Chính phủ yêu cầu 'không để độc quyền trong xuất bản sách giáo khoa'

Với câu hỏi làm sao để Siêu ủy ban vốn nhà nước không trở thành một cơ quan quá quyền lực, thậm chí quan liêu như Thủ tướng đã lưu ý trong lễ ra mắt, ông Lê Quang Mạnh, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư cho biết mục tiêu của Chính phủ khi thành lập cơ quan này là để xoá bỏ tình trạng "vừa đá bóng, vừa thổi còi" tại các tổng công ty, doanh nghiệp nhà nước.

Do đó, sau khi thành lập Uỷ ban thì các cơ quan phải xây dựng được khuôn khổ pháp lý để tách bạch vai trò quản lý và điều hành sản xuất, kinh doanh.

Ngày 29/9, Chính phủ đã ban hành Nghị định 131, trong đó có quy định trách nhiệm quản lý vốn của siêu Uỷ ban tại 19 doanh nghiệp. 

“Cơ quan này sẽ thay nhà nước giám sát việc sử dụng vốn của nhà nước có nguy cơ thất thoát không, không phải là cơ quan sử dụng. Uỷ ban này phải chuyên nghiệp thực hiện chức năng giám sát chứ không phải mệnh lệnh hành chính”, ông Mạnh nói.

Trả lời câu hỏi của VnExpress về phương án đặt thêm trạm thu phí ở tuyến tránh Cai Lậy, Thứ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Ngọc Đông nói, Bộ đang thực hiện theo chỉ đạo của Chính phủ để chọn phương án phù hợp nhất. 

Cụ thể, Bộ Giao thông cân nhắc hai phương án: Một là giữ nguyên trạm thu phí hiện nay và giảm mức phí; hai là đặt hai trạm trên hai tuyến đường, quốc lộ 1 và tuyến tránh thị xã Cai Lậy, quá trình thu phí tuyến nào hoàn vốn thì dỡ trạm trên tuyến đó.

Tỉnh Tiền Giang đề xuất chọn phương án thứ 2 để đảm bảo công bằng và thu đúng phần đầu tư của mỗi tuyến. 

“Chúng tôi tiếp tục đánh giá tác động và làm việc với các cơ quan để quyết phương án theo chỉ đạo của Thủ tướng”, ông Đông cho biết. 

Trạm thu phí BOT Cai Lậy hoạt động từ ngày 1/8/2017, nhiều tài xế đã sử dụng tiền lẻ mua vé để phản đối việc thu phí và yêu cầu di dời về tuyến tránh nên chủ đầu tư phải liên tục thu, xả trạm. Bộ Giao thông nhiều lần khẳng định vị trí trạm thu phí là hợp lý, được các ngành, địa phương đồng thuận. Bốn tháng sau, Thủ tướng quyết định dừng thu phí trạm BOT Cai Lậy chờ Bộ Giao thông trình phương án xử lý. Đến nay, phương án đặt trạm thu phí BOT vẫn chưa có quyết định cuối cùng.

Trước câu hỏi về việc khi nào thì kết luận kiểm tra vụ Con Cưng được công bố, ông Đỗ Thắng Hải - Thứ trưởng Công Thương cho biết, cơ quan này đã có những kiểm tra bước đầu. Qua đó cho thấy các thủ tục, hồ sơ xuất nhập khẩu hàng hoá của doanh nghiệp cơ bản đáp ứng quy định hiện hành nhưng cũng phát hiện một số vi phạm. Ví dụ, công ty vi phạm nhãn hàng hoá, khuyến mại, thương mại điện tử..., và cơ quan chức năng ban hành quyết định xử phạt hành chính 250 triệu đồng. 

Sau đó, Bộ Công Thương chỉ đạo Cục và các chi cục quản lý thị trường, báo cáo việc kiểm tra doanh nghiệp, về phía doanh nghiệp cũng phải báo cáo quá trình khắc phục những sai phạm trên. 

Cấp có thẩm quyền đã thành lập tổ rà soát hoạt động của thành viên đoàn đi kiểm tra và được yêu cầu đến 30/8 phải hoàn thành. Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Hải, đây là việc phải xem xét thận trọng, đúng quy định nên đến nay kết luận mới ở bước "gần kết thúc và trong thời gian ngắn sẽ thông báo rộng rãi".

Hệ thống siêu thị Con Cưng vấp phải nghi vấn gian lận xuất xứ hàng hoá từ khiếu nại của một khách hàng tại TP HCM khi mua một bộ quần áo thun có mã sản phẩm CF G127011. Khách hàng này cho rằng sản phẩm đã bị cắt tem nhãn, thay thế bằng tem xuất xứ "Made in Thái Lan".

Ngày 21/7, Chi cục quản lý thị trường TP HCM tiến hành kiểm tra hệ thống Con Cưng và công bố "phát hiện một số nghi vấn". Sau đó 10 ngày, tại cuộc họp báo sáng 31/7, bảy hành vi vi phạm của chuỗi siêu thị Con Cưng được ông Nguyễn Trọng Tín - Phó cục trưởng Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), đại diện Ban Chỉ đạo quốc gia về chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban chỉ đạo 389) nêu ra.

Từ khi bị nghi vấn, phía Con Cưng liên tục bác bỏ và đưa ra bằng chứng khẳng định mình không bán hàng giả, hàng nhái trong các thông cáo phát đi.

Giữa tháng 8, Bộ Công Thương công bố kết luận kiểm tra cho thấy doanh nghiệp không vi phạm hành vi bán hàng giả như nghi vấn trước đó.

Trả lời câu hỏi liên quan đến phản ảnh tình trạng bảo kê ở chợ Long Biên, Phó chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Văn Sửu cho biết, thành phố đã có chỉ đạo các đơn vị vào điều tra.

“Quan điểm của Hà Nội là dứt khoát xử lý nghiêm bất cứ tổ chức, cá nhân nào nếu phát hiện có bảo kê”, ông Sửu nói.

Lãnh đạo Hà Nội cho biết, trên địa bàn hiện có khoảng 500 chợ và 110 siêu thị và đều đang hoạt động phục vụ nhu cầu kinh doanh của tiểu thương, nhu cầu mua sắm của nhân dân bình thường.

UBND TP cũng đã chỉ đạo tăng cường trách nhiệm của các Ban quản lý chợ, đơn vị công an địa phương để đảm bảo hoạt động bình thường của các chợ; nếu phát hiện nơi nào có phản ảnh vi phạm như ở chợ Long Biên đều sẽ xử lý nghiêm.

Ngày 20/9 Đài truyền hình Việt Nam phát phóng sự về tình trạng bảo kê tại chợ Long Biên. Theo đó, để có một chỗ đỗ xe vận chuyển hàng hoá, tiểu thương phải nộp khoảng 250.000 đồng/lượt/xe. Có người cho biết đã đóng theo năm với số tiền chừng 100 triệu đồng.

Ngay hôm sau, Chủ tịch UBND Hà Nội Nguyễn Đức Chung giao Giám đốc công an thành phố khẩn trương chỉ đạo điều tra, xử lý nghiêm trước phản ánh trên; báo cáo thành phố trước ngày 30/9.

Nói thêm về vấn đề độc quyền sách giáo khoa, ông Mai Tiến Dũng - Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ khẳng định, vấn đề in ấn, xuất bản và phát hành sách giáo khoa là trách nhiệm của Bộ Giáo dục Đào tạo.

“Các đại biểu Quốc hội rất quan tâm vấn đề này vì mỗi năm chúng ta phải chi phí khá lớn cho vấn đề in ấn, phát hành sách giáo khoa cho học sinh. Hơn nữa dư luận đặt câu hỏi có lợi ích nhóm hay không?”, ông Dũng nói. 

Ông cho biết, tại phiên họp Chính phủ hôm nay, Thủ tướng đã yêu cầu Bộ trưởng Giáo dục Phùng Xuân Nhạ báo cáo và có giải pháp khắc phục ngay vấn đề trên.

“In ấn, xuất bản sách giáo khoa phải minh bạch, tránh độc quyền, lợi ích nhóm”, ông Dũng truyền đạt chỉ đạo của Thủ tướng. 

Trả lời câu hỏi của VnExpress về vấn đề độc quyền sách giáo khoa, Thứ trưởng Bộ Giáo dục Nguyễn Hữu Độ giải thích, Nghị quyết của Quốc hội về chương trình giáo dục phổ thông đã giao Bộ biên soạn tài liệu sách giáo khoa mới. Bộ thành lập nhóm biên soạn sách, tổ chức biên soạn, lập hội đồng thẩm định quốc gia, sau đó chuyển sang NXB Giáo dục in ấn, chỉnh sửa, thiết kế, minh hoạ. 

Ông Độ nói thời gian vừa qua, NXB Giáo dục đã tổ chức in ấn và đấu thầu in sách giáo khoa ở 4 khu vực trong cả nước, nhằm giảm kinh phí vận chuyển từ nhà in đến nhà trường. 

“Vừa qua Bộ Thông tin Truyền thông đã có quyết định giao cho 5 nhà xuất bản có thêm chức năng in ấn sách giáo khoa. Sắp tới việc xoá độc quyền sách giáo khoa được thực hiện theo tinh thần nghị quyết Quốc hội là tổ chức một chương trình, có nhiều bộ sách giáo khoa, huy động nguồn lực xã hội để biên soạn sách giáo khoa”, ông Độ nói. 

Về vấn đề NXB Giáo dục kêu mỗi năm lỗ 40 tỷ vì in sách giáo khoa nhưng giữ mức chiết khấu 25% (tương đương 250 tỷ mỗi năm), Thứ trưởng Độ cho hay, theo báo cáo của NXB Giáo dục thì mức chiết khấu sách giáo khoa chỉ từ 18 đến 20%. Mức chiết khấu này cho việc vận chuyển sách từ nhà in đến các công ty sách, thiết bị trường học và vận chuyển đến các trường học.

“So với mức chiết khấu sách tham khảo từ 30-40% thì mức chiết khấu sách giáo khoa chỉ để trực tiếp phục vụ công tác phát hành”, ông Độ giải thích. 

Ngày 25/9, Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh niên Thiếu niên và Nhi đồng Quốc hội công bố dự thảo báo cáo kết quả khảo sát một số nội dung trong thực hiện chính sách, pháp luật về xuất bản, in, phát hành sách giáo khoa giáo dục phổ thông giai đoạn 2012-2017. 

Dự thảo báo cáo cho rằng, điều 99 Luật Giáo dục quy định thẩm quyền của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong biên soạn, xuất bản, phát hành sách giáo khoa, giáo trình là nguyên nhân chính dẫn tới độc quyền kinh doanh sản phẩm này. 

Ủy ban cũng nhận định, mức chiết khấu phát hành sách giáo khoa giáo dục phổ thông khoảng 250 tỷ đồng/năm là khá cao; việc sách giáo khoa in bài tập để học sinh điền vào làm mỗi năm phải thay mới 100 triệu bản, gây lãng phí ngân sách nhà nước, tăng chỉ trả của người dân.

Ông Mai Tiến Dũng - Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ chủ trì cuộc họp báo từ 17h30 chiều nay để thông tin nội dung phiên họp của Chính phủ.

Theo đó, ông nhấn mạnh Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành, địa phương không chủ quan trong điều hành, kiểm soát lạm phát và cần tập trung ổn định vĩ mô.

Tại phiên họp Chính phủ, báo cáo về vấn đề độc quyền xuất bản sách giáo khoa (SGK), Bộ trưởng Giáo dục Đào tạo Phùng Xuân Nhạ nói, theo quy định thì Nhà xuất bản giáo dục là đơn vị duy nhất được giao xuất bản SGK.

Từ cuối năm 2017 đến nay, Bộ GD&ĐT đã phối hợp với Bộ Thông tin Truyên thông cấp phép thêm 5 nhà xuất bản được tham gia xuất bản SGK và sẽ tiếp tục xem xét mở rộng cấp phép.

Về tỷ lệ chiết khấu SGK của NXB Giáo dục, ông Nhạ khẳng định: “SGK là mặt hàng thuộc diện quản lý giá của Nhà nước và được trợ giá, có tỷ lệ chiết khấu khi phát hành từ 20-25% thấp hơn mức trung bình so với tỷ lệ chiết khấu các loại sách khác là từ 35-40%”.

Hiện tỷ lệ tái sử dụng SGK là khoảng 35%. Bộ GD&ĐT đã có văn bản yêu cầu giáo viên hướng dẫn học sinh không làm bài tập trực tiếp vào SGK để nhắc nhở, rèn các em ý thức giữ gìn đồ vật, tài sản. Tuy nhiên, có thực tế là nhiều phụ huynh muốn con em mình viết trực tiếp vào SGK.

Phát biểu về vấn đề này, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam chỉ rõ: Có độc quyền của NXB Giáo dục và tình trạng này đã được phân tích khi xây dựng Đề án đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông.

Tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng là phải xóa độc quyền và đã được thể hiện trong Đề án nêu trên cũng như việc cấp phép thêm các nhà xuất bản.

Phó thủ tướng nhấn mạnh, không chỉ có độc quyền SGK mà còn có thực tế là nhiều trường bằng cách này hay cách khác “ép” học sinh, phụ huynh mua sách tham khảo để hưởng hoa hồng. Đây là một trong những biểu hiện rõ của tiêu cực trong giáo dục. Từ năm 2014, Thủ tướng đã yêu cầu Bộ GD&ĐT phải tập trung chấn chỉnh tình trạng “ép” may đồng phục, “ép” mua sách. Bộ cũng đã có các văn bản chỉ đạo nhưng về sách chưa có chuyển biến rõ như với đồng phục. Bộ cần chỉ đạo quyết liệt hơn; những nơi vi phạm phải xử lý nghiêm.

“Các ý kiến phát biểu, chất vấn của một số đại biểu Quốc hội về vấn đề SGK trong một số phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội gần đây là xác đáng. Bộ trưởng GD&ĐT cần có văn bản báo cáo, giải trình rõ”, Phó thủ tướng chốt lại.