Ngành logistics của Trung Quốc đã phát triển vượt bậc trong hai thập kỷ qua, được thúc đẩy bởi sự mở rộng kinh tế nhanh chóng của đất nước và vai trò là "nhà máy của thế giới". Năm 2022, thị trường logistics của Trung Quốc được định giá hơn 1,7 nghìn tỷ USD, chiếm gần 30% thị trường logistics toàn cầu. Đến năm 2025, con số này được dự đoán sẽ tăng trưởng đáng kể, với việc Trung Quốc dẫn đầu trong cả hoạt động logistics nội địa và quốc tế.
Một trong những động lực chính của sự tăng trưởng này là sự tập trung của Chính phủ Trung Quốc vào phát triển cơ sở hạ tầng. Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), được khởi động vào năm 2013, đã đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối Trung Quốc với hơn 140 quốc gia thông qua mạng lưới đường bộ, đường sắt, cảng biển... Sáng kiến này không chỉ nâng cao khả năng thương mại của Trung Quốc mà còn định vị nước này thành trung tâm trung chuyển trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Đổi mới công nghệ
Ngành logistics của Trung Quốc năm 2025 đang tận dụng các công nghệ tiên tiến để tối ưu hóa hoạt động và nâng cao hiệu quả. Trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, blockchain và Internet vạn vật (IoT) đang được tích hợp vào các hệ thống logistics để cải thiện quản lý chuỗi cung ứng.
AI và tự động hóa. Các hệ thống hỗ trợ bởi AI đang cách mạng hóa quản lý kho bãi, tối ưu hóa lộ trình và dự báo nhu cầu. Các công ty như Alibaba và JD.com đang sử dụng AI để tự động hóa kho hàng của họ, giảm thiểu sai sót của con người và tăng tốc độ xử lý. Đơn cử, kho tự động hoàn toàn của JD.com tại Thượng Hải có thể xử lý hơn 200.000 đơn hàng mỗi ngày, thể hiện tiềm năng của AI trong logistics.
Blockchain cho sự minh bạch. Công nghệ blockchain đang được áp dụng để tăng cường tính minh bạch và an toàn trong chuỗi cung ứng. Bằng cách cung cấp một sổ cái phi tập trung và không thể thay đổi, blockchain đảm bảo tất cả các bên liên quan có thể truy cập dữ liệu thời gian thực, giảm nguy cơ gian lận và sai sót. Năm 2021, Cục Bưu chính Quốc gia Trung Quốc đã công bố kế hoạch tích hợp blockchain vào ngành bưu chính và logistics, củng cố cam kết của nước này đối với đổi mới công nghệ.
IoT và logistics thông minh. IoT cho phép theo dõi thời gian thực các hàng hóa, phương tiện và lô hàng. Các cảm biến thông minh và thiết bị kết nối cung cấp dữ liệu giá trị giúp các công ty logistics theo dõi điều kiện như nhiệt độ, độ ẩm và vị trí. Điều này quan trọng đối với các ngành như dược phẩm và hàng hóa dễ hỏng.
Phát triển cơ sở hạ tầng
Sự thống trị logistics của Trung Quốc được hỗ trợ bởi cơ sở hạ tầng đẳng cấp thế giới. Đất nước này sở hữu một số cảng, sân bay và đường sắt lớn nhất và tiên tiến nhất trên toàn cầu.
Cảng và vận tải biển. Trung Quốc là nơi có 7 trong số 10 cảng bận rộn nhất thế giới, bao gồm Thượng Hải, Thâm Quyến và Ninh Ba-Chu Sơn. Các cảng này xử lý hàng triệu container mỗi năm, tạo điều kiện cho việc vận chuyển hàng hóa trên toàn cầu. Đầu tư của chính phủ vào hiện đại hóa và tự động hóa cảng đã nâng cao hơn nữa hiệu quả của chúng.
Đường sắt cao tốc và mạng lưới đường bộ. Mạng lưới đường sắt cao tốc của Trung Quốc lớn nhất thế giới, là một yếu tố thay đổi cuộc chơi đối với logistics nội địa. Nó cho phép vận chuyển hàng hóa nhanh chóng trên khoảng cách lớn, giảm thời gian và chi phí vận chuyển. Ngoài ra, mạng lưới đường bộ rộng lớn của Trung Quốc, trải dài hơn 5 triệu km, đảm bảo kết nối liền mạch giữa các khu vực đô thị và nông thôn.
Trung tâm hàng hóa hàng không. Vận tải hàng không là một lĩnh vực mà Trung Quốc đang đạt được những bước tiến lớn. Đất nước này đang phát triển các trung tâm hàng hóa hàng không tiên tiến, như sân bay quốc tế Đại Hưng Bắc Kinh, để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về thương mại điện tử và các lô hàng nhạy cảm với thời gian.
Bùng nổ thương mại điện tử
Sự phát triển của thương mại điện tử đã trở thành một chất xúc tác lớn cho ngành logistics của Trung Quốc. Với hơn một tỷ người dùng Internet và một nền kinh tế số phát triển mạnh, Trung Quốc là thị trường thương mại điện tử lớn nhất thế giới. Vào năm 2022, doanh số bán lẻ trực tuyến tại Trung Quốc vượt 2 nghìn tỷ USD, chiếm hơn 50% doanh số thương mại điện tử toàn cầu.
Các công ty như Alibaba, JD.com và Pinduoduo đã xây dựng mạng lưới logistics rộng lớn để hỗ trợ hoạt động thương mại điện tử của họ. Mạng lưới Cainiao của Alibaba, đơn cử, vận hành các kho thông minh và hệ thống giao hàng đảm bảo giao hàng trong ngày hoặc ngày hôm sau cho hàng triệu khách hàng. Sự bùng nổ thương mại điện tử cũng đã thúc đẩy đổi mới trong giao hàng chặng cuối. Máy bay không người lái, xe tự hành và robot giao hàng đang được triển khai để giải quyết các thách thức của logistics đô thị và giảm thời gian giao hàng.
Logistics xanh
Khi ngành logistics phát triển, tác động môi trường của nó cũng tăng lên. Nhận thức được điều này, Trung Quốc đang đầu tư mạnh vào các sáng kiến logistics xanh để giảm phát thải carbon và thúc đẩy tính bền vững.
Xe điện (EV). Trung Quốc là thị trường lớn nhất thế giới cho xe điện, và điều này cũng mở rộng sang lĩnh vực logistics. Các công ty như SF Express và JD Logistics đang chuyển đổi đội xe của họ sang xe điện để giảm lượng khí thải carbon. Đến năm 2025, ước tính hơn 50% phương tiện logistics của Trung Quốc sẽ là xe điện.
Năng lượng tái tạo trong kho bãi. Tấm pin năng lượng mặt trời và các nguồn năng lượng tái tạo khác đang được tích hợp vào các kho và trung tâm logistics. Đơn cử, công viên logistics thông minh "Asia No. 1" của JD.com tại Thượng Hải được cung cấp năng lượng hoàn toàn bằng năng lượng tái tạo, thiết lập một chuẩn mực cho logistics bền vững.
Mặc dù ngành logistics của Trung Quốc đang trên đà phát triển, nhưng không phải không có thách thức. Chi phí lao động tăng, căng thẳng địa chính trị và nhu cầu cải cách quy định sâu hơn là một số rào cản mà chính quyền cần giải quyết. Tuy nhiên, những thách thức này cũng mở ra cơ hội cho sự đổi mới và hợp tác.
Ngọc Minh (theo Globalia Logistics Network)