"It's Alright, Ma (I'm only bleeding)"
Ca khúc nằm trong album Bringing It All Back Home phát hành năm 1965 của Bob Dylan - thời kỳ ông sáng tác chủ yếu dòng nhạc dân gian (folk). Đây là một trong những bản nhạc có ngôn từ quyến rũ, giàu hình ảnh nhất của nhạc sĩ. Mượn lời tâm sự của một đứa con với mẹ, ca khúc là những câu châm ngôn đẹp. Toàn bộ bài hát được chia thành nhiều khổ thơ sáu câu trong đó năm câu đầu hiệp vần âm tiết cuối. Ở mỗi câu, thường xuyên có sự đối sánh về mặt ngữ nghĩa.
Giai điệu nhạc dân gian và tiếng kèn harmonica trong bài chỉ như trang trí cho lời ca nhiều chất thơ. Nếu bỏ đi phần nhạc, ca từ hoàn toàn là một bài thơ với những câu ngắn bộc lộ sự mỉa mai, giận dữ về thói đạo đức giả, chủ nghĩa tiêu dùng và tâm thức cố hữu về chiến tranh trong văn hóa Mỹ đương thời. Hơn cả, đây là bài thơ về cuộc đời.
Những câu hát nổi tiếng nhất là:
"He not busy being born is busy dying,"
"Money doesn't talk, it swears,"
“Although the masters make the rules
For the wise men and the fools
I got nothing, Ma, to live up to”
“Kẻ nào không bận sống thì bận chết
“Đồng tiền không chỉ nói, mà nó còn thề thốt"
"Dù những bậc thầy là người tạo luật,
Cho người khôn và kẻ ngốc,
Con chả việc gì phải sống theo ai, mẹ ạ"
Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố giải Nobel Văn học dành cho Bob Dylan vào ngày 13/10.
"Positively Fourth Street"
Đây là đĩa đơn được phát hành ngay sau bản hit Like a Rolling Stone năm 1965. Bản nhạc folk rock (rock dân gian) này có ca từ vừa trực diện vừa chua chát, đầy chất tự sự về những mối quan hệ trong cuộc sống.
"You got a lotta nerve
To say you are my friend
When I was down you just stood there grinning
You got a lotta nerve
To say you gotta helping hand to lend
You just want to be on the side that's winning"
Tạm dịch:
"Anh phải thật cả gan
Để bảo rằng anh là bạn tôi
Khi tôi sa cơ thì anh đứng cười
Anh phải thật cả gan
Để bảo rằng anh muốn chìa tay giúp tôi
Khi anh chỉ muốn đứng về phe thắng cuộc"
Bản nhạc giống như cú tát vào bối cảnh những nhạc sĩ bảo thủ ở New York vốn ưa chuộng nhạc folk và khó chấp nhận folk rock. Bài hát như tuyên ngôn để Dylan bước hẳn sang địa hạt một ngôi sao nhạc rock.
"Desolation Row"
Ca khúc Desolation Row (tạm dịch: Miền cô độc) có thời lượng hơn 11 phút - nằm trong số những bài hát dài hơi của Bob Dylan. Nhạc phẩm thuộc album thứ sáu của ông - Highway 61 Revisted (1965).
Nếu đại văn hào người Pháp - Voltaire - từng nói: "Thơ ca là âm nhạc của tâm hồn, và trên hết là của những tâm hồn vĩ đại, giàu cảm xúc", có thể thấy Bob Dylan đã bộc lộ khá nhiều điều trong tâm hồn và nhãn quan về cuộc đời qua bài này. Như cô bé Alice - "nàng thơ" của văn hào Lewis Caroll, Bob Dylan dấn thân vào "xứ sở thần tiên" do chính ông thêu dệt. Ở đó, nhà bác học Einstein có thể đang giả trang làm anh hùng Robin Hood, Ophelia - người tình tuyệt vọng của Hamlet (Shakespeares) - có thể không chết mà đang ngồi đâu đó bên cửa sổ và nhìn vào miền cô độc.
Ca khúc dài gần 120 câu là bản trường thi đưa người nghe vào cuộc du hành vượt không gian, thời gian. Trong đó, người ta như thấy ánh mắt nheo cười lãng tử của Bob Dylan khi ông sẵn sàng giễu nhại những danh nhân và cả những nhân vật hư cấu nổi tiếng, giễu nhại những biến động của lịch sử, biến thiên trong đời sống của nhân loại. Giữa những biến thiên ấy, tất cả dường như quên rằng ai rồi cũng chỉ thuộc về "miền cô độc".
"Forever young"
Bài hát được Bob Dylan viết cho con trai đầu lòng (sinh năm 1966) của ông. Tác phẩm xuất hiện trong album thứ 14 của nhạc sĩ mang tên Planet Waves (1974). Đây là năm Bob Dylan trở lại với âm nhạc sau tám năm gián đoạn công việc để toàn tâm toàn ý là người đàn ông của gia đình.
* Video: Joan Baez hát "Forver young"
Bài hát là tình cảm dạt dào của người cha dành cho con, mong con mãi luôn hạnh phúc, tự tin giữa cuộc đời. Bob Dylan trút bỏ mọi rối rắm, phức tạp trong ca từ, chỉ để lại trên trang viết sự chân thành, giản dị. Vần điệu, hình ảnh ẩn dụ, liên tưởng được tác giả áp dụng khéo léo khiến bài hát tưởng đơn giản lại có sức quyến rũ với nhiều thế hệ khán giả.
"May you grow up to be righteous
May you grow up to be true
May you always know the truth
And see the lights surrounding you
May you always be courageous
Stand upright and be strong
May you stay forever young
Forever young, forever young
May you stay forever young"
Tạm dịch:
"Con ơi nhớ lấy lời cha
Lớn lên ngay thẳng, thật thà thì hơn
Đường đời rộng lớn, mông mênh
Thẳng ngay, chân lý sẽ luôn vững bền
Chúc con dũng cảm, kiên cường
Vững chân sải bước trên đường tiến thân
Mong con luôn mãi an lành
Tâm hồn son trẻ, trắng ngần không phai"
"Make you feel my love"
Bài này xuất hiện trong album năm 1997 - Time out of mind - album thứ 13 của Bob Dylan đoạt giải Grammy cho hạng mục Album của năm. Nhạc phẩm thành công vang dội về mặt thương mại, được nhiều nghệ sĩ như Billy Joel, Garth Brooks, Adele... yêu thích hát lại và khán giả đón nhận nồng nhiệt.
Từng bị đánh giá là khá lạnh lùng, thậm chí cay đắng, phũ phàng với nữ giới trong các ca khúc của mình, Bob Dylan vẫn có nhiều tình khúc đầy ấm áp, lay động người nghe. Bài Make you feel my love là một minh chứng.
* Video: Adele hát "Make you feel my love"
"When the rain is blowing in your face
And the whole world is on your case
I could offer you a warm embrace
To make you feel my love
When the evening shadows and the stars appear
And there is no one there to dry your tears
I could hold you for a million years
To make you feel my love"
Tạm dịch:
"Khi mưa gió phũ phàng trước mặt
Và bên em thế giới quay lưng
Anh xin đến ôm em thật chặt
Tình trao em thắm thiết vô chừng
Khi những ánh sao xa ló dạng
Trong đêm dài nước mắt em rơi
Anh nguyện mãi ôm em thật chặt
Tình trao em thắm thiết không lời"
Tuy vậy, với một nhạc sĩ có gia tài sáng tác âm nhạc đồ sộ và các ca khúc thường mang nhiều tầng nghĩa, bài Make you feel my love còn được xem như nhạc phẩm thể hiện một đức tin, niềm tin tôn giáo chứ không chỉ là tình khúc.
* Xem tiếp: Những ca khúc thấm đẫm chất thơ của Bob Dylan
Vũ Hà
>> Xem thêm:
Vì sao ca sĩ, nhạc sĩ Bob Dylan được trao Nobel Văn học 2016?
Ca sĩ, nhạc sĩ Bob Dylan giành giải Nobel Văn học 2016