Những tuần gần đây, hiện tượng ùn ứ xe tải, container chở dưa hấu, thanh long lại tái diễn tại khu vực trước cửa khẩu Tân Thanh (Văn Lãng, Lạng Sơn), tương tự giai đoạn đầu năm 2014.
Nguyên nhân gây ách tắc được cơ quan quản lý đưa ra là đang vụ thu hoạch dưa hấu, lượng xe đổ về đây nhiều, có ngày lên tới 700-800 xe. Trong khi đó, năng lực tiếp nhận được phía Trung Quốc thông báo chỉ khoảng 300 - 500 xe.
Xe tải chở dưa hấu, xe container đông lạnh chở thanh long bắt đầu ùn ứ trên đường dẫn vào cửa khẩu cách cửa thông quan khoảng 4km, kéo dài gần 10km đến tận ngã ba Ma Mèo (xã Tân Mỹ). Trao đổi với VnExpress, Phó trưởng Chi cục Hải quan Tân Thanh Ngô Văn Dũng cho biết lượng xe ùn ứ năm nay chỉ bằng khoảng 1/5 đợt cao điểm năm ngoái, do cơ quan quản lý đã có sự chuẩn bị, dưa hấu cũng không được mùa. "Hải quan Trung Quốc đã đồng ý kéo dài thời gian mở cửa biên giới cho hàng hóa từ 7h đến 20h, thay vì 19h như mọi khi. Họ cũng lập bến bãi rộng cho hàng hóa tập kết, bán hàng", vị này cho biết.
Số lượng xe ùn ứ trước cửa khẩu thường xuyên khoảng 500. Hàng nghìn tài xế, phụ xe phải bám trụ cùng xe trên đèo núi nhiều ngày. Tài xế Lê Văn Khoa, 36 tuổi, chở xe dưa từ Quảng Ngãi lên Tân Thanh, cùng phụ lái đã 6 ngày nay ngồi trong cabin chờ đợi mà vẫn chưa đến lượt.
Mang 300 tấn dưa từ Bình Định lên Tân Thanh để bán sang Trung Quốc, ông chủ Lê Văn Huy, 38 tuổi, đứng đợi trong tâm trạng rất sốt ruột sau 5 ngày chờ đợi. "Tiền mua dưa khoảng 300 triệu, tiền thuê vận chuyển cũng lên tới 200 triệu, lo nhất là dưa hỏng, sang đến bên kia họ lại trả về. Ngoài ra tôi còn lo chất lượng dưa kém, thương lái Trung Quốc sẽ trả rẻ. Chuyến này tôi lỗ chắc", anh Huy cho biết,
Tài xế Lê Văn Khoa (36 tuổi, người Quảng Ngãi) vui mừng khi vừa kiểm tra thấy dưa hấu chưa hỏng sau 6 ngày chờ đợi. Để tạo điều kiện cho hàng hóa sang Trung Quốc thuận lợi, cách đây 2 ngày, các cơ quan chức năng tại Tân Thanh đã quyết định phân làn ưu tiên cho xe chở mặt hàng này. Việc thông quan cũng ấn định tỷ lệ mỗi đợt gồm 3 xe dưa hấu, 2 xe thanh long và 1 xe hàng khác.
Tuy nhiên, xe được thông quan sang Trung Quốc không có nghĩa là hàng được bán hết, vì thương lái nước này phải chọn sản phẩm tốt, phục vụ vận chuyển đi xa. Số dưa phải trở về Việt Nam được dỡ xuống ngay tại cửa khẩu, bán lại cho lái buôn trong nước với giá rẻ.
Trên đống dưa bị thương lái Trung Quốc từ chối mua, chủ hàng ngán ngẩm ngồi nhìn lái buôn trong nước chọn những quả còn dùng được. Dưa bán tại Trung Quốc được giá khoảng 5.000-6.000 đồng/kg, quay về Việt Nam chỉ còn 2.000 đồng.
Mỗi ngày có đến hàng chục tấn dưa hấu hỏng bị các xe tải chở về đổ bỏ rải rác dọc đường. Tại một bãi trống bên đường cách cửa khẩu Tân Thanh khoảng 7km, nhiều xe tải trên đường về xuôi tranh thủ tấp vào đổ dưa hỏng, mùi thối bốc lên nồng nặc. Một số huyện thuộc Lạng Sơn đã lên tiếng khi phải hứng chịu ô nhiễm do các xe tải đổ dưa. Lãnh đạo tỉnh đã phải lên kế hoạch lập bãi tập kết, tiêu hủy.
Một nhóm tài xế ăn cơm trưa ngay trên đường đèo, giữa những làn xe đang nằm chờ di chuyển. "Cơm thì có người mang đến bán cho, nhưng chuyện tắm rửa thì gần như không thể. Anh em phải chấp nhận chịu đựng 5-6 ngày thôi", một tài xế cho biết.
Giấc ngủ trưa trên cabin của một phụ lái. Tình hình an ninh trên đoạn đường có xe tải ùn ứ năm nay đã có chuyển biến tốt hơn các năm trước. Hiện tượng xin đểu tài xế không còn. Tuy nhiên, vẫn còn một số đối tượng lợi dụng đêm tối trèo lên xe ăn cắp dưa khiến đồn Biên phòng Tân Thanh phối hợp với lực lượng công an liên tục giám sát. Đã có vài đối tượng ăn cắp dưa hấu bị bắt giữ, truy tố.
Quý Đoàn