Cá kèo thịt ngọt và thơm, nổi tiếng lành và sạch lại dễ chế ra nhiều món ngon, từ chiên, kho, cho tới nướng, lẩu...
Chế biến những món ăn từ cá kèo rất đơn giản, quan trọng là phải biết cách làm sạch lớp nhầy bên ngoài bề mặt da cá. Cá kèo sau khi mua về, cho vào rổ, dùng lá sả chà sát cá thật kỹ và rửa sạch lại bằng nước muối để loại hết chấy nhầy bên ngoài. Ngoài ra, bạn có thể cho cá vào túi lưới cùng một ít muối và chà thật kỹ, sau đó rửa lại bằng nước sạch. Điều cần lưu ý là tránh làm vỡ mật và ruột, đây là hai phần béo và mát nhất của cá kèo, đem lại sự hấp dẫn cho người ăn.
Trong cái lạnh của Sài Gòn những ngày cuối năm, còn gì thích thú hơn khi được thưởng thức nồi lẩu cá kèo lá giang bốc khói cùng bạn bè. Nước dùng nấu bằng xương lợn, hầm cho đến khi xương mềm, vớt bọt cho nước trong. Lá giang lựa lá non, nhặt và rửa sạch rồi vò nát để lá ra vị chua.
Bắc nồi lên bếp, cho ít dầu ăn rồi cho hành tỏi băm nhuyễn vào phi thơm, sau đó đổ nước dùng vào, nấu sôi, nêm nếm gia vị rồi cho lá giang vào, gia giảm lá để độ chua vừa khẩu vị. Cá kèo sau khi làm sạch được cho vào nồi nước lẩu đang xôi, cho lá giang vào, nêm lại gia vị cho vừa ăn, nước lẩu có vị chua thanh nhưng hơi ngọt là được. Lẩu cá kèo lá giang được ăn kèm với bún tươi và các loại rau như: rau muống, rau nhút, rau đắng, giá, hoa chuối...
Nếu thích món nướng, bạn có thể làm món cá kèo nướng muối ớt. Ướp cá kèo với muối ớt, để một lúc cho thấm. Dùng que tre nhỏ, xiên dọc theo chiều dài thân cá và nướng trên bếp than hồng. Cá kèo có lớp da mỏng nên rất dễ chín, vì vậy khi nướng bạn nhớ trở đều tay để tránh làm cháy cá, không ngon. Ăn cá kèo nướng không thể thiếu chén mắm me, vị ngọt của thịt cùng với vị chua của me làm món ăn thêm ngon miệng.
Chán món nướng, bạn có thể làm món cá kèo chiên cũng không kém phần hấp dẫn. Cá kèo sau khi làm sạch, ướp một ít bột nêm cho thấm rồi lăn qua bột chiên xù. Làm nóng dầu và cho cá vào chiên với lửa lớn. Cá chín vàng được vớt ra để trên đĩa có lót rau đắng và rau răm bên dưới. Cá chiên xù ăn kèm với mắm me là tròn vị.
Trong khi đó, món cá kèo kho tiêu ăn với cơm trắng lại được ưa chuộng vì hương vị đậm đà của nó. Kho cá kèo ngon là phải sử dụng nồi đất, ướp cá kèo với nước màu, đường, nước mắm ngon, hạt tiêu giã nhỏ, muối., dầu ăn... trộn đều và để trong khoảng mươi phút cho thấm gia vị. Đặt nồi lên bếp, khi nồi cá kho sôi, cho vào một ít nước lọc, để nhỏ lửa cho đến khi nước kho cá sánh lại, thấm đẫm vào trong từng thớ thịt cá, nêm lại ít tiêu, ớt và tắt bếp. Trong những ngày trời mưa hay thời tiết trở lạnh, bưng bát cơm nóng ăn kèm với cá kèo kho tiêu thì còn gì bằng. Từ thớ thịt cá săn chắc, béo ngậy thấm gia vị đậm đà lại cay nồng vị tiêu rất vừa ăn và ngon miệng.
Khánh Hòa