Ngày 17/4, TAND Hà Nội mở lại phiên xét xử 11 bị cáo liên quan vụ "dìm giá" 16.000 m2 đất tại huyện Đông Anh. Trong đó, bà Loan, 54 tuổi, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Y dược Vimedimex, bị truy tố về tội Vi phạm quy định về hoạt động bán đấu giá tài sản, theo Điều 218 Bộ luật Hình sự.
Hôm 9/4 phiên tòa từng được mở nhưng sau đó hoãn do bà Loan kêu oan và 4/5 luật sư bào chữa cho bà vắng mặt. Tại phần xét hỏi hôm nay, bà Loan tiếp tục kêu oan.
Bà Nguyễn Thị Loan (hàng đầu, bên phải) tại tòa Ảnh: Danh Lam
Bà Loan bị cáo buộc, năm 2020 khi biết UBND huyện Đông Anh tổ chức đấu giá khu đất 16.000 m2, dự án xây dựng nhà ở, thôn Cổ Dương, xã Tiên Dương, đã giao cấp phó Nguyễn Quang Hưng chuẩn bị hồ sơ, sử dụng pháp nhân 3 công ty (thuê người khác đứng tên làm giám đốc) tham gia đấu giá. Trong 6 công ty nộp hồ sơ xin đấu giá, cuối cùng chỉ còn lại 3 công ty trên đủ điều kiện.
Theo VKS, để đảm bảo chắc chắn trúng đấu giá với giá thấp, trước đó bà Loan chỉ đạo cấp dưới bỏ giá theo cách thức: vòng trả giá thứ nhất, cả 3 công ty đều đưa giá bằng giá khởi điểm 18,2 triệu đồng/m2. Vòng 2 và 3, đều trả giá 19,2 triệu đồng/m2 và 20,2 triệu đồng/m2. Đến vòng thứ 4, cả ba công ty không trả nữa, để đơn vị đấu giá tổ chức bốc thăm chọn công ty trúng đấu giá.
Đúng kế hoạch này, một trong 3 công ty "sân sau" của bà Loan trúng đấu giá 20,2 triệu đồng/m2, tổng giá trị khu đất là 326,8 tỷ đồng. Ngày 30/12/2020, công ty này nộp đủ tiền và được UBND huyện Đông Anh bàn giao đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở. Sau đó, bà Loan bán với giá 86,3 triệu đồng/m2.
Nội bộ mâu thuẫn về cáo buộc
Tại tòa, bà Loan phủ nhận chỉ đạo cấp dưới dùng chiêu trò bỏ giá để "dìm giá đất". Theo bà, trong các tài liệu dùng buộc tội "có 20 bút lục lời khai giả". Tên của điều tra viên tại biên bản không phải điều tra viên lấy cung mình, và chữ ký tại các biên bản này cũng không phải của mình.
Bị cáo Loan phản đối cáo trạng khi quy kết "3 công ty đều của bà Loan, chịu chỉ đạo của bà Loan". Bà khai chỉ có 20% vốn trong 3 công ty này, do đó cho rằng không có tư cách gì để chỉ đạo 3 công ty phải dùng "chiêu trò" thế nào để trúng thầu giá đất.
"Ở đây có một sự thông đồng nội bộ khi tôi đang bị tạm giam, dựng phiếu thu chi và tài liệu khống để đổ tội, vu cho tôi chỉ đạo họ đề xuất bỏ giá đấu thầu thế nào. Quá gian dối", bị cáo nói tại phiên tòa.
Bà khai ngồi làm việc cùng tầng với bị cáo Tạ Thị Vân và Nguyễn Xuân Đức (lãnh đạo của hai công ty sân sau) nên nếu có chỉ đạo thì nói thẳng với họ chứ "không việc gì phải thông qua bị cáo Đức" như Đức khai. Trong khi, Đức ngồi làm việc ở tầng dưới.
Khai sau đó, bị cáo Hưng, Vân và Đức đều thừa nhận cáo trạng. Hưng khẳng định làm theo chỉ đạo của bà Loan, mình chỉ có nhiệm vụ truyền đạt lại cho Vân và Đức. Hưng chỉ tham gia đấu giá theo ủy quyền, không biết có những công ty nào tham gia.
Vân và Đức nói được Hưng truyền đạt lại, chỉ biết làm theo yêu cầu như nhiệm vụ của nhân viên bình thường, chưa tham gia đấu giá bao giờ, không biết gì về quy trình đấu giá, không có thời gian nghiên cứu hồ sơ.
"Chỉ biết cầm giấy ủy quyền đi, còn phương thức đấu giá thì làm y như được Hưng dặn", Vân khai và thú nhận trước đó từng hỏi Hưng nhiều lần là làm thế có vi phạm gì không, Hưng đều bảo không. Sau này bị bắt, được cơ quan điều tra giải thích, họ mới biết làm sai. Ba bị cáo khai không được hưởng lợi gì.
Sau khi Cơ quan điều tra khởi tố vụ án, khởi tố bị can, ngày 29/10/2021, UBND TP Hà Nội đã hủy kết quả đấu giá, bàn giao khu đất trên lại cho UBND huyện Đông Anh tiếp nhận, quản lý.
Bà Loan đã khắc phục toàn bộ hậu quả do hành vi sai phạm gây ra, cáo trạng nêu.
Căn cứ đấu giá đất với giá rẻ
Trước vụ đấu thầu này, VKS xác định, còn có sai phạm của cán bộ thuộc huyện Đông Anh và Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, khi xác định giá đất khởi điểm để đấu giá, thấp hơn nhiều so thực tế.
Ban quản lý dự án và đầu tư xây dựng huyện Đông Anh không có thẩm quyền xác định giá khởi điểm, nhưng bị cáo Trần Công Tuyên, khi đó là Trưởng phòng thuộc Ban quản lý, vẫn xin ý kiến lãnh đạo, liên hệ Công ty thẩm định giá VVAI để làm thẩm định giá đất.
Lô đất đã được trả lại cho huyện Đông Anh sau khi vụ án bị khởi tố. Ảnh: Xuân Hoa
Tháng 6/2020, VVAI xác định giá trị khu đất khoảng 504 tỷ đồng, tương đương 30-31 triệu/m2 nhưng ông Tuyên lập tức yêu cầu hạ giá trị khu đất thẩm định xuống còn 334 tỷ đồng.
Khi có quyết định giao đất của UBND Hà Nội, tháng 9/2020, Tuyên đến Sở Tài nguyên Môi trường Hà Nội nộp hồ sơ đề nghị xác định giá khởi điểm để tổ chức đấu giá.
Tuyên đề nghị Sở cho VVAI ký kết hợp đồng thẩm định giá. Nhưng bị cáo Cẩm Lê, cán bộ Sở, cho hay việc bốc thăm lựa chọn đơn vị tư vấn thuộc thẩm quyền của Văn phòng Sở, do cán bộ khác phụ trách.
VVAI đã liên hệ với cán bộ này nhờ hướng dẫn cách thức bốc thăm, được "giúp đỡ" và được bốc trúng, được làm đơn vị tư vấn xác định giá khởi điểm khu đất.
VVAI sau đó đã phát hành chứng thư thẩm định, nêu giá đất 17 triệu đồng/m2, tổng giá trị 16.100 m2 là 284 tỷ đồng, thấp hơn nhiều giá thực tế, nhưng vẫn vượt qua 2 vòng thẩm định của 2 bị cáo Lê và Bùi Thanh Huyền (chi cục phó quản lý đất đai).
Ngày 19/10/2020, Hội đồng thẩm định giá đất họp, gồm các cán bộ thuộc Sở Tài chính, Sở Xây dựng, Sở Tài nguyên Môi trường; Cục thuế, UBND huyện Đông Anh và VVAI. Hội đồng thống nhất giá 18,2 triệu đồng/m2 và được thành phố phê duyệt.
Nhà chức trách xác định, tháng 11/2021 là 35,3 triệu đồng/m2, tức gấp đôi giá được phê duyệt.
VKS xác định việc câu kết thẩm định giá sai của các bị cáo thuộc Ban quản lý, Sở Tài nguyên Môi trường, Ban quản lý và VVAI đã "tạo điều kiện" để bà Loan Vimedimex dùng "chiêu trò" dìm giá đất để trúng đấu giá với giá trị thấp.
Tại tòa, bị cáo Tuyên cũng kêu oan, nói có trao đổi với công ty thẩm định giá để nhờ xác định giá trị sơ bộ của khu đất, mục đích là dự kiến cho nguồn thu ngân sách, việc này "không có gì khuất tất".
Bị cáo nói không thể phê duyệt giá đất khởi điểm do không có chức năng thẩm quyền gì. "Ban Quản lý dự án, thậm chí huyện Đông Anh không có nhiệm vụ này, nên bị cáo càng không thể tham gia quá trình phê duyệt giá, nên không thể có chuyện tác động vào quyết định mức giá khởi điểm", bị cáo nêu.
"Nếu đúng như cáo buộc của viện kiểm sát, rằng bị cáo chỉ đạo dìm giá khu đất từ hơn 500 tỷ đồng xuống 340 tỷ đồng, vậy tại sao chứng thư thẩm định giá ban hành lại là hơn 284 tỷ đồng? Đã thỏa thuận thì sao lại có sự khác biệt như vậy", Tuyên khai.
VKS đánh giá hành vi của các bị cáo gây nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm chế độ quản lý tài chính minh bạch của Nhà nước đối với hoạt động đấu giá tài sản.
Các bị cáo có đầy đủ nhận thức về trách nhiệm hình sự, có chuyên môn nghiệp vụ, có hiểu biết pháp luật nhưng đã phạm tội, gây thất thoát của Nhà nước hơn 135 tỷ đồng.
Luận tội chiều nay, xét tổng thể các tình tiết giảm nhẹ, VKS đề nghị HĐXX tuyên cả 11 bị cáo được hưởng án treo, trong đó bị cáo Nguyễn Thị Loan 30-36 tháng; Nguyễn Quang Hưng (41 tuổi, Phó tổng giám đốc Công ty Vimedimex) và Tạ Thị Vân (45 tuổi, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần đầu tư bất động sản Bắc Từ Liêm) cùng bị đề nghị 20-24 tháng; Nguyễn Xuân Đức (35 tuổi, Tổng giám đốc Vimedimex 2) 18-20 tháng; Nguyễn Thị Diệu Linh (42 tuổi, Tổng giám đốc Công ty VVAI) 18-24 tháng; Nguyễn Ngọc Thắng (46 tuổi, Phó tổng giám đốc Công ty VVAI) cùng Vương Thị Thu Thủy (41 tuổi, chuyên viên Ban Quản lý dự án huyện Đông Anh) và Nguyễn Đức Phương (33 tuổi, Thẩm định viên Công ty VVAI) đều 9-12 tháng; Trần Công Tuyên (42 tuổi, Trưởng thuộc Ban Quản lý dự án huyện Đông Anh, Hà Nội) 18-20 tháng. 9 bị cáo đều bị truy tố về tội Vi phạm quy định về hoạt động bán đấu giá tài sản.
Hai bị cáo còn lại bị truy tố tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng cũng được đề nghị án treo gồm: Bùi Thanh Huyền (48 tuổi, cựu phó chi cục trưởng thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội) 30-36 tháng và Nguyễn Thị Cẩm Lê (40 tuổi, cựu cán bộ Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội) 18-24 tháng.
Thanh Lam