TS.BS Nguyễn Bá Thắng (Phó chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM; Trưởng Trung tâm khoa học Thần kinh, Trưởng Đơn vị Đột quỵ - Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM) cho biết, nhiều người thường nghĩ, đột quỵ chỉ đến từ những nguyên nhân như áp lực cuộc sống, tăng huyết áp, mắc bệnh tim mạch... Song còn có một nguyên nhân khác là thừa cholesterol nhưng điều này lại chưa được quan tâm đúng mức.
Theo Hội đột quỵ TP HCM, 75% ca đột quỵ tại Việt Nam có liên quan trực tiếp và gián tiếp đến thừa cholesterol. Nếu kiểm soát được tình trạng thừa cholesterol có thể giảm 27% nguy cơ đột quỵ.
Cholesterol vốn là thành phần thiết yếu trong cơ thể. Tuy nhiên, nếu dư thừa sẽ gây ra hiện tượng tích tụ, tạo ra các mảng xơ vữa. Các mảng xơ vữa này khiến mạch máu hẹp lại và tắc nghẽn, từ đó gây thiếu máu não dẫn đến đột quỵ.
Thừa cholesterol gây tắc nghẽn mạch máu, lâu dần có thể gây đột quỵ.
Để kiểm soát tình trạng thừa cholesterol, Viện Y học ứng dụng Việt Nam khuyến nghị 3 việc đơn giản nhưng cần thiết để chủ động kiểm soát chỉ số cholesterol gồm: kiểm tra sức khỏe định kỳ ít nhất 6 tháng/lần, tăng cường tập luyện thể dục thể thao (ít nhất 30 phút mỗi ngày), thực hiện chế độ dinh dưỡng cân bằng, lành mạnh mỗi ngày.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Người trưởng thành khỏe mạnh nên khám sức khỏe định kỳ tối thiểu là 6 tháng một lần. TS. BS Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam cho biết, thực tế nhiều người thừa cholesterol mà không biết, chỉ tình cờ phát hiện chỉ số cholesterol tăng cao khi khám sức khỏe định kỳ. Người từ 50 tuổi trở lên, thừa cân, béo phì, có nguy cơ thừa cholesterol, bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường thường kèm theo rối loạn chuyển hóa, phải quan tâm chặt chẽ đến chỉ số cholesterol.
Theo khuyến cáo của CDC Mỹ, người trưởng thành khỏe mạnh nên kiểm tra lượng cholesterol 4-6 năm một lần. Những trường hợp mắc các bệnh mạn tính, có tiền sử gia đình tăng cholesterol cần thực hiện thường xuyên hơn. Trẻ em, thanh thiếu niên cũng nên kiểm tra mức cholesterol trong máu một lần trong khoảng 9-11 tuổi và một lần trong khoảng 17-21 tuổi.
Trong những lần khám sức khỏe định kỳ, cân đo chiều cao, cân nặng, huyết áp, xét nghiệm máu, nghe tim phổi giúp mọi người biết rõ hơn về sức khỏe bản thân, điều chỉnh lối sống, chế độ dinh dưỡng hoặc điều trị bệnh phù hợp.
Tăng cường tập luyện thể dục, thể thao
Đạp xe, đi bộ, bơi, tập yoga, tập aerobic có lợi cho tim mạch, phòng tránh các bệnh tăng huyết áp, phòng tránh béo phì... Người trưởng thành nên tập thể dục khoảng 30-60 phút mỗi ngày và vào hầu hết các ngày trong tuần; có thể chia nhỏ thời gian tập ra thành 3 lần, mỗi lần 10 phút. Các bài tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, tâp thể dục dưỡng sinh cũng đem đến nhiều lợi ích cho thể chất, tinh thần.
Chế độ dinh dưỡng cân bằng để kiểm soát thừa cholesterol
Ăn uống lành mạnh mỗi ngày có thể kiểm soát tình trạng thừa cholesterol. Chế độ ăn cần cân đối 4 nhóm chất chính và 8 nhóm thực phẩm.
TS.BS Trương Hồng Sơn cho biết, rau củ quả màu xanh đậm, vàng, đỏ cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất, tăng sức đề kháng. Chất xơ trong rau quả hỗ trợ giảm cân, loại bỏ cholesterol thừa ra khỏi cơ thể. Theo kết quả Tổng điều tra dinh dưỡng 2019-2020, mức tiêu thụ rau quả
mới chỉ đạt khoảng 66,4-77,4% so với nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị. Người trưởng thành cần ăn khoảng 400 gram rau, 100-200 gram trái cây mỗi ngày, ưu tiên trái cây nhạt.
TS.BS Trương Hồng Sơn chia sẻ thêm, với protein, một tuần nên ăn ít nhất 2-3 bữa cá, mỗi bữa không quá 100 gram. Các loại cá biển sâu như cá hồi, cá trích, cá ngừ cung cấp nguồn đạm, bổ sung nhóm chất béo có lợi. Nhóm chất béo này còn có nhiều trong dầu thực vật như dầu gạo lứt, dầu đậu nành, dầu hướng dương... Dưỡng chất Gamma-Oryzanol trong dầu gạo lứt hỗ trợ ức chế enzyme thúc đẩy sản xuất cholesterol và tăng đào thải cholesterol thừa ra ngoài. Phytosterol có trong dầu thực vật như dầu đậu nành góp phần giúp cơ thể giảm hấp thụ cholesterol.
Kiểm soát chế độ ăn uống, lựa chọn thực phẩm lành mạnh phòng tránh tình trạng thừa cholesterol.
Hạn chế ăn da, nội tạng, mỡ động vật, các loại thịt đỏ như thịt heo, bò, cừu; thức ăn nhanh vì có chứa nhiều cholesterol. Hằng ngày, uống đủ 2-3 lít nước, không hút thuốc lá, hạn chế sử dụng đồ uống có cồn. Đồ uống có cồn khiến chức năng gan suy giảm, trong khi gan là cơ quan điều tiết để chuyển hóa mỡ, cholesterol.
Để đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền về kiểm soát tình trạng thừa cholesterol, ngăn ngừa đột quỵ, Hội đột quỵ TP HCM phối hợp với Viện Y học ứng dụng Việt Nam vừa phát hành cẩm nang cung cấp kiến thức hữu ích cho cộng đồng. Cẩm nang với nhiều thông tin về cách xử trí khi đột quỵ, chế độ dinh dưỡng, giải đáp thắc mắc đến từ bác sĩ... Tải miễn phí tại đây.
Ngọc An