 |
|
Ảnh chụp sao Mộc của kính thiên văn Chandra cho thấy sự có mặt của các tia rơnghen ở cực Bắc. |
Đầu năm 2001, tàu Cassini trên hành trình đến sao Thổ đã hội ngộ tàu Galileo trong một thời gian ngắn ngủi khi chúng ở gần sao Mộc. Hai tàu phối hợp với Đài thiên văn vũ trụ Hubble và Chandra để cung cấp những số liệu quý giá về quyển từ của hành tinh khí lớn nhất hệ mặt trời này. Kết quả được 82 nhà thiên văn tổng kết trong chuỗi bài nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature số mới đây.
Loạt bài nghiên cứu cho thấy, xung quanh sao Mộc có một từ trường cực mạnh, các cơn lốc hạt và phóng xạ khủng khiếp. Quyển từ này có bán kính rộng gấp 20 lần quyển từ của mặt trời. Tại đây, người ta đã ghi được dấu vết của các điện tử chuyển động với tốc độ gần ánh sáng. Ngoài ra, có bằng chứng cho thấy các đám mây khí bùng ra từ vệ tinh Io, đẩy các luồng gió hạt tới sao Mộc, gây ra sự phát sáng ở hai cực.
Quan sát cho thấy, "tấm áo từ" của sao Mộc luôn thay đổi hình dạng dưới tác động của những luồng gió hạt từ mặt trời. Về hiện tượng này, ông Michele Dougherty, Đại học London (Anh), giải thích: "Quyển từ có thể ví như một quả bóng gồm các hạt khí tích điện. Nó quay dưới tác động của từ trường, và dưới sự tấn công của các cơn lốc hạt mặt trời, nó sẽ bị bóp méo hoặc co giãn".
 |
|
Các hạt tích điện từ vệ tinh Io, Ganymed và Europa đổ về sao Mộc, gây ra sự phát sáng ở hai cực. Klick vào hình để xem rõ hơn. |
Kính thiên văn Hubble quan sát thấy hiện tượng phát sáng ở hai cực, giống như ở hai cực quang của trái đất. Tại cực quang này, người ta cũng phát hiện các vệt sáng của vệ tinh Io, Ganymed và Europa (từ các vệ tinh này luôn có các dòng hạt tích điện theo đường sức từ đổ đến hai cực của sao Mộc và phát ra ánh sáng tím ở đó).
Kính thiên văn Chandra ghi nhận các tia rơnghen ở cực bắc của quyển từ. Đó là những phóng xạ mạnh, xuất hiện theo chu kỳ 45 phút một lần. Các nhà khoa học phỏng đoán, những tia rơnghen này có thể do các hạt tích điện của gió mặt trời gây ra khi chúng chạm vào đường sức từ của sao Mộc.
Minh Hy (theo dpa)