Tại tọa đàm The SACE Journey - Mở khóa Gen Z tập 4, chủ đề "Khủng hoảng bản sắc cá nhân", phát sóng trên VnExpress này 12/4, khách mời là các du học sinh Anh, Mỹ, Australia... đã có nhiều chia sẻ về hành trình khám phá bản thân, trong quãng thời gian du học.
Là du học sinh Australia, ngành Kỹ sư Hoá và Khoa học, Đại học Adelaide, Thùy Dương cho biết, khi ở Việt Nam, cô thấy bản thân không thay đổi nhiều. Từ cấp ba, khi du học ở môi trường mới, tiếp xúc với những người bạn đến từ nhiều quốc gia trên thế giới, cô thấy mình như biến thành con người khác... Khi về Việt Nam, Dương lại thấy mình khác hơn nữa. "Có thời gian tôi thường xuyên đặt câu hỏi 'con người ở Australia và Việt Nam, đâu mới là mình", du học sinh nói.
Lê Ngọc Thảo Nguyên - Nghiên cứu sinh ngành Ngoại giao Công chúng, Đại học Nottingham, Anh; Giảng viên ngành Quan hệ Quốc tế tại TP HCM cũng cho biết, hai câu hỏi "Tôi là ai" và "Tại sao tôi lại ở đây" không hẳn lúc nào cũng được đặt ra với bản thân nhưng những gì cô làm thì đều xoay quanh hai câu hỏi này. "Thời điểm mới vào đại học cũng là lúc tôi chính thức đặt câu hỏi đó, nhưng chiêm nghiệm thì thấy lúc nào chúng ta cũng như vậy, chỉ là không trực tiếp thành hình", Thảo Nguyên chia sẻ.
Du học sinh Nguyễn Huỳnh Nhật Tiến, sinh viên song ngành Truyền thông và Khoa học máy tính, DePauw University, Mỹ lại có quan điểm khác. Tiến cho rằng đời người chỉ sống một lần và ngày nào đó mình sẽ chết, vì vậy hãy sống trọn vẹn và sống tốt nhất có thể. "Nghĩ vậy thì bản sắc cá nhân sẽ hình thành mạnh mẽ và giúp mình sống tốt hơn, tích cực hơn", Tiến nói. Với suy nghĩ đó, phiên bản của Nhật Tiến ở Việt Nam, ở Mỹ hay ở Anh gần như không có sự khác biệt.
Theo nhà tâm lý học phát triển Erik Erikson, Identity crisis - khủng hoảng bản sắc, hay còn gọi là khủng hoảng căn tính là trạng thái khi ta không hiểu rõ bản thân - điểm mạnh, điểm yếu, tính cách... Con người có thể trải qua khủng hoảng bản sắc cá nhân ở bất kỳ giai đoạn nào trong cuộc đời. Tuy nhiên, trạng thái này thường gặp nhất ở độ tuổi dậy thì cho đến khi bước vào giai đoạn trưởng thành khi 20, 30 tuổi. Đây là lứa tuổi chuyển giao giữa trẻ con và người lớn, khi mỗi cá nhân trải qua những thay đổi liên tục về cơ thể, hormones, cảm xúc và khả năng nhận thức. Mỗi cá nhân sẽ có trải nghiệm lần đầu trong đời suy tư về sự nghiệp, vai trò của mình trong xã hội, và đôi khi là cả bản sắc giới.
Ông đưa ra học thuyết cho rằng có 8 giai đoạn phát triển tâm lý trong cuộc đời. "Khủng hoảng bản sắc cá nhân" là giai đoạn thứ 5, thường gặp ở khoảng 12 đến 18 tuổi. Erikson cũng từng chia sẻ trên Psychology Today, có nhiều lợi ích khi khám phá bản sắc cá nhân trong những năm tháng thiếu niên. Chỉ khi nghiêm túc suy nghĩ về những mâu thuẫn bên trong mình và tìm cách giải quyết chúng, con đường lúc trưởng thành của bạn mới là con đường bạn tự mình lựa chọn, thay vì dựa trên các tiêu chuẩn và định hướng của người khác.
Sau thời gian dài học tập và làm việc ở nước ngoài, Thảo Nguyên khẳng định, khủng hoảng bản sắc cá nhân là một giai đoạn tất yếu cần phải có của quá trình trưởng thành. Với bản Thảo Nguyên, từ môi trường Việt Nam truyền thống, sang môi trường cởi mở như ở châu Âu, cô có thêm nhiều khám phá mới về bản thân, đặc biệt là về xu hướng tính dục. "Nếu trước đây ở Việt Nam, tôi luôn nghĩ mình chỉ có một trong hai sự lựa chọn là giới tính nam hoặc giới tính nữ, và mình phải chịu việc đi theo hình tượng thùy mị, mặc váy, đi giày cao gót thì sau khi du học, tôi nhận ra phong cách ăn mặc không cần tuân theo 'chuẩn mực xã hội' cho một giới tính. Đồng thời, tôi cũng chủ động tìm hiểu nhiều hơn về các xu hướng tính dục khác nhau và tìm thấy sự đồng cảm nhiều nhất với định hình là song tính (bisexual)", Thảo Nguyên chia sẻ.
Cô cho biết thời gian đầu rất khó để chấp nhận bản sắc mới, thậm chí chối bỏ chính mình... Tuy nhiên, sau thời gian dài khủng hoảng, để bản thân "lạc trôi", Nguyên đã nghiêm túc suy nghĩ về những mâu thuẫn bên trong mình, tìm cách giải quyết và dần chấp nhận con người thật.
Trong khi đó Thùy Dương nghiệm ra rằng nên coi khủng hoảng bản sắc cá nhân như hành trình tìm hiểu bản thân thay vì suy nghĩ theo hướng tiêu cực. Đầu tiên cô cần xác định bản thân đang gặp khủng hoảng và chấp nhận điều đó, tìm hiểu về bản sắc, sau đó sẽ giao tiếp với người khác để hiểu rõ vấn đề.
"Tôi may mắn khi học chương trình Tú tài Australia - SACE tại Scotch College Adelaide. Tại đây, các thầy cô rất quan tâm vấn đề thể chất và sức khỏe tinh thần của học sinh. Thậm chí, từ lớp 10 nhà trường đã cho học sinh làm những bài kiểm tra tính cách, năng lực, hay tham gia hoạt động ngoại khóa để biết mình thích gì, muốn gì nên có thể nói nói là vượt qua khủng hoảng bản sắc thành công", Thùy Dương chia sẻ.
Để vượt qua khủng hoảng bản sắc, Nhật Tiến chọn giải pháp giao tiếp với bên ngoài và bên trong. Bên ngoài là tìm những người có chuyên môn, tin tưởng được để chia sẻ những băn khoăn trăn trở. Giao tiếp bên trong, Tiến thường tự ngẫm lại xem mình là ai, tự nói chuyện xem mình đang muốn gì.
"Tôi làm điều này khá hiệu quả khi nói chuyện trước gương. Bên cạnh đó, tôi còn viết nhật ký, trong quá trình ghi chép tôi thấy những luồng suy nghĩ, trăn trở của mình trở nên rõ ràng hơn, từ đó bật ra những giải pháp hiệu quả", sinh viên tại Mỹ chia sẻ.
Nguyễn Phượng