Các nhà khoa học đề nghị không xây bảo tàng cạnh Cột cờ

Chiều nay, Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật VN đã gửi văn bản tới Bộ Chính trị, Chính phủ, Quốc hội và Bộ Quốc phòng kiến nghị không xây dựng bảo tàng Lịch sử quân sự cạnh cột cờ Hà Nội. Theo các nhà khoa học, có 2 lý do để đưa ra kiến nghị trên.

Cột cờ Hà Nội.

Trao đổi với VnExpress, Chủ tịch Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam Vũ Tuyên Hoàng cho biết, lý do đầu tiên là về phương diện bảo tồn di sản lịch sử. Việc xây dựng bảo tàng quân sự không những sẽ phá vỡ cảnh quan của thành cổ Hà Nội mà còn gây tổn thất đến hàng vạn cổ vật dưới nền Hoàng thành. "Chúng tôi đề nghị Bộ Quốc phòng dừng dự án này, tìm một địa điểm thích hợp để xây dựng Bảo tàng lịch sử quân sự", giáo sư Hoàng nói.

Theo giáo sư Phan Huy Lê, Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, Cột cờ Hà Nội nằm trên trục trung tâm Bắc - Nam của Hoàng thành Thăng Long và cũng là thành Hà Nội thế kỷ XIX. Trục trung tâm này có tính thiêng liêng theo quan niệm phong thủy và tâm thức truyền thống. Nó cũng là trục quy chiếu xác định cấu trúc toàn bộ khu Hoàng thành. Hiện nay, điện Kính Thiên và Đoan Môn là những di tích duy nhất còn sót lại của Hoàng thành. Và Bắc Môn, Cột cờ là di tích của thành Hà Nội.

"Bảo tàng với quy mô lớn như trong thiết kế sẽ phá vỡ giá trị tâm linh, hạ thấp giá trị lịch sử của Cột cờ cũng như khu vực Hoàng thành. Ngoài ra, việc thi công xây dựng tại đây có thể gây tổn thất đối với cổ vật dưới lòng đất (theo dự đoán là số lượng rất lớn), mà nếu được khai thác đúng thì hoàn toàn có thể trở thành di sản văn hóa thế giới", ông Lê nói.

Lý do thứ hai là bảo tàng với thiết kế hiện đại sẽ phá vỡ không gian kiến trúc cổ kính của không chỉ Cột cờ và cả khu Hoàng thành. Theo kiến trúc sư Nguyễn Trực Luyện, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, quy mô của bảo tàng quá đồ sộ so với bối cảnh Hoàng thành nói chung. Theo thiết kế, Cột cờ chỉ được coi là một phần điểm xuyết thêm cho bảo tàng. Trong khi đó, trục trung tâm truyền thống Bắc - Nam ngoài Cột cờ còn 3 di tích: Bắc thành, Hậu Lâu, điện Kính Thiên. Bên cạnh giá trị về mặt lịch sử, đây còn là mạch máu linh thiêng, là điểm độc đáo của không gian kiến trúc của Hoàng thành xưa. "Nếu bảo tàng được xây dựng, nó sẽ quá đồ sộ và hiện đại so với toàn bộ hệ kiến trúc cổ, phá vỡ trục thiêng này", ông Luyện nhận xét.

Thiết kế bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam.

Dự án xây dựng Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam được Bộ Quốc phòng phê duyệt năm 2002. Bộ đã chọn đồ án thiết kế của Công ty Khảo sát thiết kế, tư vấn xây dựng (trực thuộc Bộ). Theo kế hoạch, bảo tàng mới có tổng diện tích khoảng 30.000 m2, diện tích 4 tầng trưng bày khoảng 15.000 m2, dự kiến sẽ được khởi công xây dựng vào tháng 9 tới.

Thượng tá, kiến trúc sư Trần Mạnh Đức, chủ nhiệm đồ án, thì lại cho rằng, đồ án thiết kế bảo tàng quân sự đảm bảo đồ sộ và hiện đại, song vẫn hài hòa với Cột cờ đồng thời tính đến trục kiến trúc thành cổ Bắc - Nam. Theo đó, tòa nhà hình cánh cung phối hợp với Cột cờ như một mũi tên vút lên là biểu tượng cho sức mạnh quân sự. Các chi tiết trang trí của Cột cờ cũng được sử dụng để trang trí cho bảo tàng, như hệ lan can, hệ cột bát giác, hoa văn... Ngoài ra, thiết kế còn đặt một khối tròn khá lớn trên chóp bảo tàng để tạo cảm giác không gian nối tiếp Cột cờ và trục Bắc - Nam truyền thống.

Bảo tàng quân đội hiện nay có diện tích khoảng 11.000 m2, được xây dựng cách đây gần 50 năm. Điểm tọa lạc của tòa nhà này chính là nơi tập kết của các mũi quân tiến về giải phóng thủ đô năm 1954. Đây là một trong những bảo tàng lớn và quan trọng nhất của Việt Nam, đồng thời là bảo tàng có lượng khách tham quan đông nhất.

Cột cờ Hà Nội hiện nằm trong khuôn viên Bảo tàng Quân đội. Di tích này được xây dựng năm 1812, dưới triều vua Gia Long. Chúng được xem là biểu tượng của quốc gia phong kiến độc lập, tự chủ. Năm 1873, quân Pháp tấn công thành trì này, nhưng đã vấp phải nòng pháo trên bức tường cổng phía Bắc. Năm 1882, thành đã bị thất thủ khi thực dân Pháp quay trở lại. Đến năm 1894, người Pháp phá hủy thành cũ để xây dựng cơ quan và đường phố nhưng vẫn giữ lại Cột cờ để làm trạm phát tín hiệu và phát thanh.

Trong cuộc chiến đấu bảo vệ thành Hà Nội, Cột cờ là chứng nhân lịch sử cho sự tuẫn tiết bi hùng của hai tổng đốc Nguyễn Tri Phương và Hoàng Diệu. Sau Cách mạng Tháng Tám, hòa bình lập lại, quốc kỳ của nước Việt Nam độc lập lại tung bay trên Cột cờ Hà Nội.

Tư liệu về Cột cờ Hà Nội:
Cột cờ có cấu trúc gồm ba nền thềm rộng và tháp cổ hình lăng trụ, bên trong có cầu thang xoắn ốc dẫn lên kỳ đài. Các tầng đế hình chóp cụt, nhỏ dần, chồng lên nhau, xung quanh xây ốp gạch. Tầng một rộng hơn 1800 m2, cao 3,1 m. Tầng hai rộng 730 m2, cao 3,7 m, có bốn cửa. Cửa phía Đông có đắp hai chữ Nghênh húc (đón ánh nắng mai); cửa Tây có Hồi quang (ánh sáng phản chiếu); cửa Nam với Hướng minh (hướng về nơi sáng); cửa Bắc không có chữ đề. Tầng ba rộng 163 m2, cao 5,1 m. Phía trên tầng này là thân cột cờ hình trụ 8 cạnh, thon dần lên trên, cao 18,2 mét. Trong thân cột có 54 bậc thang xoáy trôn ốc lên tới đỉnh. Bên trong được soi sáng nhờ 39 ô thoáng hình hoa thị và 6 ô hình dẻ quạt. Đỉnh Cột cờ được cấu tạo thành lầu có hình bát giác, cao 3,3 mét; có 8 cửa sổ tương ứng 8 mặt. Giữa lầu là một trụ tròn, đường kính 0,4 mét, cao đến đỉnh lầu, là chỗ để cắm cán cờ. Toàn bộ Cột cờ cao 33,4 mét. Nếu kể cả trụ treo cờ thì trên 41 mét.

Thiên Đức - Việt Anh