Năm 1921, giới golf chuyên nghiệp Anh và Mỹ đồng tổ chức cuộc so tài để đấu thủ hai bên làm nóng trước major The Open. Bảy năm sau, trận giao hữu này chính thức mang tên Ryder Cup trong kì ra mắt – năm 1927 trên sân Worcester, Massachusetts.
Hồi ấy, Mỹ trong vai chủ nhà. Vật chứng cho đội thắng cuộc do thương gia Ryder tài trợ. Cúp bằng vàng, cao 43 cm, trị giá 250 bảng (tương đương 21.000 USD ngày nay), từ nhà kim hoàn Mappin & Webb.
Samuel Ryder (trái) lúc sinh thời.
Ngoài việc quảng bá thương hiệu riêng, Ryder đã nhiều năm đầu tư vào golf để giúp môn này phát triển cũng như nuôi dưỡng các tài năng. Ý tưởng nảy sinh trong một chuyến chơi golf ở sân Came Down, Dorset thuộc vùng Tây Nam xứ sương mù. Nơi đó, ông gặp ba anh em nhà Whitcombe, ngạc nhiên khi biết họ có tài nhưng không thể tranh các giải lớn như The Open vì tiền nong eo hẹp.
Khi ấy, Ryder thành đạt. Ông xuất thân từ gia đình nghèo tám con, với bố làm vườn còn mẹ là thợ may váy. Ryder được tạo điều kiện học hành để thành thầy giáo nhưng sức khoẻ kém nên phải rời trường trước khi tốt nghiệp. Bỏ học giữa chừng và vì gia cảnh, ông đến London, ban đầu làm thuê cho nhà buôn hạt giống.
Dần dà, Ryder lập công ty tại thành phố St. Albans ở vành đai thủ đô, chuyên cung cấp hạt giống theo yêu cầu qua đường bưu điện. Ông bán mỗi túi sản phẩm với giá một xu rồi giàu lên từ đó.
Bên cạnh kinh doanh, Ryder còn làm chính trị, phấn đấu từ uỷ viên hội đồng thành phố lên đến chức thị trưởng. Hai lĩnh vực này khiến ông tốn nhiều công sức, đến 50 tuổi đã rất hom hem.
Sau khi nghe một anh bạn mê golf phân tích, Ryder theo môn này để tìm sức khoẻ. Ông nhanh chóng đạt single handicap – nhóm trình độ cao, khi thành hội viên sân Verulam còn đứng đầu bộ phận bảo dưỡng trong 20 năm. Tất cả nhờ đam mê và hào phóng.
Ryder và em trai James đồng sở hữu công ty thảo dược. Năm 1923, qua doanh nghiệp này, họ tài trợ giải 36 hố, quy tụ 48 tay chuyên nghiệp. Tất cả chắc chắn được phần từ quỹ thưởng để bù chi phí dự giải, tương tự nhóm World Golf Championship ngày nay do PGA và European Tour đồng bảo trợ.
Đến cuối 1925, Ryder trả lương định kì cho golfer chuyên nghiệp đồng hương Abe Mitchell. Ông muốn Mitchell an tâm lập nghiệp và phá thế thống trị của người Mỹ ở major bản xứ The Open.
Năm 1926, sân Wentworth gần London đăng cai sự kiện golf đồng đội giữa Mỹ và Anh. Giới truyền thông thời đó đồng thanh gọi đây là cuộc so tài chính thức. Nhưng Ryder không tặng vật phẩm vì lo vỡ kế hoạch. Bởi trước giải, bom đạn chiến tranh vào Anh khiến Mỹ có thể không đến. Cuối cùng, đội chủ nhà suýt vô địch tuyệt đối – thắng tỉ số điểm 13-1.
Năm 1927 được công nhận kì khai trương khi trận chiến giữa hai thế lực golf hoàn chỉnh quy trình và thể lệ. Phía Anh tổ chức gây quỹ 3.000 bảng cho chuyến du đấu ở Mỹ. Ryder góp 100 bảng, sau đó thêm 300 bảng để đạt mục tiêu tài chính. Lần ra mắt chính thức, Mỹ thắng áp đảo – 9,5-2,5 trên sân nhà Worcester. Từ 1929, Ryder Cup diễn ra định kì hai năm do kiểu thường niên không hợp thực tế.
Năm này, đích thân Ryder trao chiếc Cúp mang tên ông cho đội trưởng đồng hương George Duncan trên sân Moortown. Ryder mất ngày 2/1/1939 ở tuổi 77.
Do Mỹ áp đảo kết quả, Anh về sau thêm Bắc Ireland, rồi Ireland nhưng không thể đổi cục diện trong nửa thế kỉ. Họ tuyển quân cả cựu lục địa rồi lấy châu Âu làm tên chung cho năm chạm trán 1979. Đến 1983 – kì thứ 26, châu Âu mới lần thứ tư ẵm Cúp Ryder, trong đó dịp gần nhất hồi 1957.
Ryder Cup theo lịch năm chẵn từ 2002 đến 2020 do thảm hoạ khủng bố 11/9/2001. Tuy nhiên, Covid-19 bùng phát năm trước vô tình đưa giải về năm lẻ như bảy thập kỉ đầu, tính cả bốn lần huỷ do Chiến tranh thế giới thứ hai - 1939-1945.
Kì này – lần thứ 43, khai cuộc ngày 24/9 trên sân Whistling Straits, bang Wisconsin, trong đó châu Âu đang giữ Cúp.
Với một ý tưởng gửi tới khán giả Việt Nam với góc nhìn bình luận đa chiều, VTVcab sẽ tổ chức sản xuất các chương trình về Ryder Cup, với sự tham gia của nhà báo Trịnh Long Vũ cùng hàng loạt bình luận viên tốt nhất hiện nay và cả những golfer chuyên nghiệp như Chủ tịch Hội đồng trọng tài Vũ Nguyên, PGA Thái Dương, PGA Australia, HLV chuyên nghiệp Phạm Minh Đức....
Quốc Huy