Đây là một trong những điểm mới của thông tư 73/2024 do Bộ Công an quy định về công tác tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ của cảnh sát giao thông.
Thông tư có hiệu lực từ 1/1/2025, bãi bỏ thông tư 32/2023, quy định về hình thức, nội dung, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ cùng quy trình tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ của cảnh sát giao thông.
Ứng dụng VNeCSGT được hiểu là thiết bị kỹ thuật tích hợp phần mềm nghiệp vụ ứng dụng giao thông trên thiết bị di động dành cho cán bộ, chiến sĩ do Bộ Công an quản lý, vận hành. Đây là một ứng dụng nội bộ của cảnh sát giao thông để xác định phương tiện đã được kiểm tra những lỗi gì, việc chấp hành của tài xế ra sao và tập trung kiểm tra các lỗi vi phạm khác, tránh trùng lặp.
Khi giải quyết xong từng vụ việc, cảnh sát giao thông phải ghi ngay vào sổ kế hoạch và nhật ký tuần tra, kiểm soát một cách ngắn gọn, rõ ràng và liên tục theo thứ tự thời gian. Với đơn vị đã được trang bị VNeCSGT thì ghi nhật ký tuần tra, kiểm soát trên ứng dụng này.
Kết thúc tuần tra, kiểm soát, tổ trưởng có trách nhiệm ghi vào VNeCSGT những nhận xét, đánh giá về ưu, nhược điểm và báo cáo tình hình, kết quả của tổ.
Ngoài VNeCSGT, cảnh sát giao thông được giữ nguyên các phương tiện như hiện hành là ôtô, mô tô tuần tra, xe chuyên dùng, đèn tín hiệu ưu tiên. Các loại vũ khí, công cụ hỗ trợ là các loại súng ngắn, trường, tiểu liên, bắn điện, bắn lưới, bắn đạn cao su, đạn cay, dùi cui điện, áo giáp, bình xịt cay, khóa số 8, gậy chỉ huy giao thông.
Cảnh sát giao thông tuần tra, xử lý người vi phạm ở Hà Nội. Ảnh: Gia Chính
Khai thác dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình để xử phạt vi phạm giao thông
Về hình thức tuần tra, kiểm soát, thông tư quy định cụ thể việc kiểm soát thông qua hệ thống, phương tiện, thiết bị, cơ sở dữ liệu về trật tự, an toàn giao thông đường bộ bằng 3 hình thức. Trong đó hình thức 2 và 3 là mới so với hiện hành.
Một là kiểm soát thông qua hệ thống giám sát hoặc hệ thống camera trên tuyến giao thông, trong đô thị. Cảnh sát giao thông được giao quản lý hệ thống giám sát, camera trên tuyến giao thông, trong đô thị phải bố trí cán bộ trực tại trung tâm điều hành 24/24h để vận hành hệ thống thông suốt.
Hai là kiểm soát thông qua sử dụng các phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ, thiết bị thông minh hoặc là khai thác dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình, thiết bị ghi nhận hình ảnh lái xe, cơ sở dữ liệu về trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Theo đó, cảnh sát giao thông sẽ được khai thác dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình, thiết bị ghi nhận hình ảnh lái xe để kiểm soát và xử lý các vi phạm hành chính.
Ba là kiểm soát thông qua tiếp nhận dữ liệu thu thập được từ công trình kiểm soát tải trọng xe. Cảnh sát giao thông theo tuyến, địa bàn được phân công sẽ tiếp nhận dữ liệu từ công trình kiểm soát tải trọng xe được lắp đặt để phát hiện, xử lý vi phạm.
Thông tư giữ nguyên quy định cho phép tổ cảnh sát giao thông được bố trí một bộ phận cán bộ hóa trang (mặc thường phục) phối hợp cùng tổ tuần tra, kiểm soát công khai, theo kế hoạch đã được ban hành. Cảnh sát hóa trang và cảnh sát tuần tra công khai phải giữ khoảng cách thích hợp để đảm bảo việc xử lý vi phạm kịp thời, đúng pháp luật.
Cán bộ hóa trang có nhiệm vụ trực tiếp quan sát hoặc sử dụng thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ giám sát tình hình trật tự, an toàn giao thông. Khi phát hiện vi phạm giao thông, cán bộ hóa trang thông báo cho tổ tuần tra công khai để dừng phương tiện, xử lý.
Trường hợp phát hiện vi phạm nghiêm trọng, cán bộ hóa trang được dùng giấy chứng minh công an nhân dân để vận động người dân phối hợp cùng ngăn chặn.
Tuy nhiên không phải lúc nào cảnh sát giao thông cũng được hóa trang mà phải có kế hoạch tuần tra, kiểm soát đã được phê duyệt. Cục trưởng Cảnh sát giao thông, giám đốc công an cấp tỉnh, trưởng phòng cảnh sát giao thông hoặc tương đương được quyết định việc cảnh sát giao thông mặc thường phục để kết hợp công khai với hóa trang.
Cảnh sát giao thông được dừng phương tiện tham gia giao thông đường bộ
Điều 3 thông tư yêu cầu cán bộ cảnh sát giao thông khi thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm phải thực hiện đúng nhiệm vụ, kế hoạch được phân công. Khi tiếp xúc với người dân và người vi phạm, cảnh sát giao thông phải có lễ tiết, tác phong, thái độ, văn hóa ứng xử đúng mực và phù hợp.
Lực lượng này khi tuần tra, kiểm soát theo kế hoạch sẽ được dừng phương tiện tham gia giao thông đường bộ để kiểm soát. Quy định này giải thích rõ hơn trong khi hiện hành chỉ nêu "dừng phương tiện giao thông".
Cảnh sát dừng, kiểm soát phương tiện giao thông phải bảo đảm an toàn, không gây cản trở đến hoạt động giao thông. Khi dừng phương tiện phải kiểm soát, xử lý vi phạm, nếu có.
Nếu kiểm soát tại một điểm trên đường giao thông hoặc trạm cảnh sát giao thông phải đặt rào chắn bằng cọc tiêu hình chóp nón hoặc dây căng dọc để hình thành khu vực thực thi công vụ. Khi kiểm soát phương tiện trên đường cao tốc, các vị trí được tổ chức kiểm soát tại một điểm, bao gồm khu vực trạm thu phí; khu vực bắt đầu hoặc kết thúc đường cao tốc...
Khi tuần tra, kiểm soát cơ động chỉ được dừng phương tiện giao thông vào làn dừng phương tiện khẩn cấp để kiểm soát, xử lý vi phạm trong các trường hợp vi phạm nghiêm trọng, tin báo về tội phạm... Sau khi giải quyết xong vụ việc phải thu dọn cọc tiêu, dây căng, biển báo hiệu và di chuyển ngay.