Thủ tướng Campuchia Hun Sen. Ảnh: Daily Star
Năm 2012, một số nhà phân tích cho rằng Campuchia, nước khi đó là chủ tịch ASEAN, đã ngăn chặn nỗ lực đưa ngôn ngữ mạnh mẽ về tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông vào tuyên bố chung, nhằm không làm phật lòng Trung Quốc - đối tác thương mại lớn nhất của Phnom Penh.
Ông Hun Sen đã thảo luận vấn đề này trong bài phát biểu tại một buổi lễ tốt nghiệp đại học hôm 5/2. Ông nói rằng, trong cuộc họp với Ngoại trưởng Mỹ John Kerry vào tháng trước, ông đã bày tỏ sự bực tức trước những cáo buộc về ông và Campuchia, liên quan đến việc ASEAN không tìm được tiếng nói chung trong việc giải quyết tranh chấp Biển Đông.
"Có lẽ đã đến lúc tìm công bằng cho tôi. Tôi đã nói với ông John Kerry rằng tôi thất vọng khi họ (các nhà phê bình) nói rằng quan hệ gần gũi giữa Campuchia và Trung Quốc là trở ngại cho việc đưa ra Bộ Quy tắc Ứng xử (COC)" ở Biển Đông, ông Hun Sen nói.
Ông nói thêm rằng ngay cả khi Campuchia không còn là chủ tịch ASEAN, các nước khác cũng đã thất bại trong việc thúc đẩy vấn đề này. "Sau Campuchia là Brunei, Myanmar và Malaysia. Họ đã làm được chưa? Họ giải thích về việc đó như thế nào?", ông nói và cho rằng việc chỉ nhắc đến Campuchia là bất công.
Trong bài phát biểu, Thủ tướng Hun Sen cũng bày tỏ quan điểm không đồng ý giải quyết tranh chấp Biển Đông bằng một hiệp định khu vực, và nói rằng từng nước nên giải quyết vấn đề với nhau.
Lập trường này tương tự của Trung Quốc, rằng ASEAN không phải là bên tranh chấp lãnh thổ, vì vậy tranh chấp cần được giải quyết song phương. Trung Quốc ngang nhiên tuyên bố chủ quyền với phần lớn diện tích Biển Đông, và tiến hành các hoạt động bồi đắp, cải tạo, xây đảo nhân tạo nhằm hiện thực hóa yêu sách chủ quyền phi lý.
Mong Palatino, cây bút chuyên về Đông Nam Á của The Diplomat, nhận xét nếu ông Hun Sen nghiêm túc về việc yêu cầu lời xin lỗi, ông có thể theo đuổi vấn đề này trong hội nghị thượng đỉnh giữa Mỹ và ASEAN ở Sunnylands, California vào đầu tuần tới. Tuy nhiên, Palatino bình luận, thủ tướng Campuchia nên lưu ý rằng khi Malaysia làm chủ tịch ASEAN năm ngoái, khối đã đưa ra tuyên bố chung, nêu quan ngại về các hoạt động tôn tạo, bồi đắp ở Biển Đông.
Phương Vũ