Thông tư về lựa chọn sách giáo khoa trong các trường phổ thông được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành cuối năm 2023, có hiệu lực từ ngày 12/2 nêu rõ hội đồng lựa chọn sách của các trường do hiệu trưởng thành lập. Mỗi trường là một hội đồng. Riêng trường phổ thông có nhiều cấp học thì mỗi cấp một hội đồng.
Như vậy, việc chọn sách giáo khoa trong các trường phổ thông sẽ quay lại cách làm của năm 2020 - năm đầu triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018. Còn ba năm học qua, hội đồng chọn sách do UBND tỉnh thành lập và mỗi môn ở một cấp học là một hội đồng, các trường chỉ được đóng góp ý kiến.
Sách giáo khoa được đưa ra để chọn nằm trong danh mục Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phê duyệt. Hiện, có ba bộ sách theo chương trình mới là Kết nối tri thức với cuộc sống, Chân trời sáng tạo và Cánh Diều.
Sách Toán lớp 2 thuộc bộ sách Chân trời sáng tạo. Ảnh: Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
Hội đồng chọn sách giáo khoa do trường thành lập gồm: hiệu trưởng, hiệu phó, tổ trưởng tổ chuyên môn, đại diện giáo viên, đại diện ban phụ huynh. Số lượng thành viên là số lẻ, tối thiểu 11 người. Các trường có quy mô dưới 10 lớp thì số lượng thành viên hội đồng tối thiểu 5 người.
Bộ quy định người đã tham gia biên soạn, xuất bản, tin, phát hành sách giáo khoa và người thân của những người này; người làm ở các nhà xuất bản, các tổ chức có sách giáo khoa không được tham gia hội đồng.
Về quy trình, toàn bộ giáo viên của từng môn sẽ tham gia chọn sách môn học đó. Các thầy cô nghiên cứu các đầu sách, viết phiếu nhận xét, đánh giá.
Sau đó, tổ trưởng tổ chuyên môn họp với giáo viên để thảo luận, bỏ phiếu lựa chọn một sách cho mỗi môn. Sách được chọn phải có hơn 50% số giáo viên trở lên bỏ phiếu. Trường hợp không đạt tỷ lệ này, tổ chuyên môn phải thảo luận, phân tích và bỏ phiếu lại.
Sau lần bỏ phiếu thứ hai, nếu vẫn không có sách nào được trên một nửa số giáo viên chọn, tổ chuyên môn chọn sách có số phiếu cao nhất trong hai lần.
Từ đó, hội đồng của trường thảo luận, đề xuất danh mục với người đứng đầu nhà trường. Trường lập hồ sơ gửi về Phòng hoặc Sở Giáo dục và Đào tạo. Cuối cùng, UBND cấp tỉnh phê duyệt danh mục sách giáo khoa của các trường tại địa phương.
Với chủ trương "một chương trình, nhiều sách giáo khoa", bỏ độc quyền xuất bản, mỗi môn học hiện có nhiều đầu sách từ các đơn vị biên soạn khác nhau. Vì vậy các địa phương, trường học cần có sự lựa chọn sách phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội của địa phương, điều kiện tổ chức dạy và học tại các trường.
Việc để UBND cấp tỉnh quyết định chọn sách giáo khoa như ba năm qua được cho là tạo ra bất cập, như có thể tạo thế độc quyền về sách giáo khoa ở địa phương hay người dạy và người học chưa thực sự được chọn sách. Nhiều ý kiến cho rằng việc này cũng dẫn đến tình trạng thiếu khách quan, minh bạch, thiếu tôn trọng ý kiến của giáo viên, nhà trường và phụ huynh.