Sau vụ cháy chùa Phổ Quang ở xã Xuân Lũng, huyện Lâm Thao ngày 23/10, đoàn công tác gồm đại diện Cục Di sản văn hóa, Bảo tàng Lịch sử quốc gia, Viện Bảo tồn di tích phối hợp với tỉnh Phú Thọ đã kiểm tra hiện trường.
Trong văn bản gửi UBND tỉnh Phú Thọ ngày 4/11, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đánh giá phần hoành, rui, cửa gỗ của Tam bảo (hạng mục chính của chùa) bị cháy toàn bộ. Tường mặt ngoài có vết nứt, mặt trong đã hư hỏng, đặc biệt là phần ống muống, hậu cung. Toàn bộ cột bị đã cháy bề mặt. Hoành, rui, các cấu kiện vì mái, hệ thống cửa bị cháy. Chân tảng bị bong vỡ, hư hỏng hết.
Kết cấu chùa Phổ Quang không còn khả năng chịu lực. Ảnh: Trường Quân
Về bảo vật quốc gia bàn thờ Phật bằng đá, Bộ cho biết toàn bộ bề mặt bàn thờ bị ám khói đen, đài sen bị gãy vỡ hai góc bên trái (cả cánh sen trên và dưới), bên phải có một vết nứt lớn. Phần thân và đế bàn thờ một số chỗ bị sứt vỡ, tách lớp, một số vị trí còn bị biến đổi về mặt hóa học.
Hầu hết tượng đất hư hỏng, đã mất hoàn toàn lớp sơn thếp, bị rơi gãy các bộ phận, một số tượng bề mặt bị mềm. Tượng gỗ đã cháy hoàn toàn, bị than hóa.
Từ đánh giá trên, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đề nghị UBND tỉnh Phú Thọ sớm có kết luận nguyên nhân cháy chùa để làm rõ trách nhiệm; tăng cường bảo vệ, giữ gìn các di tích khác trên địa bàn tỉnh; tiếp tục đánh giá, kiểm đếm, bảo vệ tối đa các cấu trúc và thành phần của di tích còn tồn tại.
Bộ cũng đề nghị bao che công trình, nhưng không căng bạt trực tiếp lên do kết cấu công trình đã rất yếu. Riêng với bàn thờ Phật bằng đá, địa phương cần kiểm kê mảnh đá của bàn thờ bị rơi, rụng, đánh số, mã hóa và có giải pháp bảo quản an toàn, gia công khung cứng để bao che toàn bộ bàn thờ.
Bàn thờ Phật bằng đá bị hư hỏng nặng. Ảnh: Trường Quân
Về lâu dài, Bộ cho rằng cần nghiên cứu, đánh giá một cách khoa học, thận trọng, kỹ lưỡng cấu trúc vật liệu để đề xuất giải pháp bảo quản, tu bổ. Việc tu bổ thực hiện theo quy định về di sản văn hóa, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân và chính quyền địa phương.
Chùa Phổ Quang gồm Tam bảo, gác chuông và nhà Tổ, được xây dựng cách đây hơn 800 năm, xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 1980. Hôm 23/10, Tam bảo bị cháy, bàn thờ Phật bằng đá - bảo vật quốc gia được công nhận năm 2021 - bị vỡ cánh sen. Đây là một trong năm bảo vật quốc gia của Phú Thọ, bên cạnh trống đồng Đền Hùng, bộ khóa đai lưng bằng đồng, sưu tập nha chương và tượng Mẫu Âu Cơ.
Việt An