Vào năm 2014, Yin Hang thành lập Trung tâm bảo tồn và nghiên cứu Gangri Neichog để chăm sóc chó ngao và các loài động vật khác bị bỏ rơi. Cô quyết định hành động sau khi xem một video thấy con báo tuyết bị bầy chó ngao tranh thức ăn. "Những con ngao Tây Tạng vây quanh con báo, cố gắng tranh con cừu mà báo tuyết vừa săn được. Con báo đành từ bỏ miếng mồi. Những việc thế này xảy ra rất nhiều. Chó ngao bị bỏ rơi tác động xấu đến chuỗi thức ăn sinh thái và các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng", cô chia sẻ.
Ngao Tây Tạng là hậu duệ của những con chó được các bộ lạc du mục ở Trung Á và Tây Tạng nuôi để chăn cừu, săn bắn; chúng to lớn, trung thành và hung dữ. Những con chó ngao được tôn sùng trong triều đại nhà Nguyên (1271-1368 ), khi được huấn luyện để sử dụng trong quân đội. Năm 2014, tờ Qianjiang Evening News đưa tin một nhà đầu tư bất động sản đã trả 12 triệu tệ (gần 1,9 triệu đôla Mỹ) để sở hữu chú có ngao màu lửa tại hội chợ thú cưng ở miền đông tỉnh Chiết Giang.
Một cơn sốt nhân giống chó ngao Tây Tạng bùng phát vào những năm 1990 và lên đỉnh điểm giữa những năm 2010. Đây được coi là một cách làm giàu nhanh chóng. Song thực tế rất ít người thực sự làm giàu được từ chúng. Nguồn cung chó dư thừa. Nhiều người không đủ khả năng để nuôi. Nhiều con bị bỏ lại khi chủ chuyển từ quê ra thành phố...
Theo đài truyền hình CGTN, vào năm 2015, 2.000 trong số 3.000 trung tâm nhân giống chó ngao ở Tây Tạng đã phải đóng cửa do giá lao dốc - từ mức 2 triệu đôla xuống còn dưới 1.500 đôla.
Liu Mingyu, một nhà nghiên cứu tại Đại học Bắc Kinh, ước tính có khoảng 160.000 con chó hoang, trong đó 97% là thuộc dòng ngao Tây Tạng ở khu vực Tam Giang Nguyên của Thanh Hải. Liu cho biết, nghiên cứu của anh sử dụng thiết bị theo dõi ở cổ, cho thấy những con ngao có mặt trong 17% lãnh thổ của báo tuyết. "Ngao Tây Tạng đã trở thành loài động vật sinh sản nhiều nhất và nhanh nhất trong số tất cả các loài ăn thịt trên cao nguyên. Vì chúng sống bầy đàn nên là mối đe dọa đối với động vật hoang dã", Liu nói.
Dân làng Tây Tạng cho biết họ thường xuyên nhìn thấy những con chó săn đuổi gấu, ăn thịt gia cầm, cừu và tấn công con người. Năm 2016, một bé gái 8 tuổi ở Thanh Hải đã bị một con ngao cắn chết. Chính quyền khu vực tự trị Tây Tạng báo cáo mỗi tháng có khoảng 180 người bị thương do chó ngao hoang tấn công. Bên cạnh bệnh dại, những con ngao cũng lây sang người bệnh hydatid, một bệnh nhiễm trùng do ký sinh trùng sán. Những chú chó trị giá hàng triệu đôla này giờ đã trở thành kẻ lạc loài vô giá trị.
Trung tâm của Yin đã tuyển dụng 30 bác sĩ thú y từ khắp Trung Quốc để đào tạo bác sĩ thú y ở Tây Tạng về quy trình xử lý những con chó đi lạc. "Nhiệm vụ chính của bác sĩ địa phương là tiêm chủng cho chó ngao phòng ngừa bệnh tật", cô nói. Trung tâm của Yin cũng triển khai chương trình nhận nuôi vào năm 2017, khi đưa được 500 chú chó bị bỏ rơi đến 400 gia đình, trong hai ngôi làng ở Tây Tạng.
Sangzhou, một tình nguyện viên trong tổ chức của Yin chia sẻ trước đây từng là một người buôn bán chó ngao. Một lần anh đến thăm một người đàn ông nuôi 60 con chó. "Những người ở đó đã mang một con chó ra, dùng búa đập vào đầu nó cho đến khi bất tỉnh. Sau đó, họ treo nó lên một cái móc kim loại và lột da sống từ cổ trở xuống. Con chó vẫn quằn quại, nó vẫn cố đứng dậy. Tôi hỏi tại sao họ không giết mà khiến nó khốn khổ vậy. Họ bảo thịt chó ngon nhất là giết theo cách này", Sangzhou kể.
Ngày hôm đó anh đau lòng và khóc rất lâu. Kể từ đó, anh thề rằng sẽ không bao giờ bán chó nữa và sẽ cố gắng giúp đỡ những con vật không nơi nương tựa này. Làm tình nguyện viên, Sangzhou đi thu lượm thức ăn từ người bán thịt để cho chúng ăn, chống lại những kẻ cố gắng bắt chúng, chữa trị cho con bị thương và tụng kinh khi có con nào qua đời...
Bowie Leung, phát ngôn viên một CLB chó ngao ở Hong Kong cho biết đã cứu nhiều chú chó bị bỏ rơi trong thành phố. Hong Kong thiếu không gian. Những người chủ thiếu kiên nhẫn, tiền bạc và thời gian để chăm sóc chúng. Tiền chữa bệnh cho chúng đắt hơn các loài chó nhỏ. Đơn cử, chữa bệnh viêm dạ dày của các con chó nhỏ khoảng 800 đôla Hong Kong (2,3 triệu đồng), thì chó ngao phải mất 2.400 đôla Hong Kong (7,1 triệu đồng).
"Nếu họ không đưa chúng đi dạo, những con chó càng trở nên hoang dã hơn. Chủ nhân của chúng không thể xử lý nên đã tìm đến chúng tôi. Rất đau lòng có nhiều chú chó đã chết", cô chia sẻ.
Leung mong mọi người nên suy nghĩ kỹ trước khi mua chó ngao làm thú cưng. Chúng rất dễ thương khi còn nhỏ, nhưng lúc trưởng thành có thể đạt 91 kg. Không chỉ thức ăn, không gian sống, người chủ phải xem có đủ sức dắt nó không. "Chó ngao chỉ trung thành một chủ, nên rất dữ với người ngoài. Dù được qua huấn luyện cũng không thay đổi bản tính của chúng. Nuôi chó ngao làm thú cưng cần phải hy sinh", cô nói.
Bảo Nhiên (Theo SCMP)