Cá lóc (miền Bắc gọi là cá quả, cá chuối) nướng trui là món ăn dân dã đặc trưng của miền đồng nước Tây Nam Bộ. Món ăn này gắn liền với quá trình khai hóa đất phương Nam của dân tộc Việt.
Đặc điểm của món cá lóc nướng trui dân dã là cá không cần sơ chế, nghĩa là không đánh vảy, không cạo nhớt, không mổ bụng, không tẩm ướp gia vị. Cá lóc vừa bắt dưới sông lên, rửa sạch, được xuyên bằng một que dài từ miệng đến đuôi, sau vùi cá vào đống rơm khô rồi châm lửa đốt hoặc cắm que xuống đất lấy rơm phủ lên và đốt lửa cho đến khi tro tàn. Khi cá chín, cạo bỏ lớp vảy đã cháy xém để lộ ra thịt cá trắng và thơm.
Cá nướng xong chỉ cần gỡ thịt chấm muối ớt, mà phải là loại muối hột mới cảm nhận được hết mùi vị thơm ngon, vừa cay, vừa mặn, vừa ngọt, vừa thơm của món ăn đặc sản này. Riêng ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, cá lóc nướng trui thường ăn với nước mắm me.
Ngày nay, đời sống phát triển, người ta có nhiều điều kiện hơn, món cá lóc nướng trui càng phổ biến trong bữa cơm gia đình, tiệc tùng và tại các nhà hàng. Cá được thực hiện cầu kỳ hơn khi nướng trên than hồng, trong lò vi sóng. Món cá biến tấu khác trước vì có thêm chút mỡ hành, thịt dùng cuốn với bánh tráng, rau sống, ăn kèm nước mắm me khá ngon miệng. Tuy có sự thay đổi, tiếp biến nhưng với những người sành ăn thì cá lóc nướng trui ngoài đồng ruộng mới có mùi vị, màu sắc và sức hấp dẫn đặc biệt.
Lê Hà Ngọc Trâm