Tàu khu trục USS Stethem. Ảnh minh họa: Wiki
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng ngày 2/7 tuyên bố "Trung Quốc đã điều các tàu quân sự và chiến đấu cơ để xua tàu Mỹ". Ông Lục nói về USS Stethem, tàu khu trục tên lửa dẫn đường Mỹ đã áp sát đảo Tri Tôn ở Hoàng Sa, theo Reuters. Quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam, bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép từ năm 1974.
"Phía Trung Quốc không hài lòng và phản đối hành vi của phía Mỹ", ông Lục nói và cho rằng Mỹ đang "cố ý khuấy động" những rắc rối ở Biển Đông, "chạy theo hướng ngược lại với các quốc gia trong khu vực mong muốn sự ổn định, hợp tác và phát triển".
Bộ Ngoại giao Trung Quốc gọi chiến dịch của Mỹ là hành động "khiêu khích chính trị và quân sự nghiêm trọng".
Hai quan chức quốc phòng Mỹ cho biết tàu khu trục Stethem ngày 2/7 đi vào vùng 12 hải lý quanh đảo Tri Tôn. Nó bị một tàu chiến Trung Quốc theo đuôi. Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ nói rằng họ đã "thực hiện các chiến dịch tự do hàng hải định kỳ và thường xuyên, như đã làm trong quá khứ và sẽ tiếp tục làm vậy trong tương lai".
Lần gần nhất Mỹ đưa tàu chiến áp sát đảo Tri Tôn là tháng 10 năm ngoái. Tri Tôn là một cồn cát ở quần đảo Hoàng Sa, thuộc chủ quyền của Việt Nam nhưng bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép từ năm 1974. Trong vài năm qua, đảo bị Trung Quốc xây dựng trái phép.
Hồi cuối tháng 5, Mỹ cũng cử một tàu chiến áp sát đá Vành Khăn, nơi Trung Quốc xây phi pháp thành đảo nhân tạo ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Tàu khu trục Dewey đã tiến vào khu vực 12 hải lý quanh đá này.
Sau chuyến tuần tra hồi tháng 5 của Mỹ, Bộ Ngoại giao Việt Nam nhấn mạnh Việt Nam có đầy đủ cơ sở lịch sử và pháp lý để khẳng định chủ quyền đối với hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa, phù hợp với quy định của luật pháp quốc tế. Lập trường nhất quán của Việt Nam là tất cả các quốc gia được hưởng quyền tự do hàng hải và hàng không, phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển.
Động thái điều tàu của Mỹ diễn ra khi chính quyền Tổng thống Trump dường như mất kiên nhẫn với việc Trung Quốc tiếp tục quân sự hoá tại Biển Đông. Mỹ thất vọng khi Bắc Kinh không kiềm chế được chương trình hạt nhân và tên lửa Triều Tiên.
Phương Vũ