông và Meryl Streep vào vai ngọt ngào trong tác phẩm tình yêu chuyển thể Những cây cầu ở quận Madison và phim được đánh giá hay hơn sách gốc.
Đầu thập kỷ 2000, nhà làm phim tài ba vừa đạo diễn vừa viết nhạc nền cho phim tâm lý tội phạm Mystic River xoay quanh chủ đề giết người, lạm dụng tình dục trẻ em và ẩn ức tuổi mới lớn. Phim mang về cho Sean Penn giải "Nam diễn viên chính xuất sắc" của Viện Hàn lâm Mỹ. Cuối thập kỷ 2000, đạo diễn lại vào vai chính trong tác phẩm Grand Torino (Gừng già) xoay quanh một lão già da trắng giúp một cộng đồng da vàng ban đầu ông kỳ thị. Nổi bật nhất trong số các tác phẩm thập kỷ 2000 của Clint Eastwood là Million Dollar Baby (Cô gái triệu đô). Bộ phim kể về một nữ võ sĩ chinh phục đỉnh cao môn đấm bốc mang về giải Oscar "Phim xuất sắc", "Đạo diễn xuất sắc" và "Nữ diễn viên chính xuất sắc" cho Hilary Swank.
“Clint là một nghệ sĩ đích thực ở mọi phương diện. Dù ông ấy có đứng trên đỉnh vinh quang và làm hàng chục tác phẩm để đời, ông luôn luôn khiến chúng tôi thấy thoải mái và cư xử bình đẳng trên trường quay”, nam diễn viên Tim Robbins nói về đạo diễn thân thiết.
Năm 2014, 84 tuổi, nhà làm phim bị gọi là “lão già gân” tái xuất với American Sniper. Tính đến ngày 2/2, tác phẩm này trở thành phim chiến tranh có doanh thu cao nhất mọi thời đại ở Bắc Mỹ với con số lên đến 250 triệu USD. Bộ phim cũng đưa "bố già" trở lại với giải Oscar. Trong khi các kênh truyền hình HBO và Cinemax thường xuyên chiếu phim cũ của Clint Eastwood, ông vẫn không ngừng diễn xuất, làm phim mới. "Mọi người hỏi tôi tại sao tôi vẫn cứ làm việc trên sân khấu này. Tôi cứ làm bởi vì lúc nào cũng có chuyện mới để kể. Và miễn là có người muốn nghe tôi kể chuyện", Clint thổ lộ.
"Tượng đài sống" của ngành công nghiệp điện ảnh Mỹ cũng là tay sát gái kỷ lục. Theo các nhà viết tiểu sử, Eastwood từng có ít nhất 20 mối tình, trong đó có hàng tá nhân vật nổi bật. Những người ông từng yêu phải kể đến minh tinh Catherine Deneuve, Jill Banner, Inger Stevens, Jamie Rose, vận động viên bơi lội Anita Lhoest, nhà nghiên cứu văn học Megan Rose... Ông từng kết hôn năm 23 tuổi rồi bỏ vợ một thập kỷ sau. Trong thời gian đang làm thủ tục ly hôn, tài tử yêu và có con đầu với một vũ công. Sau đó ông quay trở lại với vợ cũ và có hai người con.
Những năm 1970, tài tử yêu minh tinh Sondra Locke - người trên giấy tờ là vợ của ngôi sao đồng tính công khai Gordon Anderson. Clint Eastwood vừa đi lại với Locke, khiến cô có bầu hai lần rồi xúi cô phá thai, vừa chu cấp tài chính cho chồng của tình nhân. Vẫn khoảng thời gian này, ông lén lút yêu thêm một người khác và có hai con. Năm 1996, sau khi bị bỏ, Sondra Locke viết một cuốn tiểu sử kể hết 10 năm yêu Clint Eastwood, trong đó nói rằng: “Ông là một người rất dịu dàng khi yêu nhưng cũng không từ thủ đoạn để bỏ người yêu, sẵn sàng làm mọi điều để hủy diệt những thứ cản đường”.
Năm 2013, nhà làm phim ly hôn với người vợ cưới năm 1996 - Diana Eastwood, và từ đó chung sống với nữ cầu thủ bóng rổ Erica Tomlinson-Fisher (41 tuổi). Theo People, người ta sẽ không ngạc nhiên nếu nhà làm phim từng có 8 con với 6 phụ nữ khác nhau một ngày công bố tin nhận con ngoài giá thú.
Vũ Văn Việt