"Một công ty nhưng có hàng chục nghìn nhà phân phối và cơ sở bán lẻ, quy định hiện hành cũng không có phương thức, giải pháp nào để tăng cường quản lý", Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP HCM Phạm Khánh Phong Lan cho ý kiến tại phiên thảo luận dự án Luật Dược sửa đổi, sáng 22/10.
Bà Lan đánh giá Luật Dược 2016 "đã thất bại" trong quản lý các tầng nấc trung gian ngành kinh doanh dược phẩm. Sau khi có luật này, tỷ lệ các nhà thuốc tăng vọt nhưng không kèm theo quy định phù hợp về biên chế thanh tra; vốn; khoảng cách tối thiểu giữa các nhà thuốc.
Theo nữ đại biểu, muốn quản lý giá thuốc, Bộ Y tế cần quy định rõ "một viên thuốc được qua bao nhiêu tầng nấc trung gian, tỷ lệ lợi nhuận cho phép là bao nhiêu". Nếu chỉ trông đợi doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh tự nguyện kê khai sẽ không đảm bảo minh bạch. Tình trạng mua bán lòng vòng, bán thuốc kê đơn thoải mái hoặc trà trộn thuốc giả, thuốc kém chất lượng vẫn xảy ra.
Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan phát biểu sáng 22/10. Ảnh: Hoàng Phong
Phó ban Dân nguyện Trần Thị Nhị Hà cho biết cơ sở nhập khẩu thuốc thường xác định mức giá bán buôn dự kiến rất thấp và thành lập chuỗi nhà thuốc để bán lẻ. Sau đó, họ đẩy giá thuốc tăng lên ở hệ thống bán lẻ của mình. "Đây chính là kênh bán hàng trực tiếp cho người dân và người dân vẫn phải mua thuốc giá cao", bà Hà nói.
Dự luật nêu các cơ sở công bố giá bán buôn thuốc dự kiến. Song, Bộ Y tế không rà soát mà chỉ thực hiện kiến nghị về mức giá khi thuốc đã được lưu hành. Ngoài ra, dự thảo quy định chỉ công bố, công bố lại giá bán buôn thuốc dự kiến với thuốc kê đơn.
"Vậy một câu hỏi đặt ra đối với thuốc không kê đơn của cơ sở nhập khẩu và cơ sở sản xuất thì quản lý giá thế nào? Tôi cho rằng quản lý về giá thì phải quản lý tất cả loại thuốc", đại biểu nói.
Bên cạnh đó, dự thảo nêu khái niệm về giá bán buôn thuốc dự kiến nhằm ngăn chặn hình thức mua bán lòng vòng để tăng giá thuốc. Tuy nhiên, mức giá bán buôn tối đa lại do cơ sở nhập khẩu, sản xuất thuốc xác định, doanh nghiệp kinh doanh thuốc khác phải thực hiện theo. Quy định này có thể dẫn đến độc quyền thuốc trên thị trường.
"Thuốc là sản phẩm hàng hóa đặc biệt, cử tri rất mong muốn và hy vọng giá thuốc cũng phải quản lý đặc thù theo quy định của luật chuyên ngành", bà nói, đề nghị Ban soạn thảo quy định việc công bố giá, kê khai giá phù hợp với thực tiễn và có tính khả thi khi triển khai.
Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan giải trình ý kiến đại biểu, sáng 22/10. Ảnh: Media Quốc hội
Giải trình, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết quy định về giá thuốc đã được nêu tại Luật Dược 2016, song thực tế quản lý vẫn rất khó khăn. "Pháp luật hiện nay chưa có quy định nào yêu cầu một doanh nghiệp chỉ đi qua một hay hai đại lý. Vì vậy, việc quản lý giá phải bằng công cụ hiện nay như Luật Giá và yêu cầu công khai tại các cơ sở", bà Lan nói.
Nữ Bộ trưởng cũng nhìn nhận giá thuốc trong những năm qua có tăng, song phù hợp với diễn biến thị trường. Năm 2022, giá thuốc trong nước tăng 0,4% so với chỉ số giá tiêu dùng CPI 3,15%. Năm 2023 tăng 1,45% do sau dịch Covid-19 tất cả loại thuốc, nguyên vật liệu đều tăng và CPI năm đó là 2,96%.
Theo Bộ trưởng, việc ban hành Luật Giá 2023 với những quy định mới đã mang lại hiệu quả tích cực trong việc quản lý giá dược phẩm, góp phần ổn định thị trường thuốc.
Báo cáo tiếp thu giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh nói giá thuốc cần có sự vào cuộc và điều tiết của Nhà nước để thuốc đến tay người dân có chất lượng với giá hợp lý. Vì vậy, dự luật yêu cầu kê khai giá thuốc trước khi lưu hành trên thị trường và kê khai lại khi thay đổi giá nhằm hạn chế tăng giá bán buôn thuốc qua mỗi khâu trung gian, từ cơ sở sản xuất đến cơ sở kinh doanh dược và người tiêu dùng.
Dự luật cũng cụ thể hóa quy trình, cách thức công bố giá bán buôn thuốc dự kiến và trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước. Cơ quan của Bộ Y tế có quyền kiến nghị cơ chế kiểm soát khi phát hiện cơ sở sản xuất, nhập khẩu thuốc công bố giá bán cao bất hợp lý.
Dự kiến ngày 21/11, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược.