Video được phi công Nga đăng trên mạng xã hội tuần trước cho thấy hai quả bom thông thường gắn Mô-đun Dẫn đường và Cánh nâng Hợp nhất (UMPK) được thả từ tiêm kích bom Su-34, bung cánh lượn và bay tới mục tiêu tại Ukraine.
Đây là những hình ảnh đầu tiên ghi lại quá trình hệ thống UMPK triển khai trong thực tế, do Bộ Quốc phòng Nga chưa bao giờ công bố tư liệu về bom dẫn đường trên chiến trường Ukraine. Chỉ có một số bức ảnh được phi công Nga chụp lại, cho thấy quả bom gắn cánh nâng ở giá treo vũ khí của cường kích Su-24 và tiêm kích bom Su-34.
Bom lượn UMPK thả từ tiêm kích Su-34 Nga trong video đăng hôm 20/4. Video: Telegram/warhistoryalconafter
Nga bắt đầu sử dụng bom thông thường gắn UMPK từ đầu năm nay, gây ra mối đe dọa không nhỏ với các đơn vị Ukraine. Đây là phương án tương tự dòng JDAM-ER của Mỹ, giúp biến những quả bom bình thường trong kho dự trữ thành bom thông minh, thay vì phải sản xuất những quả đạn dẫn đường chuyên biệt có chi phí cao.
"Hình dáng tổng thể của UMPK cho thấy loại vũ khí này ưu tiên chi phí rẻ và tốc độ sản xuất nhanh chóng, không phải là vũ khí đắt tiền được phát triển chuyên biệt", cây bút Piotr Butowski viết trên chuyên trang quân sự War Zone của Mỹ.
Các nguồn tin tại Nga cho biết một bộ UMPK có giá xuất xưởng khoảng 24.000 USD, rẻ hơn nhiều so với tên lửa dẫn đường Kh-29 có khối thuốc nổ tương đồng và mức giá lên tới 140.000 USD/quả. Ưu thế không quân cho phép máy bay Nga thả bom UMPK từ độ cao lớn, giúp bom đạt tầm bay tối đa, trong khi phi cơ vẫn nằm ngoài tầm bắn của phần lớn hệ thống phòng không Ukraine.
Theo Butowski, điểm dễ nhận thấy trên bom UMPK Nga là các bộ cánh nâng rất thô sơ, dù đặc điểm này có thể được cải tiến và hoàn thiện dần theo thời gian. Đây là dấu hiệu chứng tỏ UMPK được thiết kế vội vàng và chưa trải qua đầy đủ thử nghiệm cần thiết, nhằm rút ngắn thời gian đưa vào sử dụng thực tế.
Trên mạng xã hội, một tài khoản ẩn danh tự nhận là nhân viên doanh nghiệp quốc phòng Nga cũng cho biết bom FAB-500M-62 khi gắn bộ cánh UMPK có thể vượt quá mức tải 500 kg tối đa của phần lớn giá treo vũ khí trên máy bay Nga, điều có thể khiến các quả bom tự tách rời khỏi giá treo khi máy bay cơ động.
Việc thiết kế và triển khai vội vàng cũng khiến cơ cấu bung cánh kém tin cậy, khiến nhiều quả bom lao đi với phần cánh chưa mở hoàn toàn, hạn chế đáng kể tầm bay và độ chính xác, tài khoản này cho hay.
Bom UMPK Nga tập kích mục tiêu nghi là kho đạn, điểm đóng quân của Ukraine tại tỉnh Kherson hôm 2/5. Video: Telegram/HersonVestnik
Một nhược điểm khác là ngòi nổ của bom UMPK sẽ chuyển sang chế độ sẵn sàng kích hoạt ngay khi tách khỏi máy bay, tương tự bom thông thường. Điều này khiến nó có thể rơi và phát nổ ngay trên lãnh thổ Nga nếu cụm cánh nâng không mở, điều từng xảy ra trong vụ Su-34 đánh rơi bom xuống tỉnh Belgorod hồi cuối tháng 4.
Tài khoản Fighter_Bomber của một phi công tiêm kích Su-34 Nga cũng thừa nhận những vấn đề này, cho rằng nhà sản xuất còn phải làm nhiều việc để hoàn thiện UMPK. "Nó có nhiều điểm yếu vì được phát triển vội vã", phi công Nga cho hay.
"Khả năng dẫn đường của bom UMPK luôn là dấu hỏi lớn suốt thời gian dài, không ai biết liệu nó có khả năng hiệu chỉnh đường bay hay không. Mọi nghi vấn đều được giải đáp vào ngày 13/7, khi xuất hiện những bức ảnh đầu tiên về một bộ UMPK được mổ xẻ, cho thấy ăng ten Kometa-M và thiết bị nhận tín hiệu định vị vệ tinh ở trong", Butowski nói.
Kometa được dùng để nhận tín hiệu định vị vệ tinh GPS và GLONASS trong điều kiện bị chế áp điện tử mạnh. Nó có 4 bộ thu phát, cho phép phát hiện và loại bỏ hoàn toàn tín hiệu gây nhiễu từ đối phương.
Mẫu ăng ten đầu tiên của dòng Kometa được công ty VNIIRT Progress ở Moskva phát triển năm 2007 và nặng gần 40 kg. Nhà sản xuất đã liên tục cải tiến thiết kế, tăng cường hiệu năng và cắt giảm khối lượng của nó.
Hình ảnh đầu tiên về bom UMPK được công bố hồi tháng 1. Ảnh: Telegram/Fighter_Bomber
Phiên bản Kometa-M ra đời trong giai đoạn 2016-2018, nặng khoảng 0,14 kg và được thiết kế cho các máy bay không người lái (UAV) hạng nhẹ như Orlan-10 và Orlan-30, trước khi được triển khai trên hệ thống UMPK. "Không thể chắc chắn về độ chính xác của UMPK, nhưng điều rõ ràng là những quả bom này có hệ thống dẫn đường bằng vệ tinh để tiếp cận mục tiêu", Butowski nói.
Không quân Ukraine từng nhiều lần cho biết họ không có biện pháp đối phó các loại bom UMPK của Nga, cho rằng đây là một trong những lý do phương Tây cần cung cấp tiêm kích F-16 cho Kiev.
"Mỗi ngày có khoảng 20 quả bom dẫn đường được ném xuống các khu vực tiền tuyến. Chúng bay xa tới 70 km và đủ sức nhắm vào cơ sở hạ tầng trọng yếu. Chúng tôi không thể đối phó loại vũ khí này, mạng lưới phòng không Ukraine không thể đánh chặn các quả bom", phát ngôn viên không quân Ukraine Yuri Ignat nói hồi tháng 5.
Vũ Anh (Theo Drive)