"Đây không còn là câu nói đùa. Tổng thống đắc cử Mỹ cùng đồng minh liên tục nhắc lại ý tưởng này, dù chúng ta hiểu rõ nó sẽ không đi đến đâu. Việc ông ấy cứ nhắc đi nhắc lại điều này không mang tính xây dựng", Bộ trưởng Tài chính Canada Dominic LeBlanc ngày 8/1 nói về ý tưởng sáp nhập Canada vào Mỹ được ông Donald Trump nêu một ngày trước đó trong buổi họp báo ở Mar-a-Lago.
Bộ trưởng LeBlanc cũng góp mặt trong cuộc gặp giữa Thủ tướng Canada Justin Trudeau và ông Trump ở Mar-a-Lago vào tháng 11/2024, nơi lần đầu tiên Tổng thống đắc cử Mỹ nêu ý tưởng Canada trở thành "bang thứ 51" của Mỹ.
Fox dẫn nguồn thạo tin tiết lộ ông Trump nói rằng Canada nên cân nhắc ý tưởng này nếu không chịu nổi áp lực kinh tế một khi chịu mức thuế 25% với hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ. Khi đó, Thủ tướng Trudeau cùng các thành viên phái đoàn Canada đều cười hưởng ứng, nghĩ rằng ông Trump nói đùa và không cần phản ứng quá nặng nề.
"Đó là một đêm tiệc xã giao dài ba tiếng, tại tư dinh của Tổng thống đắc cử Mỹ ở Florida, giữa đợt nghỉ Lễ Tạ ơn. Những trao đổi hôm ấy diễn ra rất nhẹ nhàng. Tổng thống đắc cử nói vài câu đùa. Tôi nghĩ rằng ông ấy chỉ đang bỡn cợt, không có gì nghiêm trọng", LeBlanc mô tả lại cuộc gặp ở Mar-a-Lago.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump trả lời họp báo ở Mar-a-Lago, bang Florida, vào ngày 7/1. Ảnh: AFP
Tuy nhiên, trong hai tháng qua, ông Trump nhiều lần đề cập đến ý tưởng này với thái độ ngày một nghiêm túc hơn. Ông nhiều lần đăng bình luận trên mạng xã hội rằng Canada nên trở thành "bang thứ 51" của Mỹ và gọi Thủ tướng Trudeau là "thống đốc bang Canada".
Ngày 6/1, sau khi ông Trudeau công bố kế hoạch từ chức, ông Trump tiếp tục nhắc lại ý tưởng này và trực tiếp dùng từ "sáp nhập" trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social. Một ngày sau, trong buổi họp báo ở Mar-a-Lago, ông Trump nói mình sẽ dùng sức mạnh kinh tế Mỹ để "xóa bỏ ranh giới nhân tạo" giữa hai nước.
Không riêng Bộ trưởng LeBlanc, hàng loạt thành viên nội các Canada lập tức phản ứng gay gắt với bình luận từ Tổng thống đắc cử Mỹ, cho rằng đã đến lúc nghiêm túc nhìn nhận ông Trump đang "đi quá giới hạn".
"Chúng ta cần nhìn nhận cực kỳ nghiêm túc với mọi phát ngôn của Tổng thống đắc cử Trump. Tôi chưa bao giờ xem nhẹ những lời đe dọa từ ông ấy. Dù vậy, chúng ta cũng không nên phản ứng hấp tấp và trúng kế", Ngoại trưởng Canada Melanie Joly nói.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau (thứ ba từ trái sang) dự buổi tiệc cùng ông Trump ở Mar-a-Lago ngày 30/11/2024. Ảnh: Facebook/Kimberly Guilfoyle
Bộ trưởng Di trú Marc Miller nói rằng "không đời nào Canada trở thành một phần lãnh thổ Mỹ". Ông nói những bình luận thời gian qua của ông Trump về sáp nhập Canada là "không phù hợp với một tổng thống Mỹ", nhưng Canada vẫn cần cẩn trọng.
"Ông ấy không nói đùa. Chúng ta cần lắng nghe và phản ứng nghiêm túc", Bộ trưởng Thương mại Quốc tế Mary Ng nhận định, song tin rằng các doanh nghiệp cùng giới lập pháp Mỹ hiểu rõ tầm quan trọng của quan hệ hai nước và sẽ khiến ông Trump đổi ý.
Andrew Furey, thủ hiến tỉnh Newfoundland - Labrador, tin rằng ông Trump chỉ nói đùa về "sáp nhập" Canada vào Mỹ, nhưng giới lãnh đạo Canada cũng không được lơ là. Ông chỉ trích những bình luận đe dọa chủ quyền Canada là không thể chấp nhận được, đặc biệt khi nó được đưa ra từ Tổng thống đắc cử Mỹ.
"Chúng ta đã quá quen với kiểu cách của ông Trump, gieo rắc hỗn loạn dưới vỏ bọc hài hước. Đã nhiều lần chúng ta thấy những câu nói đùa đó trở thành tuyên bố chính sách và được hiện thực hóa", Furey cảnh báo. "Chủ quyền quốc gia là vô giá, phải trả bằng máu mới giành được. Những ai đòi tước đoạt điều đó sẽ phải trả giá đắt".
Thủ hiến Quebec Francois Legault lo ngại rằng ông Trump sẽ "tận dụng mọi cơ hội để đẩy cán cân quyền lực nghiêng nhiều hơn về mình", trong đó có tuyên bố "Canada nên trở thành bang thứ 51 của Mỹ", dẫu biết nó là viễn cảnh phi lý.
"Chúng ta cần cảnh giác. Mọi diễn biến hiện nay càng cho thấy chúng ta phải giữ được cái đầu lạnh, đừng bị cuốn vào trò chơi mà Tổng thống đắc cử Mỹ bày ra", Legault viết trên X.
Thanh Danh (Theo CBC, CTV, St.Albert Gazette)