Hôm 8/5, bức họa Fillette à la corbeille fleurie (Tạm dịch: Cô bé và giỏ hoa) được bán giá 115 triệu USD (khoảng 2.618 tỷ đồng) tại nhà đấu giá Christie ở Mỹ. Tác phẩm nằm trong bộ sưu tập của tỷ phú David Rockefeller - chủ tịch kiêm cựu giám đốc ngân hàng Chase Manhattan. Ông qua đời năm 2017.
Tuy nhiên, giữa bối cảnh phong trào chống xâm hại tình dục (Me Too) đang lên cao ở Mỹ và lan rộng thế giới, họa phẩm lập tức gây tranh luận. Nhân vật trong tranh khỏa thân và có hình thể giống một trẻ vị thành niên. Theo Huffpost, một số người xem đoán Linda - tên nhân vật trong tranh - đang ở tuổi dậy thì bởi cô có ngoại hình gầy, nhỏ nhắn, ngực và bộ phận sinh dục chưa phát triển. Trên trang đấu giá, đơn vị Christie cho biết nhân vật trong kiệt tác kiếm sống bằng nghề bán hoa. Ngoài Picasso, Linda từng làm mẫu cho họa sĩ Amedeo Modigliani (danh họa Italy) và Kees van Dongen (họa sĩ Pháp).
Bức "Cô bé và giỏ hoa" của Picasso. Ảnh: Christie's.
Một số học giả đặt vấn đề về ranh giới giữa sự lạm dụng và đồng thuận trong nghệ thuật. Merrill - giám đốc tài năng tại The Wing (một không gian cộng đồng dành cho phụ nữ) - cho rằng bức tranh của Picasso cần được điều tra bởi ông lo ngại khả năng Linda bị danh họa lạm dụng lúc vẽ. "Chúng tôi muốn biết tại sao Picasso lại chọn vẽ đứa trẻ trần truồng này và những điều ông ấy cố gắng truyền đạt bằng cách thức như vậy. Thay vì chỉ dừng lại ở ý kiến Cô bé và giỏ hoa mang tính gợi tình, các tài liệu nghiên cứu bổ sung sau này có thể đưa kiệt tác của Picasso trở thành tác phẩm đại diện về cách nghệ sĩ nam đối xử với phụ nữ trong nhiều thế kỷ", Merrill nhận định trong thư gửi Huffpost.
Đầu năm nay, Merrill cùng chị gái đã viết bản kiến nghị, yêu cầu Bảo tàng nghệ thuật thủ đô New York (Mỹ) tháo gỡ bức tranh Therese Dreaming (Balthus) vì vẽ thiếu nữ ngồi để lộ quần lót. Tác phẩm được xem như hình thức khiêu dâm trẻ em. Tuy nhiên, bảo tàng đã từ chối lời đề nghị này.
Trong bài viết mang tên Fillette (Cô bé), học giả Porter mô tả: "Linda đại diện cho các chủ đề mà Picasso vật lộn với cuộc sống. Đó là tình yêu, tình dục, vẻ đẹp, sự dịu dàng và bạo lực”. Ông cũng cho rằng công chúng biết về Picasso nhưng không biết tới những phụ nữ đằng sau giá vẽ. "Ít ai biết Dora Maar - người được cho là từng bị danh họa ngược đãi, hay người mẫu Marie Therese Walter từng có mối tình ngắn ngủi với Picasso và tự tử sau khi ông qua đời", Poster chia sẻ với Huffpost.
Danh họa Picasso.
Bên cạnh đó, một số quan điểm cho rằng tác phẩm nên được người xem nhìn ở khía cạnh cách tân nghệ thuật. Theo Huffpost, Cô bé và giỏ hoa được vẽ năm 1905, khắc họa chân dung thiếu nữ Linda, sống ở Paris (Pháp). Bức họa ra đời trong thời kỳ “Hoa hồng” của Picasso, giai đoạn ông theo đuổi chủ nghĩa lãng mạn. Thời kỳ này, danh họa sử dụng màu cam và hồng, tương phản với nhiều tông màu nhạt.
Bahl - nghệ sĩ, nhà quản lý giáo dục tại Cao đẳng St. Francis ở Brooklyn (Pháp) - chia sẻ: “Làn da trắng của cô gái tương phản rõ rệt với màu đỏ tươi của hoa. Nó thể hiện niềm vui, nét ngây thơ, trinh tiết. Khuôn mặt của cô già hơn cơ thể. Đến nay, danh tính thực cũng như cuộc sống của Linda còn bí ẩn”. Bahl cho rằng kiệt tác như kiểu định danh phụ nữ chứ không mang tính gợi dục.
Picasso (1881 - 1973) là nhà họa sĩ, điêu khắc thiên tài, người Tây Ban Nha. Ông là một trong những nghệ sĩ nổi danh nhất thế kỷ 20. Tác phẩm Picasso để lại gồm có 1.800 bức tranh sơn dầu, 30.000 bản tranh, 7.000 bức ký họa phác thảo. Ông nổi tiếng với các tác phẩm như: Những cô nàng ở Avignon, Chân dung dì Pepa… Picasso có vài bức tranh nằm trong danh sách những tác phẩm nghệ thuật đắt giá nhất thế giới, như bức Nude on a black armchair, Les Noces de Pierrette, Garçon à la pipe - được bán ra 104 triệu USD tại nhà đấu giá Sotheby vào năm 2004, lập kỷ lục thế giới lúc đó về giá cho một tác phẩm nghệ thuật.
Làn sóng chống quấy rối và xâm hại tình dục ở Mỹ bắt đầu từ ngày 5/10/2017, khi tờ New York Times đăng các bài viết tố cáo Harvey Weinstein - nhà sản xuất nhiều tác phẩm đoạt Oscar - đã lạm dụng tình dục nhiều đồng nghiệp nữ. Phong trào này được gọi là Me Too, dựa theo một hashtag trên Twitter.)
Trọng Trường