Calisto - bệ phóng đưa tuyển VN thăng hoa

Các tuyển thủ tung hô HLV Calisto sau trận chung kết. Ảnh: Hoàng Hà.

Calisto không phải là phù thủy, cũng không là thần hộ mệnh cho khung thành tuyển Việt Nam, không là người ghi những bàn thắng quyết định. Nhưng tất cả các chuyên gia và những nhà quản lý bóng đá Việt Nam đều thừa nhận, nhà cầm quân người Bồ Đào Nha đã dạy cho các học trò làm được tốt điều đó.

Trước AFF Cup 2008, điểm xuất phát của tuyển Việt Nam rất thấp. Một năm trước, đội U23 thất bại cay đắng ở SEA Games 2007 (kết thúc bằng trận thua tan tác 0-5 trước Singapore ở trận tranh HC đồng). Thất bại ấy đã lấy đi của tuyển Việt Nam rất nhiều. Niềm tin bị đánh mất, lối chơi ấn tượng từng tạo dựng được ở Asian Cup 2007 (vào tứ kết) cũng ra đi cùng với ông thầy người Áo Riedl.

Ngay cả khi Calisto mới nắm tuyển Việt Nam, ông cũng bất lực trong việc vực dậy niềm tin nơi người hâm mộ. Liên tiếp thua và hòa ở các trận giao hữu, có phần may mắn mới lọt vào bán kết AFF Cup 2008, đó là hình ảnh ban đầu của tuyển Việt Nam dưới thời Calisto. Vì cái vẻ ngoài xấu xí ấy, tận đến vòng bán kết, rất ít người tin Calisto sẽ giúp tuyển Việt Nam làm nên chuyện lớn – trở thành nhà vô địch mới của AFF Cup.

Sức ép lên đến đỉnh điểm, niềm tin tưởng như đã cạn kiệt, đúng ở thời khắc có vẻ như tuyệt vọng ấy, tuyển Việt Nam đã lột xác. Bản lĩnh, tỉnh táo, biết hướng đối thủ chơi theo cách của mình khi lâm trận, đó là hình ảnh của đội tuyển quốc gia từ vòng bán kết AFF Cup.

Theo Calisto, không ai có thể giúp một đội bóng lột xác chỉ sau vài ngày, với ông, đơn giản sự thăng hoa của đội tuyển chỉ là thời điểm mà các học trò đã hoàn thiện về lối chơi và thể lực.

Đoàn kết là yếu tố đầu tiên được nhắc tới khi đi tìm nguyên nhân thành công của tuyển Việt Nam. Dưới bàn tay Calisto, tuyển Việt Nam dần thành một khối. Đã không ai còn nhớ tới việc ông từng thẳng tay loại Ngọc Thanh – chân sút nội số một ở V-League 2008, và cả việc ở đội tuyển của ông từng có đến ba vụ xô xát (dù không lớn) từ chính những người đồng đội với nhau, ngay trên sân tập.

Calisto từng tiết lộ triết lý, trước khi chờ các cầu thủ chơi bóng, ông muốn thấy họ là những chiến binh. Ở AFF Cup 2008, đã bao lần người ta phải gọi Hồng Sơn, Như Thành, Phước Tứ, Tấn Tài, Công Vinh, Việt Thắng... là những chiến binh, vì lòng quả cảm và tinh thần ngoan cường của họ? Rất nhiều, ở tất cả những chiến thắng tại giải lần này, các tuyển thủ đã chơi với tinh thần của những chiến binh tới phút chót.

HLV Calisto rất gần gũi, tình cảm với cầu thủ. Với ông, đội bóng là một gia đình, ngôi sao là cả tập thể. Ảnh: Hoàng Hà.

Calisto, trước khi nghĩ đến chức vô địch, đã biến tuyển Việt Nam từ chỗ rệu rã, thành một gia đình thực thụ. Gia đình ấy sẵn sàng đá sống chết, vì nhau, vì cái chung.

Niềm tin cũng là yếu tố không thể thiếu trong chức vô địch Đông Nam Á mà tuyển Việt Nam vừa có được. Ngay cả khi chịu nhiều chỉ trích, ngay cả khi đội tuyển chơi không thành công, Calisto vẫn không ngừng tin vào học trò (rõ nhất là trường hợp tiền đạo Công Vinh: anh đá chính suốt giải, dù tịt ngòi cả vòng bảng). Niềm tin lớn lao ấy đã giúp tuyển Việt Nam mạnh mẽ trước Singapore hay Thái Lan – hai đối thủ mạnh nhất, và đó là cơ sở đem đến chiến thắng.

Giải quyết tốt yếu tố tinh thần của các học trò, mọi sự chuẩn bị về chuyên môn của Calisto đã phát huy tác dụng. Lần đầu tiên, các cầu thủ của chúng ta có thể chơi sòng phẳng với Thái Lan, với Singapore về thể lực. Lần đầu tiên tuyển Việt Nam có thể chơi theo những sơ đồ chiến thuật khác nhau. 4-4-2, 4-3-2-1, 4-5-1, ở sơ đồ nào, tuyển Việt Nam cũng vận dụng tốt.

Sự đa dạng về cách chơi cần phải ghi công của Calisto bởi trước đó, tuyển Việt Nam chỉ chơi tốt với 5 hậu vệ hoặc bất biến với sơ đồ 4-4-2 giống như ông Riedl từng làm trước đó.

Thay đổi lối chơi của tuyển Việt Nam, dấu ấn của Calisto còn được thể hiện rõ ở những quyết định thay người, điều chỉnh chiến thuật. Gặp Singapore, tuyển Việt Nam bất ngờ chơi tấn công mãnh liệt trên sân nhà, chơi phòng ngự phản công trên sân khách. Và quyết định đưa tiền đạo chuyên dự bị Quang Hải vào đúng thời điểm đã loại ĐKVĐ Singapore theo cách không thể ngọt ngào hơn. Đá tại Bangkok với Thái Lan ở chung kết lượt đi, Calisto bất ngờ bố trí Công Vinh sắm vai tiền vệ trái, đưa Tấn Tài lên đá gần tiền đạo Việt Thắng nhất. Hai sự thay đổi này đã khiến Thái Lan bất ngờ và bị phản đòn đau (thua 1-2). Ở chung kết lượt về, HLV Calisto tuyên bố sẽ tấn công Thái Lan bằng gấp đôi khả năng, dù chỉ cần hòa. Và các tuyển thủ đã chơi như thế, kiên trì tới phút chót để có bàn thắng quyết định đúng phút bù giờ cuối cùng. Tác giả bàn thắng quý như vàng – tiền đạo Công Vinh – thừa nhận có yếu tố may mắn trong cú đánh đầu ngược chuẩn xác, nhưng cũng nhấn mạnh nó là sản phẩm của miếng đánh đã được tập nhiều lần và sự hiểu nhau giữa anh và Minh Phương (tiền vệ vào sân ở cuối hiệp hai).

Ngoài những điều chỉnh nhân sự hợp lý được cụ thể hóa bằng bàn thắng hay đường kiến tạo thành bàn, tài dùng người của HLV Calisto còn được thể hiện rõ qua trường hợp của trung vệ Phước Tứ và tiền vệ phòng ngự Minh Châu – hai người phải khởi đầu giải trên ghế dự bị, nhưng sau đó cùng đá chính và góp công lớn vào thế trận chặt chẽ của đội tuyển trước các đối thủ mạnh.

Tuyển Việt Nam càng chơi càng hay ở AFF Cup 2008, đó không phải sự tiến bộ mà nói theo các chuyên gia, đó là kết quả của bài toán tính điểm rơi phong độ mà Calisto đã dự liệu.

Công Vinh, Hồng Sơn, Như Thành, Phước Tứ... đã là những người hùng của bóng đá Việt Nam. Có thể gọi họ là thế hệ Vàng đúng với nghĩa thực của từ này. Đây là thế hệ tài năng, nhiệt huyết. Nhưng Calisto - với việc biến những tài năng ấy thành một tập thể giỏi, giàu khát vọng, điều mà trước ông chưa ai làm được - mới chính là nguyên nhân lớn nhất đưa đến vinh quang cho tuyển Việt Nam.

Tuyển Việt Nam trở thành đội thứ ba vô địch AFF Cup (trước đây là Tiger Cup), sau Thái Lan và Singapore (mỗi đội ba lần). Ảnh: Hoàng Hà.

Khoa Nguyễn