 |
|
Thẩm phán Jack Weinstein. |
Nhà báo Robert Kolker (New York Magazine) cho biết: “Các đồng nghiệp tôn vinh ông Weinstein như một vị chánh án liên bang quan trọng nhất nước Mỹ trong 1/4 thế kỷ qua”. Arnold Lubasch (New York Times) viết: “Các luật sư đánh giá ông Weinstein có thể được quan tâm và có ảnh hưởng nhiều hơn các Thượng nghị sĩ của New York”.
Nhiều người mang ơn Chánh án Weinstein, sinh viên luật trên khắp nước Mỹ ngưỡng mộ ông, nhưng cũng có không ít người căm ghét ông. Chánh án Weinstein tâm sự: “Có nhiều người, thậm chí cả quan tòa, không đồng ý với những phán quyết của tôi, nhưng điều đó không bao giờ khiến tôi phải quan tâm. Tôi có trách nhiệm phải thực thi luật pháp cho bất kỳ người dân nào chứ không phải cho chính tôi”.
Cũng như các quan tòa khác, ông Weinstein phải trả giá bằng sự cô đơn trong công việc. Ông luôn phải lắng nghe các lý lẽ, bằng chứng và đưa ra phán quyết chỉ làm hài lòng một phía. Tuy nhiên, ông Weinstein khác với các chánh án liên bang khác bởi đã nhiều lần dũng cảm đưa ra những phán quyết chưa từng có tiền lệ.
Đến nay, không chỉ nước Mỹ, mà toàn thế giới, vẫn chưa quên việc ông chấp nhận đơn kiện của các cựu chiến binh Mỹ trong chiến tranh Việt Nam đòi các công ty hóa chất Mỹ bồi thường vào năm 1984. Vụ kiện kéo dài trong nhiều năm, làm nước Mỹ sục sôi bởi các cuộc tranh cãi về khía cạnh pháp lý trong vụ kiện.
Cuối cùng, các công ty hóa chất đã phải bồi thường cho các cựu chiến binh Mỹ 180 triệu USD. Cũng bằng các phán quyết tại tòa án trong những vụ án điển hình, Chánh án Weinstein đã buộc chính quyền thành phố New York, thậm chí Chính phủ liên bang phải thay đổi các chính sách liên quan đến vấn đề an ninh - xã hội, hôn nhân - gia đình, đến việc sử dụng súng và chất ma túy...
Cách xét xử khác thường của Chánh án Weinstein có cội rễ từ môi trường sống những năm trưởng thành của ông. Chánh án Weinstein lớn lên trong thời kỳ khủng hoảng suy thoái của đất nước, từng phục vụ trong lực lượng Hải quân Mỹ (1943-1946), bị sốc khi chứng kiến nạn tàn sát người Do Thái trong Thế chiến II.
Ông thuộc thế hệ các quan tòa của chủ nghĩa tự do, luôn đứng về đa số quần chúng, nhưng hiện còn rất ít tại các tòa án liên bang Mỹ. Cách đây 6 năm, khi đảm nhận một vụ án chưa từng có tiền lệ, Chánh án Weinstein đã tâm sự với nhà báo Robert Kolker rằng, ông đã già rồi, sức khỏe đang đi xuống và chỉ làm việc được không quá 5 giờ mỗi ngày.
Chánh án Weinstein đã phải nghỉ dạy ở ĐH luật Brooklyn từ năm 1998 và dành thời gian cho bà vợ Evelyn, một viên chức bình thường và các con cháu. Tưởng như Chánh án Weinstein sẽ không bao giờ chấp nhận những vụ án động trời như trước đây nữa, nhưng việc ông nhận đơn của các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam đã khiến nước Mỹ một lần nữa sục sôi.
Hơn ai hết, Chánh án Weinstein cảm nhận rõ những khó khăn phía trước, cũng như sức ép từ rất nhiều phía khi nhận đơn và phải đưa ra phán quyết cuối cùng về việc có đem vụ kiện này ra xét xử hay không.
Cũng như các vụ án động trời trước đây khi chưa có kết quả, Chánh án Weinstein không nghiêng về bên nào, không tiếp xúc với báo chí kể cả nhà báo rất thân với ông là Robert Kolker của New York Magazine. Các phóng viên Mỹ cho rằng, do điều kiện tuổi tác và sức khỏe, vụ các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam kiện các công ty hóa chất Mỹ có thể là sứ mệnh lớn cuối đời của ông.
Jack Weinstein sinh năm 1921 tại Wichta, lớn lên ở vùng Bensonhurst (New York), nơi mà súng đạn, ma túy, bạo lực đã trở thành nỗi ám ảnh tuổi thơ. Cha ông là một nhà buôn người Do Thái, mẹ làm người mẫu minh họa, nhưng kinh tế gia đình không được khá giả nên Weinstein vất vả từ nhỏ. Sau khi được mẹ giới thiệu để tham gia vào một số vai diễn nhỏ trên sân khấu, cậu bé Weinstein bắt đầu tự kiếm tiền bằng nghề bán dạo kẹp phơi quần áo và đưa sữa cho các cửa hàng. Sau đó, trong 7 năm liền, ngày Weinstein làm việc cho một hãng đóng tàu, tối theo học ĐH Luật Brooklyn - nơi ông đã gặp và kết hôn với bà Evelyn.
Tốt nghiệp ĐH năm 1943, Weinstein gia nhập lực lượng Hải quân Mỹ và làm việc trong tàu ngầm. Năm 1946, sau khi đứa con đầu lòng ra đời, Weinstein học tiếp tiến sĩ luật tại ĐH Columbia. Tốt nghiệp năm 1948, Weinstein làm giảng viên cho ĐH Columbia trong 2 năm trước khi trở thành thư ký luật tại Tòa phúc thẩm bang New York. Những năm 1950, Weinstein mở văn phòng luật sư riêng đồng thời trở thành giáo sư luật học của ĐH Columbia. Năm 1967, các Thượng nghị sĩ tiến cử Weinstein làm Chánh án Tòa án liên bang và được Tổng thống bổ nhiệm, Quốc hội phê chuẩn. Ở vị trí này, bạn bè và những người từng nâng đỡ Weinstein cũng bất ngờ trước các phán quyết tại tòa án và những đề xuất khác thường của ông cho bộ máy chính quyền. Năm 1972, khi thụ lý vụ kiện trẻ em bị thương khi chơi đồ chơi, chánh án Weinstein khiến toàn nước Mỹ phải chú ý khi ra phán quyết buộc các hãng sản xuất phải bồi thường.
Các đồng nghiệp cho rằng, ông Weinstein có những tham vọng quá lớn lao như muốn thay đổi cả hệ thống luật pháp xã hội, thậm chí vào giữa những năm 1980 ông còn yêu cầu Quốc hội mở rộng hệ thống an ninh xã hội... Tham vọng lớn và tích cực nhưng không thể thực hiện được, Chánh án Weinstein đã tự biến mình thành một con người cô đơn. Nhiều đồng nghiệp e ngại khi phải đối mặt với ông tại tòa án cũng như trong các buổi thảo luận thông thường về luật pháp.
Seth, con trai cả của Weinstein, hiện là một nhà đầu tư bất động sản ở Connecticut, thừa nhận cha mình dù là vị thẩm phán sắt đá nhất nước Mỹ nhưng dường như cũng có tư tưởng ác cảm với "kẻ mạnh". Seth nói: "Thực ra ông ấy rất bảo thủ. Ông ấy luôn quan tâm tới nhân quyền, sự công bằng và thay đổi hệ thống luật pháp". Hai người con trai khác của Chánh án Weinstein lại tỏ ra rất ngưỡng mộ ông. Theo họ, điều quan trọng là những thế hệ sau này có thể không nhớ đến những quan tòa khác nhưng các tên Weinstein sẽ luôn được nhắc đến.
(Theo Tiền Phong, New York Magazine)