Sáng 18/9, phiên xử cựu Phó chủ tịch thường trực UBND TP HCM Nguyễn Thành Tài, 68 tuổi, và đồng phạm về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí tiếp tục với phần các bị cáo và luật sư bào chữa.
Lê Thị Thanh Thúy khóc khi tự bào chữa. Video: Nguyễn Điệp.
Trong bộ vest đen chỉn chu, Lê Thị Thanh Thúy (41 tuổi, Chủ tịch Công ty Hoa Tháng Năm và Công ty CP Đầu tư Lavenue) cầm theo bản nội dung trình bày trước tòa, khi là người đầu tiên thực hiện quyền tự bào chữa về cáo buộc đồng phạm với ông Tài, bị đề nghị mức án 7-8 năm tù.
Khác với vẻ tự tin ở những phiên xử trước, bị cáo Thúy nghẹn giọng: "Cách đây 345 ngày, tôi nhận được quyết định khởi tố và bắt tạm giam. Tôi không thể nào quên được cảm xúc kinh hoàng của ngày hôm đó. Gần một năm qua, tôi không có đêm trọn giấc bởi luôn tự hỏi đã làm điều gì sai, vì sao mình ra nông nỗi này? Sự bế tắc vì không tìm được câu trả lời đã khiến căn bệnh trầm cảm và rối loạn cảm xúc của tôi tái phát, thậm chí nghĩ đến cái chết dù tôi vẫn biết mình còn cha mẹ già và hai con thơ dại".
Cho rằng mình không phạm tội, Thúy nói đã đếm từng ngày để được đứng ở công đường, trình bày đầy đủ về những việc đã làm và cũng để "nhắn gửi những người thân yêu, con gái, hiểu và tin tưởng vượt qua những phán xét khắc nghiệt của dư luận xã hội".
Lê Thị Thanh Thúy trước khi tự bào chữa. Ảnh: Hữu Khoa.
Chủ tịch Công ty Hoa Tháng Năm cho biết đã đọc hàng trăm lần cáo buộc "lợi dụng mối quan hệ tình cảm với Nguyễn Thành Tài", sau đó soi lại từng bước tham gia dự án để tìm các chứng cứ mà cơ quan điều tra dùng buộc tội mình.
"Tuy nhiên, điều duy nhất tôi ngộ ra là cơ quan điều tra đã không xem xét, ghi nhận bất cứ lời khai nào của tôi và sử dụng một chứng cứ duy nhất là lời khai đơn phương từ ông Nguyễn Thành Tài về sự tồn tại quan hệ tình cảm với tôi", bà Thúy nói và cho rằng cơ quan điều tra đã suy diễn chữ "quan hệ tình cảm" một cách chủ quan để buộc tội. "Trong mấy ngày qua, ông Tài đã khai rất rõ về bản chất thật sự của mối quan hệ tình cảm này. Đó có phải là chứng cứ hay không dưới góc độ pháp lý, để luật sư thay tôi làm rõ".
Thúy cho biết không gặp gỡ, bàn bạc với ông Nguyễn Thành Tài cũng như các bị cáo khác về dự án khách sạn 5 sao và một phần trung tâm thương mại tại số 8-12 Lê Duẩn, quận 1. "Tại toà ông Tài cũng khẳng định lại rằng không hề giới thiệu dự án này cho tôi, cũng như không chịu sự tác động xúi giục của bất cứ ai. Vậy tại sao tôi bị cáo buộc là đồng phạm với ông Tài như lời luận tội của đại diện VKS?", bị cáo nói.
Đề cập vai trò tại Công ty CP Đầu tư Lavenue, Thúy nói mình là cổ đông chiếm 30% cổ phần, là đại diện theo pháp luật và đại diện công ty ký văn bản gửi các cơ quan chức năng. "Việc có chấp thuận hay không là quyền của cơ quan quản lý Nhà nước. Nếu được chấp thuận thì tốt cho tất cả các cổ đông chứ không phải chỉ cho phần vốn góp của riêng tôi. Vậy vì sao lại truy cứu trách nhiệm cá nhân tôi? Mong VKS và HĐXX xem xét lại thấu đáo".
Ngừng một lúc, bị cáo Thúy khóc khi đề cập đến trách nhiệm của người làm mẹ, làm con: "Tôi thực sự xót thương, ân hận, day dứt vì mình đã đẩy những người thân yêu nhất vào vòng xoáy của sự thị phi, tai tiếng. Tôi đã thực sự kiệt quệ, tuyệt vọng với câu hỏi chưa có lời giải đáp 'sao có thể đơn giản truy tố tôi như vậy'".
Dành nhiều thời gian nói về lý do tham gia dự án, như đã trả lời thẩm vấn ở các phiên trước, bị cáo cho rằng không thể ngờ với tâm thế của một nhà đầu tư được mời gọi, đầy trách nhiệm và tâm huyết, lại có ngày vướng vào vòng lao lý. "Giá như hơn 10 năm trước tôi cũng chuyển nhượng quyền được tham gia 30% cổ phần như những cổ đông khác, có lẽ không phải đứng đây chịu sự phán xét của tòa và cả dư luận xã hội, có lẽ gia đình tôi không phải đau khổ tan nát như bây giờ", Chủ tịch Công ty Hoa Tháng Năm nghẹn giọng.
Luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch, bào chữa cho Lê Thị Thanh Thúy. Ảnh: Hữu Khoa.
Trong bản luận cứ dài 22 trang bảo vệ Thúy, luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch (Đoàn luật sư TP HCM) đưa ra nhiều quan điểm, căn cứ pháp lý cho rằng việc kết tội thân chủ trong vai trò đồng phạm Nguyễn Thành Tài với tính chất xúi giục, tác động đến lãnh đạo thành phố để được tham gia dự án, như cáo trạng truy tố, là khiên cưỡng.
Theo luật sư, để truy cứu trách nhiệm hình sự Thúy thì hồ sơ vụ án phải có chứng cứ vật chất chứng minh 2 vấn đề "đồng phạm" và "xúi giục, tác động" dẫn đến việc ông Tài chấp thuận thay đổi chủ trương đầu tư. Trong khi đó, hồ sơ vụ án và kết quả thẩm vấn tại tòa cho thấy việc UBND TP HCM không triển khai tổ chức đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư có uy tín và năng lực là trách nhiệm của người đứng đầu Công ty QLKDN thành phố và các sở ngành, chứ không có mối quan hệ nhân quả với hành vi xúi giục của Thúy.
"Bởi Thúy không có đề nghị nào về xin nhận giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá mà tại văn bản gửi Công ty QLKDN thành phố chỉ thể hiện mong muốn có cơ hội hợp tác đầu tư", luật sư nêu quan điểm và cho rằng Thúy không liên quan đến việc "khu nhà đất từ sở hữu Nhà nước đã chuyển dịch sang sở hữu của tư nhân, gây thiệt hại lớn" như cáo trạng nêu.
Đối với cáo buộc Thúy "lợi dụng mối quan hệ tình cảm với ông Tài", luật sư cho là cáo trạng chỉ dựa trên lời khai một phía của ông Tài, không kèm chứng cứ về tin nhắn, video tình cảm, hẹn hò hay bất cứ loại hình chứng cứ vật chất nào khác và cũng chưa được chứng minh tại tòa. "Đây có thể xem là sự xâm phạm đến nhân phẩm, danh dự không những của bị cáo mà của người thân bị cáo, đặc biệt là những đứa trẻ. Con gái bị cáo vì không chịu nổi áp lực mà mắc bệnh trầm cảm rất nặng. Bị cáo chưa bị tuyên án có nghĩa vẫn chưa có tội, quyền về đời sống riêng tư vẫn phải được tôn trọng vì đây là quyền Hiến định", luật sư nói.
Sau hơn nửa giờ bảo vệ thân chủ, luật sư Trạch kiến nghị HĐXX tuyên Thúy không phạm tội, giải toả lệnh kê biên hai nhà đất của bị cáo, đồng thời không có trách nhiệm liên đới bồi thường khoản tiền hơn 4,7 tỷ đồng như luận tội của đại diện VKS hôm qua.
Cựu Phó chủ tịch thường trực Nguyễn Thành Tài tại tòa sáng 18/9. Ảnh: Hữu Khoa.
Bào chữa cho Đào Anh Kiệt (nguyên Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường), luật sư Nguyễn Thành Công cho rằng, bị cáo (hay Sở Tài nguyên - Môi trường) không tham gia vào quá trình TP HCM phê duyệt chủ đầu tư thực hiện dự án. Khi Công ty Lavenue làm chủ đầu tư, bị cáo bắt đầu xem xét, thẩm định hình thức sử dụng đất của doanh nghiệp. Sở sau đó đề xuất cho phép Công ty Lavenue được áp dụng 2 hình thức sử dụng đất là giao đất đối với khu số 8 và thuê đất trả tiền thuê hằng năm đối với khu số 12 Lê Duẩn.
Luật sư Công không phản đối quan điểm buộc tội của VKS là "tiền đề cho phép Công ty Lavenue làm chủ đầu tư thực hiện dự án là sai phạm, trái Quyết định 09/2007/QĐ-TTg nên các mệnh đề kéo theo sau sẽ sai toàn bộ do không đúng đối tượng sử dụng đất". Tuy nhiên, pháp luật đã quy định rõ về nguyên tắc cá thể hóa trách nhiệm hình sự khi xác định vị trí, vai trò của từng đối tượng, nên luật sư đề nghị tòa xem xét căn cứ trên hành vi khách quan và mặt chủ quan để có kết luận chính xác.
Từ đó, luật sư đề nghị HĐXX miễn trách nhiệm hình sự cho ông Kiệt và bị cáo Nguyễn Hoài Nam (cựu Trưởng phòng Quản lý đất, Sở Tài Nguyên - Môi trường) theo điểm a Khoản 1 Điều 29 BLHS 2015 quy định: Người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự khi có một trong những căn cứ: khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.
Sau hai ngày xét xử, chiều 17/9, VKS giữ nguyên quan điểm truy tố các bị cáo. Đối với Lê Thị Thanh Thúy, VKS cho rằng, bị cáo đã lợi dụng mối quan hệ tình cảm với ông Tài, gửi văn bản cho Công ty Quản lý Kinh doanh nhà, tự nhận Hoa Tháng Năm là công ty "có kinh nghiệm trong lĩnh vực bất động sản, nhà hàng, khách sạn, có năng lực tài chính" để xin tham gia dự án.
Là Phó chủ tịch thường trực UBND TP HCM, ông Tài biết rõ khu đất thuộc sở hữu Nhà nước, nhưng do muốn đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án và mối quan hệ cá nhân với Thúy nên đã ký nhanh và ký nhiều văn bản chỉ đạo trái quy định khiến chuyển dịch tài sản Nhà nước qua cho tư nhân, gây thiệt hại đặc biệt lớn cho ngân sách.
Từ đó, VKS đề nghị tòa tuyên phạt ông Nguyễn Thành Tài 8-9 năm tù; Thúy 7-8 năm tù; Đào Anh Kiệt 6-7 năm tù; Nguyễn Hoài Nam 5-6 năm tù; Trương Văn Út 3-4 năm tù.
Về trách nhiệm dân sự, VKS đề nghị tòa hủy quyết định giao và cho thuê khu đất 8-12 Lê Duẩn, buộc Công ty Lavenue giao trả khu đất cho thành phố.
Quốc Thắng