"Kiev sẽ không khoanh tay ngồi yên khi Moskva phong tỏa các cảng ở Biển Đen cũng như phá hủy những hầm chứa ngũ cốc của mình", Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov nói với phóng viên Trudy Rubin của Philadelphia Inquirer hồi tháng trước, sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen và tăng cường tập kích hạ tầng cảng biển Ukraine.
"Nếu họ đe dọa tàu của chúng tôi hay của bạn bè chúng tôi, chúng tôi sẽ làm điều y hệt để đáp lại", ông tuyên bố.
Một chiếc xuồng không người lái thế hệ mới của Ukraine. Ảnh: CNN
Hôm 4/8, Kiev tuyên bố sử dụng xuồng không người lái tự sát (USV) để tấn công và gây hư hại một chiến hạm Nga bên ngoài căn cứ hải quân chủ chốt Novorossiysk của Moskva trên Biển Đen. Đây là lần đầu tiên USV Ukraine làm được điều này.
Không lâu sau, Cơ quan Hàng hải và Thủy văn Ukraine phát đi cảnh báo rằng 6 cảng Nga tại Biển Đen, gồm Anapa, Novorossiysk, Gelendzhik, Tuapse, Sochi và Taman, đều nằm trong "khu vực rủi ro chiến sự", động thái nhằm phản ứng trước lời đe dọa từ Nga đối với các tàu nước ngoài chở ngũ cốc Ukraine.
"Chúng tôi đã có kinh nghiệm đối phó với tàu Moskva", Reznikov cho hay, đề cập đến soái hạm Nga bị chìm vào tháng 4/2022, được cho là do trúng tên lửa diệt hạm Neptune của Ukraine. "Chúng tôi hoàn toàn có khả năng viết tiếp câu chuyện đó".
Ukraine gần đây tiếp nhận nhiều loại khí tài mới của phương Tây, như thiết giáp Bradley, xe tăng Leopard hay tên lửa Storm Shadow. Nhưng thực tế cho thấy USV mới là thứ vũ khí khiến quân đội Nga bất ngờ.
Những USV này do đội ngũ kỹ sư công nghệ Ukraine tự nghiên cứu, phát triển trong dự án hợp tác với quân đội, nhằm cho ra đời những phương tiện điều khiển từ xa có thể mang theo khối thuốc nổ mạnh tấn công mục tiêu từ khoảng cách xa trên biển.
Hôm 5/8, Ukraine thông báo tiếp tục điều USV tấn công một tàu chở dầu Nga ngoài khơi bờ biển phía đông bán đảo Crimea. Bộ trưởng Reznikov tuyên bố sẽ đáp trả việc Nga phá hủy ngành xuất khẩu nông sản Ukraine bằng cách nhắm vào các chuyến tàu chở dầu và những mặt hàng xuất khẩu khác của Nga đi qua Biển Đen.
"Giá bảo hiểm cho những con tàu đi vào các cảng của Nga qua Biển Đen sẽ tăng lên", ông nói.
Theo giới chuyên gia, việc sáng tạo ra những chiến thuật tấn công mới như sử dụng USV cũng là cách Ukraine tự xoay xở khi dòng vũ khí viện trợ từ phương Tây vẫn trì trệ.
Samuel Bendett, chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu Hàng hải tại Mỹ, nhận định USV sẽ là vũ khí giá rẻ hiệu quả cao mà Ukraine có thể tận dụng để tung ra các đòn tấn công tầm xa vào sau phòng tuyến Nga, trong đó cầu Crimea là mục tiêu hàng đầu.
"Chi phí chế tạo và bảo vệ USV ít hơn rất nhiều so với số tiền mà bên phòng thủ phải bỏ ra để đối phó với chúng", Bendett nói, thêm rằng điều này sẽ tạo ra lợi thế phi đối xứng cho Ukraine, khi họ có thể gây áp lực cho hệ thống phòng thủ của Nga với chi phí thấp cùng nguồn lực có sẵn trong điều kiện chiến sự.
Trong khi đó, Nga hầu như chưa có hệ thống nào hiệu quả để đối phó với USV, vốn có khả năng cơ động linh hoạt trên biển và rất khó phát hiện bằng radar. Khi tập kích vào đêm tối, USV gần như "vô hình" với các thủy thủ canh gác trên tàu chiến.
Khi phát hiện USV bằng mắt thường, thủy thủ Nga sẽ phải ngắm bắn và khai hỏa các khẩu pháo trên tàu. Họ từng khiến một USV Ukraine phát nổ bằng phương pháp này, nhưng vụ tấn công hôm 4/8 cho thấy chỉ cần một USV lọt qua lưới phòng thủ cũng có thể gây thiệt hại rất lớn.
Các USV cũng có thể gây ra mối đe dọa thường trực với cầu Crimea, công trình được đánh giá mang tính biểu tượng lớn và tài sản có giá trị của Nga.
"Chúng tôi vẫn cần tiếp tục tăng cường khả năng phòng không", Reznikov lưu ý. "Ưu tiên số một của chúng tôi là bảo vệ các thành phố lớn".
Sau hơn một năm do dự, chính quyền Mỹ cuối cùng đã bật đèn xanh cho việc chuyển giao hai hệ thống phòng không Patriot do Mỹ sản xuất cho Kiev hồi tháng 4. Hệ thống này đang được triển khai để bảo vệ Kiev, nhưng lưới phòng không của Ukraine tại nhiều khu vực trọng yếu khác vẫn chưa được hoàn thiện.
"Chúng tôi cần thêm Patriot và hệ thống NASAMS để bảo vệ trung tâm cảng Odessa, cùng với Lviv, Kharkov cùng khu công nghiệp Dnipro và Zaporizhzhia", Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine cho hay. "Những hệ thống phòng không đó sẽ rất quan trọng nếu cuộc chiến tiếp tục kéo dài qua mùa đông, khiến Moskva không thể phá hủy hoàn toàn lưới điện Ukraine và đẩy đất nước chúng tôi vào tình cảnh đóng băng".
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov trong cuộc phỏng vấn với CNN hồi tháng 8/2022. Ảnh: CNN
Theo giới quan sát, thông điệp từ Reznikov đã làm rõ hai điều. Đầu tiên, tại thời điểm nhạy cảm hiện nay trong cuộc xung đột, phương Tây sẽ tự chuốc lấy thất bại nếu chậm trễ chuyển giao những tổ hợp vũ khí có thể đẩy nhanh chiến dịch phản công của Ukraine. Thứ hai, Washington sẽ phải mở rộng tầm nhìn về cách cuộc xung đột có thể kết thúc.
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine nhấn mạnh những tiêm kích F-16 của Mỹ, do các đồng minh NATO ở châu Âu cung cấp, sẽ là "nhân tố thay đổi cuộc chơi".
"F-16 hoặc các máy bay thế hệ thứ tư hiện đại khác sẽ tăng cường khả năng phòng không của chúng tôi", ông nói.
Mặt khác, chúng cũng sẽ thay đổi đáng kể cục diện cuộc đối đầu trên bộ hiện tại, khi Kiev chỉ có một số lượng hạn chế máy bay chiến đấu cũ từ thời Liên Xô, bị áp đảo bởi các chiến đấu cơ hiện đại của Nga.
Bộ binh Ukraine về cơ bản đang chiến đấu mà không có không quân yểm trợ, đi ngược lại học thuyết quân sự của NATO vốn yêu cầu một đội quân tiến công trước tiên phải kiểm soát được bầu trời.
Tuy nhiên, Washington đến nay vẫn trì hoãn phê duyệt chuyển F-16 cho Ukraine, khiến chúng không thể đến tay Kiev đúng chiến dịch phản công.
Việc Nhà Trắng lưỡng lự chuyển tiêm kích F-16 dường như phản ánh nỗi lo âu rằng các cuộc tấn công vào những kho tiếp liệu và căn cứ lớn của Nga ở Crimea sẽ vượt quá lằn ranh đỏ đối với Điện Kremlin.
Tuy nhiên, Crimea đã trở thành một pháo đài được trang bị vũ khí mạnh mẽ hướng vào miền nam Ukraine từ Biển Đen. Cắt đứt nó khỏi các tuyến tiếp tế từ Nga là chìa khóa để Ukraine giành chiến thắng trong cuộc xung đột đang diễn ra, chuyên gia đánh giá.
Với các cuộc tấn công bằng USV, Kiev đang thể hiện rõ ràng rằng họ không thể chờ đợi Nhà Trắng cung cấp F-16, bởi vô hiệu hóa Crimea và hạm đội Biển Đen là một bước quan trọng để có thể gây sức ép buộc quân đội Nga rút khỏi Ukraine.
"Có lẽ năm ngoái Crimea là một lằn ranh đỏ", Bộ trưởng Reznikov cho biết. "Nhưng thời điểm chúng tôi yêu cầu cung cấp tên lửa chống hạm Harpoon ngay sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự hồi năm ngoái, chúng tôi được thông báo rằng điều đó là 'không thể'. Vì vậy, chúng tôi đã sử dụng tên lửa Neptune của Nga để đánh chìm tàu Moskva. Sau đó, chúng tôi có Harpoon".
Xuồng không người lái Ukraine dạt vào bờ biển gần thành phố Sevastopol hồi tháng 9 năm ngoái. Ảnh: Drive.
"Tuần trước ở Crimea khá ồn ào. Điều đó có nghĩa là chúng tôi sẽ tận dụng mọi khoảnh khắc để phá hủy kho đạn dược và sở chỉ huy của họ tại đây", ông nói.
Nói cách khác, Ukraine sẽ tiến lên bằng những công nghệ của riêng mình và hy vọng thành công đó sẽ thúc đẩy Washington cung cấp các hệ thống vũ khí đang bị trì hoãn để Kiev có thể "giành chiến thắng trong một năm tới", Reznikov cho hay.
"Nếu quyết tâm và khả năng công nghệ của Ukraine có thể kết hợp với các hệ thống vũ khí quan trọng được chuyển giao nhanh chóng từ Mỹ, hy vọng của Reznikov có thể không phải một giấc mơ", Rubin nhận định.
Vũ Hoàng (Theo Philadelphia Inquirer)