Phía trước chiếc màn hình CRT lớn, một thanh niên mặc áo thun trắng đang nhìn chằm chằm vào những nhân vật nhỏ di động trong trò chơi điện tử, với những ngón tay nhấp nhả chuột một cách nhanh nhẹn. Case máy tính được đặt dưới gầm bàn với một phần vỏ khung đã biến mất, để lộ các linh kiện chi tiết bên trong. Căn phòng mà game thủ này đang ngồi trông khá sơ sài, với bầu không khí nóng nực và việc chiếc máy tính để mở có thể hiểu được phần nào bởi không gì có thể giúp nó tản nhiệt.
"Tôi bất khả chiến bại trong trò chơi này", chàng trai ngồi trước chiếc máy tính lạc hậu này tự tin chia sẻ với phóng viên trang Polygon.
Anh tên là Javier Hernandez, một game thủ StarCraft II đã hai lần liên tiếp đoạt chức vô địch quốc gia ở bộ môn này. Nhưng không ai trong cộng đồng game StarCraft II trên thế giới biết tới sự tồn tại của "ToXavier" - biệt danh của anh trong game, bởi anh chưa từng xuất hiện trong bất kỳ sự kiện quốc tế nào. Đơn giản, bởi vì Javier sống ở Cuba.
Javier đang chơi game trên chiếc máy tính của mình.
Tại quốc gia nằm ở Tây bán cầu này, để chơi được game, việc chuẩn bị mọi thứ từ phần cứng đến phần mềm không phải là một nhiệm vụ dễ dàng. Muốn chơi game trên máy tính, trước tiên bạn phải có một máy tính. Nhưng không phải ai cũng có thể sở hữu nó và với Javier, chiếc máy tính "cổ lỗ sĩ" này là một trong những tài sản quý giá nhất của anh.
Bởi nhiều năm trước đây, Cuba nằm trong tình trạng bị Mỹ cấm vận thương mại. Các sản phẩm, đặc biệt là đồ công nghệ như máy tính hay máy chơi game cũng nằm trong danh mục hạn chế và không thể qua biên giới Cuba theo các kênh thông thường mà chủ yếu phải nhập lậu.
Rất may, có một trang web "bất hợp pháp" nổi tiếng mang tên Revolico, với chức năng tương đương như một mạng nội địa của 58 thành phố, cho phép mọi người trao đổi thông tin từ thuê nhà, tuyển dụng cho tới giao dịch trao tay các sản phẩm. Trên Revolico, người dân địa phương có thể mua mọi thứ từ bếp gas, đầu DVD tới đồ cổ, đồ trang sức hay thậm chí cả ngoại tệ. Danh mục "máy tính" hoặc "máy tính xách tay" chứa hàng loạt sản phẩm đã qua sử dụng với giá dao động từ 100 đến 1.000 CUC (đơn vị tiền tệ của Cuba), tương đương 2,2 đến 22 triệu đồng.
Một chiếc máy tính có trang bị card đồ họa GTX 750 Ti có giá khoảng 600 CUC (khoảng 13,5 triệu đồng). Một mẫu PS4 Slim đi kèm game Uncharted 4 có giá 480 CUC, khoảng 10,7 triệu đồng. Mức giá này tuy không quá cao so với tiêu chuẩn chung ở các quốc gia khác nhưng lại vượt quá ngưỡng thu nhập của người dân tại quốc gia này. Thu nhập bình quân hàng tháng của người dân Cuba chỉ trong khoảng 25 CUC, tương đương 560.000 đồng. Do đó, nhu cầu mua máy tính đòi hỏi các game thủ phải "thắt lưng buộc bụng" trong một thời gian dài.
Ổ cứng trao tay, "đặc sản" của những người đam mê công nghệ ở Cuba.
Về phần mềm, người dân tại đây sử dụng các "gói" dịch vụ. Trên thực tế, nó là một ổ cứng di động với dung lượng khoảng 1 TB, được người sở hữu tải về các nội dung âm nhạc, tin tức, trò chơi, phần mềm, phim ảnh... từ Internet. Do chi phí đắt đỏ của việc truy cập mạng, các gói dịch vụ này là giải pháp cứu cánh duy nhất cho những người muốn tiếp cận với công nghệ cao. Tất nhiên, hầu hết các ổ cứng này cũng là hàng được nhập lậu.
Mỗi tuần, các nhà phân phối đưa cho khách hàng những "gói" nội dung mới để họ sao chép, với chi phí khoảng 1-2 USD. Sang tuần sau, người dùng lại đổi chúng lấy một ổ đĩa mới với các nội dung khác hoặc trả lại cho "nhà sản xuất". Những người chịu trách nhiệm vận chuyển thường mang bên mình chiếc túi chứa hàng chục ổ cứng di động đi khắp nơi. Đây được xem là một "đặc sản" của lĩnh vực công nghệ thông tin đang manh nha tại Cuba.
Trong những năm gần đây, việc bán lẻ dịch vụ này giảm bớt khi dần xuất hiện các cửa hàng mang tên Infinity. Mặc dù vẫn bán lậu nhưng các sản phẩm ở đây vượt trội hơn về mức độ cập nhật, số lượng và nội dung.
Chơi game và kết nối Internet ở Havana, Cuba (nguồn: Vox)
Brian Crecente, phóng viên của Polygon đã tới một Infinity để trải nghiệm. Theo mô tả, cửa hiệu này nhìn bên ngoài khá giống với một cửa hàng thời trang, với tấm biển hiệu màu xanh lá cây bắt mắt. Trên tường treo một màn hình lớn phát đi phát lại trailer của một bộ phim Hollywood, tại quầy có một nhân viên đứng giải đáp thông tin cho khách hàng. Ở đây, bạn có thể chọn mua nhiều trò chơi offline trên máy tính, hoặc các bộ phim theo một danh sách có sẵn, với giá dưới 1 USD.
"Thức ăn trong chợ được bán bằng cân, còn ở Infinity thì hàng hóa được bán bằng GB", Crecente nhận xét.
Nếu như với các trò chơi ngoại tuyến, người dùng có thể tới Infinity, thì với các trò chơi trực tuyến, game thủ Cuba cần sự trợ giúp từ các hacker. Những người này, bằng trình độ am hiểu công nghệ đã tạo ra các máy chủ tư nhân để game thủ tham gia trải nghiệm. Ở quốc gia này, trò chơi phổ biến nhất hiện nay là StarCraft, sau đó tới World of Warcraft, DOTA 2. Đáng tiếc rằng game đông người chơi nhất thế giới, League of Legends chưa được phổ biến tại đây.
Một quán game ở Cuba, nơi các game thủ chơi DOTA 2 dưới cờ và ảnh của các vị lãnh tụ.
Thế nhưng, điều kiện kết nối mạng khắc nghiệt và chính sách hạn chế Internet tại quốc gia này không ngăn cản được nhiệt huyết của các game thủ. Khoảng 10 năm trước, một nhóm game thủ ở thủ đô Havana đã tụ tập và tạo ra một giải đấu game StarCraft nhỏ. Sau vài năm, nó phát triển lên thành một tổ chức đông đảo. Một chàng trai trẻ tên là Carbonell đã nhận ra tiềm năng của các trò chơi điện tử trong tương lai và đứng ra thuyết phục, tổ chức một giải đấu game quy mô lớn. Phát triển ý tưởng dựa trên mô hình KeSPA (Hiệp hội thể thao điện tử Hàn Quốc), anh đã xây dựng cộng đồng mang tên ADEC, tức Hiệp hội thể thao điện tử Cuba. Các game thủ tham gia giải đấu được xếp hạng, phân loại theo những quy chuẩn riêng.
Sau thời gian đầu hoạt động khó khăn, ADEC giờ đây đã dần được công nhận và thu hút sự chú ý của ngày càng nhiều game thủ cũng như những người quan tâm. Quy mô của các giải đấu gần đây đã lớn tới mức họ phải thuê cả Trung tâm hội nghị triển lãm bởi có hàng ngàn người tới tham dự.
"Chúng tôi đã phải làm những thứ không thể tưởng tượng nổi để mọi người ra khỏi nhà, đi tới đây, đưa tất cả các game thủ vào tổ chức, liên minh với nhau, giúp họ trở thành bạn bè rồi mới bắt đầu thi đấu", Carbonell chia sẻ. Anh tin rằng cơ hội tốt nhất để eSports phát triển ở Cuba rồi tiến ra thế giới là thông qua sự hỗ trợ của chính phủ. Trước đây, chính phủ nước này xem trò chơi điện tử như một tác nhân gây ảnh hưởng xấu, nhưng gần đây, suy nghĩ này có dấu hiệu thay đổi khi các trò chơi đã dần thể hiện được mặt tích cực của nó.
ADEC đang tổ chức một giải đấu game DOTA 2 thường niên tầm cỡ quốc gia, với hơn 20 đội tham dự và trận chung kết sẽ diễn ra vào tháng 8 tới. Nhưng như tất cả các giải đấu khác, người chiến thắng sẽ không nhận được đồng tiền thưởng nào. Thay vào đó, họ mang về nhà những chiếc cup độc đáo.
Với những người như Javier, giờ đây anh không thể tìm được đối thủ tương xứng để nâng cao trình độ của mình trong khi các giải đấu nhỏ trong nước cũng không giúp gì nhiều. Nhu cầu được chơi game, cạnh tranh và thi đấu với những cộng đồng khác trong bất kỳ giải đấu quốc tế nào là mơ ước lớn nhất của anh.
"Tôi là số một", game thủ Javier nói. "Tôi là nhà vô địch trong hai năm 2015 và 2016. Tuy nhiên, cộng đồng game thủ Cuba khá nhỏ với nguồn tài nguyên trực tuyến hạn chế. Bạn rồi sẽ bị mắc kẹt ở một trình độ mà không thể vượt qua nổi. Bởi vì chúng tôi thực sự bị cô lập khỏi các cộng đồng khác và đây là những gì tốt nhất có thể nhận được".
Năm ngoái, chính phủ Cuba đã cấp giấy phép hoạt động chính thức cho Google. Mặc dù vẫn phải đối mặt với một hệ thống kiểm duyệt gay gắt, nhưng với việc xuất hiện máy chủ Google, người dùng Internet ở Cuba cuối cùng đã có thể truy cập vào mạng lưới Internet toàn cầu. Công ty viễn thông trong nước Etecsa gần đây đã đưa ra kế hoạch cung cấp kết nối Internet, với chỉ 15 USD cho 30 giờ sử dụng dịch vụ. Mong ước được xuất hiện trong các giải đấu game quốc tế của Javier và các game thủ Cuba khác đã gần hơn với hiện thực.