Cuối tháng 2 vừa qua, các nhân viên của công ty Iljin Materials Hàn Quốc đã tổ chức ăn mừng một sự kiện đặc biệt. Họ căng biểu ngữ, giơ tay mừng và chụp ảnh trước một chiếc xe tải chứa lô hàng mới nhất mà công ty sản xuất cho Samsung. Đây là những lá đồng siêu mỏng với độ dày 2 micromet, đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất chip bán dẫn.
Trước đó, Samsung phải nhập khẩu 100% lá đồng này từ công ty Mitsui của Nhật Bản. Tuy nhiên, trận động đất ở Tohoku, Nhật Bản năm 2011 đã cản trở việc nhập khẩu và ảnh hưởng lớn tới Samsung, khiến hãng điện tử Hàn Quốc đầu tư cho Iljin Materials phát triển sản phẩm lá đồng siêu mỏng ngay trong nước. Ngay từ đầu năm 2006, Iljin đã thành công trong việc phát triển nguyên mẫu, nhưng phải mất 15 năm để đạt được chứng nhận cần thiết cho mục đích sử dụng thương mại.
Thành tựu của Illjin không chỉ là nguồn tự hào dân tộc, mà còn giúp giảm sự phụ thuộc của Hàn Quốc vào các thành phần linh kiện và vật liệu từ Nhật Bản. Sự phát triển này cũng là một ví dụ về những thách thức đang định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu, khi các công ty ở khắp nơi cố gắng giảm rủi ro bởi căng thẳng địa chính trị, cũng như các chính phủ đang cố gắng thúc đẩy các ngành công nghiệp trong nước bằng cách sản xuất tại chỗ.
Ngoài những diễn biến phức tạp trong cuộc chiến thương mại Mỹ -Trung, biến đổi khí hậu và tần suất xuất hiện các hình thái thời tiết khắc nghiệt cao hơn cũng làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu. Một báo cáo công bố năm 2020 của công ty tư vấn McKinsey đã cảnh báo rằng "thiệt hại kinh tế do thiên tai gây ra đã và đang leo thang".
Kinh nghiệm của Samsung - công ty quan trọng nhất bậc nhất của Hàn Quốc và là một trong những nhà sản xuất chip, điện thoại thông minh và thiết bị gia dụng hàng đầu thế giới - cho thấy tầm quan trọng của việc quản lý chuỗi cung ứng và nguy cơ bị mắc kẹt giữa các siêu cường cạnh tranh.
Samsung đặt nhà máy ở nhiều khu vực trên thế giới. Ảnh: FinancialTribune.
Chuỗi cung ứng mà Samsung đang dựa vào là kết quả của quá trình bắt đầu cách đây 20 năm khi công ty hướng tới "chiến lược sản xuất đa địa điểm và mua sắm đa nguồn". Điều này có nghĩa là hãng luôn đảm bảo có ít nhất hai nhà cung cấp ở các địa điểm khác nhau để phục vụ các nhà máy khắp thế giới, giống một vùng đệm chống lại các sự kiện không thể lường trước.
Đại dịch Covid-19 đã mang đến cho Samsung cơ hội thử thách khả năng phòng thủ này. Những vấn đề không thể tưởng tượng nổi đã xuất hiện, từ việc hạn chế đột ngột các tuyến đường vận tải đường bộ giữa Việt Nam và Trung Quốc, cắt đứt nguồn cung linh kiện cho các nhà máy Việt Nam, đến làn sóng bùng phát mạnh Covid-19 ở quê nhà Hàn Quốc.
Trả lời Financial Times, đại diện của Samsung cho biết: "Nếu một vấn đề ảnh hưởng đến một nhà cung cấp hoặc cơ sở sản xuất cụ thể, chúng tôi sẽ chuyển sang một nhà cung cấp hoặc cơ sở khác ở một địa điểm khác. Điều này cho phép chúng tôi tiếp tục hoạt động mà không bị gián đoạn". Samsung cho biết thêm rằng họ đang tăng tốc kế hoạch đa dạng hóa hơn nữa các nguồn linh kiện và chuyển sang phân tích, dự báo thị trường dựa trên trí tuệ nhân tạo.
"Chúng tôi đã đưa thông tin cụ thể liên quan tới Covid-19, chẳng hạn số cửa hàng đóng cửa hay thay đổi giao thông do đại dịch, vào công cụ AI để dự đoán chính xác hơn nhu cầu ở từng khu vực", đại diện Samsung nói.
Chia rẽ gia tăng
Tuy nhiên, khi đề cập đến những vấn đề mới nổi mà các nhà sản xuất toàn cầu phải đối mặt sau đại dịch, Samsung từ chối bình luận.
Sự trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ và chủ nghĩa dân tộc, cùng với sự chia rẽ ngày càng gia tăng giữa Trung Quốc và phương Tây, đang làm lung lay nền tảng của toàn cầu hóa. Sự bất đồng trong lý tưởng và hiện tượng phân cực công nghệ ngày càng phức tạp buộc các công ty như Samsung phải chọn đi theo những hướng khác nhau, trong nhiều trường hợp có thể không phù hợp.
"Sau khi nhận thấy chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng trong đại dịch, nhiều chính phủ và công ty càng quyết tâm đưa việc sản xuất bất cứ thứ gì từ chip đến vaccine về gần nhà mình hơn", June Park, nhà kinh tế chính trị và chuyên gia về xung đột thương mại và công nghệ tại Đại học George Washington, cho biết. Đặc biệt là tại Mỹ, sau khi nhậm chức, Tổng thống Joe Biden đã công bố bản đánh giá về các chuỗi cung ứng quan trọng của Mỹ và khẳng định người Mỹ "không nên phụ thuộc vào nước ngoài, đặc biệt là một nước không có chung lợi ích hoặc giá trị với chúng ta".
Trong khi Hàn Quốc tiếp tục duy trì quan hệ quốc phòng và an ninh chặt chẽ với Mỹ, ông Park cho biết chính phủ và các công ty Hàn cũng đang theo đuổi một "đường lối kép" trong các vấn đề kinh tế. Về cơ bản, họ đang cố gắng duy trì khả năng tiếp cận thị trường đối với cả Trung Quốc và Mỹ.
Đối với Samsung, nhằm giảm rủi ro cho chuỗi cung ứng, trong thập kỷ qua hãng này đã rút một lượng lớn nhà máy sản xuất và lắp ráp smartphone khỏi Trung Quốc và chuyển sang Việt Nam. Tuy nhiên, Samsung vẫn tiếp tục đầu tư mạnh vào lĩnh vực sản xuất chip tại Trung Quốc nhằm đảm bảo khả năng tiếp cận những công ty công nghệ đang phát triển nhanh tại nước này. Công ty cũng có được sự ủng hộ chính trị ở Trung Quốc trước nhu cầu giảm phụ thuộc vào nước ngoài của chủ tịch Tập Cận Bình.
Đăng Thiên (theo Financial Times)