Canh bạc OceanBank trong sự nghiệp của ông Nguyễn Xuân Sơn

Thông cáo Bộ Công an phát đi cuối ngày 21/7 cho biết Cơ quan Cảnh sát điều tra (C46) đã tống đạt quyết định khởi tố bị can và thi hành lệnh bắt, khám xét đối với ông Nguyễn Xuân Sơn (sinh năm 1962) về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ và cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.

Chức vụ của ông Sơn được nhắc tới trong quyết định là nguyên Tổng giám đốc Ngân hàng Đại dương (OceanBank) - công việc ông đảm nhận từ 5 năm trước, chứ không phải nguyên Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí - vị trí ông vừa được cho thôi đảm nhiệm cách đó ít ngày. 

Ông Sơn công tác trong ngành dầu khí suốt 30 năm, tính cả thời gian được cử sang OceanBank làm tổng giám đốc. Ngay từ những ngày đầu tham gia ngành dầu khí, ông đã nhận các nhiệm vụ liên quan tới lĩnh vực tài chính. Ông từng là cán bộ Vụ Tài chính Kế toán - Tổng cục Dầu khí, rồi 5 năm công tác và lãnh đạo Công ty Tài chính dầu khí (PVFC, tiền thân của ngân hàng PVcomBank ngày nay), trước khi trở thành người đại diện phần vốn của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PetroVietnam) tại OceanBank.

Trong cơn sốt thành lập ngân hàng những năm cuối 2000, theo trào lưu đầu tư ngoài ngành của nhiều tập đoàn kinh tế nhà nước, PetroVietnam cũng bung ra rót vốn vào ngân hàng, chứng khoán, bất động sản nhằm tìm kiếm lợi nhuận cho nguồn tiền dồi dào thu được từ lĩnh vực cốt lõi là dầu khí. Từ tháng 12/2008, ông Sơn được bổ nhiệm làm thành viên Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc OceanBank, trước khi PetroVietnam trở thành cổ đông chiến lược vào tháng 1/2009, mở đầu cho giai đoạn phát triển thần tốc của OceanBank.

Từ mức 1.000 tỷ đồng cuối năm 2008, OceanBank tăng vốn liên tục suốt 3 năm sau đó, lên 4.000 tỷ. Tổng tài sản tăng với tỷ lệ tương ứng từ hơn 14.000 tỷ đồng lên hơn 62.600 tỷ trong cùng khoảng thời gian, theo báo cáo được kiểm toán.

Trong bối cảnh tín dụng tăng trưởng nóng lúc đó, đà tăng trưởng của OceanBank đã bộc lộ nhiều rủi ro. Trong vòng một năm 2008-2009, nợ có khả năng mất vốn của ngân hàng, tăng từ 4,5 tỷ lên gần 42,6 tỷ đồng, nợ nghi ngờ mất vốn tăng 9 lần lên hơn 100 tỷ. Hai nhóm nợ này tiếp tục tăng theo cấp số nhân trong những năm sau đó, lên hơn 200 tỷ và gần 700 tỷ trong 2 năm 2011, 2012.

Nguồn tin liên quan đến vụ việc cho VnExpress biết, ông Sơn bị cáo buộc đồng phạm với cựu chủ tịch OceanBank Hà Văn Thắm (người bị khởi tố trước đó), để cấp dưới chi lãi suất ngoài hợp đồng cho khách hàng với tổng số tiền nhiều tỷ đồng. Ông cũng bị tình nghi đã cho cán bộ cấp dưới thu phí cho vay sai quy định của Ngân hàng Nhà nước.

Giai đoạn tăng trưởng nóng của OceanBank cũng là thời gian ngân hàng đẩy mạnh việc đầu tư vào lĩnh vực chứng khoán, xây dựng, bất động sản... Dư nợ tín dụng đối với lĩnh vực xây dựng và hoạt động khác của nhà băng tăng từ hơn 3.000 tỷ lên hơn 5.400 tỷ đồng trong năm tài chính 2008-2009, chiếm trên 50% tổng dư nợ. Cùng thời gian này, OceanBank huy động 67% nguồn vốn từ các doanh nghiệp dầu khí, trong khi cho vay các doanh nghiệp này khoảng 21% dư nợ.

Sau giai đoạn điều hành OceanBank, tháng 11/2010, ông Sơn trở về PetroVietnam giữ cương vị Phó tổng giám đốc. Tháng 7 năm ngoái, ông là ứng viên duy nhất được tập đoàn và Bộ Công Thương giới thiệu vào cương vị Chủ tịch Hội đồng thành viên sau khi người tiền nhiệm Phùng Đình Thực nghỉ hưu. Lúc này, PetroVietnam vẫn nắm 20% cổ phần OceanBank, tương đương khoảng 800 tỷ đồng. Đây cũng là lúc nhiều sai phạm tại ngân hàng bị cơ quan quản lý cũng như cơ quan an ninh phát hiện.

Sau khi ông Hà Văn Thắm và một loạt lãnh đạo bị bắt tạm giam từ tháng 10/2014, OceanBank rơi vào cảnh khó khăn. Đến nay, OceanBank chưa công bố thông tin nào về tình hình kinh doanh sau sự kiện nêu trên, song theo Ngân hàng Nhà nước, vốn điều lệ của ngân hàng đã bị âm và tự thân không thể bù đắp.

Từ đầu năm 2013, tại Quyết định phê duyệt đề án tái cơ cấu PetroVietnam, Chính phủ đã yêu cầu tập đoàn hoàn thành việc thoái vốn tại OceanBank trong năm 2015, song khoản tiền này vẫn mắc kẹt. Ngân hàng Nhà nước mới đây tuyên bố mua lại OceanBank với giá 0 đồng, chấm dứt toàn bộ quyền và nghĩa vụ của cổ đông hiện hữu. PetroVietnam, do ông Nguyễn Xuân Sơn làm chủ tịch, vì thế cũng để mất hàng trăm tỷ đồng vốn góp tại OceanBank. 

Kỳ Duyên

• Cựu chủ tịch tập đoàn Dầu khí Việt Nam bị bắt
• Thủ tướng cho Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí thôi chức