Cá niên thường sống ở các vùng sông, suối hay chân thác, có thân dẹt, dài và thon, chỉ to chừng 2-3 ngón tay. Loài cá này rất dễ nhận biết vì có những vi đỏ quanh miệng mọc nhiều hạt trắng tròn, thân màu bạc.
Chúng ăn rong tảo ở thượng nguồn nên thịt thơm, ngon, sạch và bổ dưỡng, thường xuất hiện nhiều vào tháng 6 mùa khô.
Người dân Quảng Ngãi hay đãi khách bằng loại cá này, chế biến thành nhiều món ngon như chiên giòn, kho, nấu với nghệ, làm gỏi.... Nhưng hấp dẫn và dễ làm nhất vẫn là cá niên nướng.
Cá niên chấm muối ớt, món ăn dân dã nhưng đặc trưng của núi rừng. Ảnh: Lâm Bình
Cá niên nướng không cần tẩm ướp cầu kỳ. Người dân chỉ đánh bắt ở suối rồi rửa sạch, dùng que tre vót nhọn xiên dọc thân cá, nướng trên bếp lửa rực hồng. Người chế biến phải thật khéo léo trở đều tay để cá chín được bên trong mà bên ngoài vẫn giữ được màu vàng óng, lớp vỏ giòn.
Cá chín vàng, dậy mùi thơm nức. Khi ăn bạn có thể cầm cả con nóng hổi chấm cùng với muối ớt, cảm nhận vị ngọt của thịt, béo, bùi, dai cùng một chút vị đắng của ruột cá rất thú vị.
Trước đây món ăn dân dã này thường xuyên có mặt trong bữa cơm của người dân nơi đây. Dần dần, nó trở thành món ăn đặc sản được nhiều người săn tìm nên xuất hiện trong các nhà hàng, quán ăn nơi phố thị. Ngày nay loại cá này cũng không dễ dàng đánh bắt và chúng được bán với giá 200.000 - 300.000 đồng một kg.
Anh Phương