Các nhà khoa học của Đại học Yale, New Haven, Dartmouth đã quay được một video về quá trình này dựa trên kết quả thí nghiệm ở chuột. Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Y khoa Science Advances ngày 26/6.
Nhóm nghiên cứu tập trung vào các tế bào thần kinh đệm chịu trách nhiệm thực hiện công việc dọn dẹp trong não. Họ sử dụng một kỹ thuật gọi là 2Phatal để nhắm mục tiêu một tế bào não duy nhất cho quá trình chết tế bào ở chuột. Sau đó, nhóm sử dụng các dấu hiệu huỳnh quang để theo dõi tiến trình dọn dẹp của các tế bào thần kinh đệm.
Các tế bào thần kinh đệm microglia (màu xanh lá cây) chịu trách nhiệm chính dọn dẹp các tế bào thần chết màu vàng. Ảnh: Đại học Yale
Ba loại tế bào thần kinh đệm gồm microglia, tế bào hình sao và tế bào NG2 đã được chứng minh có liên quan đến quá trình loại bỏ tế bào thần kinh chết. Các nhà nghiên cứu đã quan sát thấy sự phối hợp của 3 loại tế bào này. Microglia chịu trách nhiệm chính, nhấn chìm các tế bào chết và các nhánh chính của nó, còn các tế bào hình sao loại bỏ sợi nhánh nhỏ. Họ nghi ngờ NG2 có thể giúp ngăn chặn các mảnh vỡ tế bào chết lan rộng.
"Đây là lần đầu tiên quá trình này được nhìn thấy trong não động vật có vú. Trước đây, điều này là không thể nhưng hiện chúng tôi có thể nhìn thấy rất rõ, chính xác đang diễn ra và hiểu quá trình này", nhà thần kinh học Jaime Grutzenler - Đại học Yale nói.
Vẫn còn rất nhiều điều chúng ta chưa biết về cách các nơ ron thần kinh chết được dọn sạch và cách não bộ xử lý chúng. Vì vậy nghiên cứu mới có thể là một bước tiến đáng kể trong việc tìm ra cơ chế này ngay cả khi chúng ta chưa xác nhận bộ não con người hoạt động tương tự như vậy.
Trong tương lai, kết quả nghiên cứu thậm chí có thể cung cấp các phương pháp điều trị cho chứng suy giảm trí não và rối loạn thần kinh liên quan đến tuổi tác khi chúng ta hiểu rõ về cơ chế dọn dẹp của não.
"Quá trình chết rụng tế bào rất phổ biến trong các bệnh về não. Hiểu được quá trình có thể giúp giải quyết các tế bào trong não bị tổn thương do chấn thương đầu đến đột quỵ và các tình trạng khác", nhà thần kinh học Eyiyemisi Damisah thuộc Đại học Yale cho biết.
Video cảnh não bộ thu dọn 'rác' trong hệ thần kinh. Nguồn: Đại học Yale
Lê Cầm (Theo Sciencealert)