- Một số tỉnh yêu cầu người đến hoặc trở về từ nơi có dịch (bao gồm Hà Nội, TP HCM) sẽ phải cách ly 14 ngày. Việc này căn cứ quy định nào?
- Chủ tịch UBND cấp tỉnh được quyền công bố dịch theo đề nghị của Giám đốc Sở Y tế với bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm B và nhóm C. Bộ trưởng Y tế công bố dịch theo đề nghị của Chủ tịch UBND cấp tỉnh với bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A (như Covid-19) và đối với một số bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm B khi có từ hai tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trở lên đã công bố dịch.
Việc một số địa phương đang thực hiện cách ly bắt buộc với người từ nơi khác mà không cần biết những người đó có tiếp xúc gần với bệnh nhân hoặc người bị nghi nhiễm Covid-19 hay không, nghĩa là các địa phương tự xác định hai nơi này là "vùng dịch".
Hơn nữa, theo Điều 2 Luật Phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm 2007, vùng có dịch được định nghĩa là "khu vực được cơ quan có thẩm quyền xác định có dịch". Như vậy, "vùng có dịch" được hiểu là địa phương mà Chính phủ, Ban chỉ đạo phòng chống dịch Quốc gia, Bộ Y tế xác định là nơi có nguồn lây nhiễm, có số người nhiễm bệnh vượt quá dự kiến ban đầu và phải có văn bản công bố.
Hiện chưa có văn bản chính thức nào cho thấy TP HCM và Hà Nội là vùng có dịch.
Công tác phòng, chống dịch rất cần thiết, cấp bách nhưng thực hiện cách ly khác với khuyến cáo của Bộ Y tế về các trường hợp cần cách ly là chưa phù hợp với chỉ đạo của Ban chỉ đạo phòng chống dịch Quốc gia. Điều này cần xem xét lại.
Chính phủ chỉ yêu cầu cách ly với người nhập cảnh đến từ vùng dịch ở nước ngoài, cách ly theo khu vực phát sinh ổ dịch và những người tiếp xúc gần với người thuộc diện buộc phải cách ly.
Nhân viên y tế đo thân nhiệt lái xe ở Hà Nội. Ảnh: Ngọc Thành.
- Vậy, người đứng đầu địa phương có quyền hạn đến đâu về việc hạn chế người từ nơi khác đến trong Covid-19?
- Điều 22 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch UBND cấp tỉnh không có điều khoản nào cho phép Chủ tịch UBND cấm người dân đi lại hoặc không cho người từ địa phương khác đến địa phận của mình quản lý hay đưa người đi cách ly y tế tập trung mà không có căn cứ pháp luật.
Chủ tịch UBND tỉnh có nhiệm vụ chỉ đạo và áp dụng các biện pháp để giải quyết các công việc đột xuất, khẩn cấp trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh... nhưng ràng buộc rất rõ là "theo quy định của pháp luật" chứ không được tùy tiện hoặc kiểu riêng để "một mình một chợ".
Do đó, hành vi "ngăn sông cấm chợ" của một số tỉnh "có dấu hiệu lạm quyền". Việc ban hành các biện pháp không phù hợp, gây ảnh hưởng đến người dân, thể hiện sự phân biệt đều bị pháp luật nghiêm cấm.
- Trường hợp nào địa phương được quyền hạn chế người từ nơi khác đến để phòng dịch bệnh?
- Theo Nghị định 71/2002/NĐ-CP hướng dẫn Pháp lệnh tình trạng khẩn cấp, biện pháp cấm hoặc hạn chế người không có nhiệm vụ ra, vào vùng có dịch và các biện pháp cần thiết khác chỉ được áp dụng khi Nhà nước ban bố tình trạng khẩn cấp.
Việc ban bố tình trạng khẩn cấp cũng có thể được sử dụng làm cơ sở pháp lý buộc người dân tạm ngừng hoặc hạn chế các hoạt động đời sống, kinh doanh, đi lại có thể ảnh hưởng lớn đến đời sống kinh tế và xã hội của đất nước. Người nào vi phạm lệnh cấm thì tuỳ theo mức độ vi phạm mà bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Khi chưa ban bố tình trạng khẩn cấp về dịch bệnh, việc các tỉnh tự ý hạn chế người đến từ các địa phương có nhiều ca nhiễm nCoV là sai quy định.
Với Covid-19, thẩm quyền về các vấn đề quan trọng mang tính thực hiện xuyên suốt thuộc Ban chỉ đạo phòng chống dịch quốc gia và đương nhiên các tỉnh phải tuân theo chỉ đạo của Ban này.
- Theo ông, người dân cần làm gì để vừa đúng pháp luật vừa tuân thủ quy định phòng, chống dịch khi đến địa phương khác?
- Người dân nên thực hiện nghiêm túc chỉ thị giãn cách xã hội của Thủ tướng, chỉ nên ra đường hoặc đến các địa phương khác trong trường hợp thật cần thiết. Bên cạnh đó, địa phương đã tự ý thực hiện trái với chỉ đạo của Thủ tướng cần dỡ bỏ.
Với người dân, khi quyền lợi chính đáng bị xâm hại thì có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện các quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính này.