"Chu kỳ lây nhiễm hiện nay chỉ còn 2 ngày chứ không phải 5 ngày như trước đây", ông Long nói tại Hội nghị giao ban trực tuyến phòng chống Covid-19 với 63 tỉnh, thành phố, sáng 16/7.
Biến chủng Delta đang lây lan nhanh do tốc độ bám dính đối với tế bào vật chủ, khả năng nhân lên nhanh với số lượng lớn trong tế bào, dẫn đến việc phá hủy tế bào, phát tán mầm bệnh ra môi trường xung quanh trong thời gian ngắn, theo Bộ trưởng.
"Với tốc độ lây lan nhanh, trong đợt dịch này, chỉ một người trong nhà nhiễm là hầu như các thành viên trong gia đình nhiễm", Ông nói.
Các địa phương, đặc biệt là TP HCM, các tỉnh Đông Nam bộ, Tây Nam bộ đang đối mặt với sự bùng phát rất phức tạp, có thể tăng các ca nhiễm và ca tử vong trong thời gian tới.
Bộ trưởng nhận định, đợt dịch này kéo dài hơn so với các đợt dịch trước, gây tác động trên diện rộng, ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống, phát triển kinh tế xã hội, nhất là các tỉnh miền Nam. Bộ Y tế đã thành lập Bộ phận thường trực chính đặt ở TP HCM, 7 bộ phận thường trực còn lại của Bộ đặt ở các tỉnh có diễn biến phức tạp, cùng địa phương chỉ đạo sát sao phòng chống dịch. Bộ cũng liên tục rà soát lại các chỉ dẫn chuyên môn, vấn đề kỹ thuật, chỉ đạo các địa phương đối phó trong tình huống dịch lan rộng.
Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long. Ảnh: Ngọc Thành.
Ông Long thừa nhận dù đã có các biện pháp quyết liệt, cố gắng nhưng kết quả "chưa được như mong muốn, đòi hỏi sự cố gắng hơn". Một số địa phương đã triển khai Chỉ thị 16 nhưng chưa đầy đủ, nghiêm túc, chưa quyết liệt, nhiều khi còn chần chừ, nấn ná, có nơi vẫn có tình trạng đi lại nhộn nhịp, chợ vẫn họp đông... Một số khu công nghiệp chưa thực hiện nghiêm túc hướng dẫn của Bộ Y tế, có địa phương chưa tập trung, chưa kiểm tra, giám sát chặt, chưa thực hiện xét nghiệm tầm soát trên diện rộng.
"Đặc biệt, tâm thế chuẩn bị cho tình huống dịch lan rộng, kéo dài, phức tạp, một số nơi còn lần chần. Một số nơi dù của Bộ Chính trị, Ban Bí thư đưa ra quan điểm '4 tại chỗ' nhưng vẫn trông chờ, ỉ lại, ngại mua sắm...", Bộ trưởng Bộ Y tế nói.
Trước bối cảnh tình hình dịch phức tap, lan rộng, số ca mắc tăng rất nhanh, Bộ Y tế đã có một số thay đổi cơ bản trong cách ly như: Giảm thời gian cách ly tập trung xuống còn 14 ngày; Thí điểm cách ly F1 tại nhà. Theo đó, Bộ Y tế đề nghị các tỉnh, thành có thể áp dụng theo hướng dẫn nếu đảm bảo đủ tiêu chí, chuẩn và điều kiện.
Ngoài ra, Bộ Y tế cũng thay đổi chiến lược về xét nghiệm. Theo đó, trước đây Realtime RT-PCR là chính, nay thực hiện test nhanh là chính. Điều này giúp giảm thời gian, tối ưu hóa xét nghiệm, trả kết quả nhanh để nhanh chóng tách được F0 ra khỏi cộng đồng càng nhanh càng tốt.
Để đảm bảo tiết kiệm và tốc độ trong sử dụng test nhanh, Bộ Y tế chính thức cho phép gộp mẫu trong test nhanh ở những nơi có tỷ lệ lây nhiễm cao. Điều này đã được chứng minh qua thực tiễn đánh giá ở TP HCM, độ nhạy, độ đặc hiệu của test nhanh gần tương đương với xét nghiệm RT-PCR mẫu đơn. Bộ Y tế cho phép các địa phương có thể gộp mẫu 3, 5 trong một lần test nhanh, tùy vào điều kiện, kỹ thuật lấy mẫu. Đây là sự thay đổi rất căn bản, quan trọng trong xét nghiệm.
"Chúng ta cách ly những vùng lõi, phong tỏa, vùng nguy cơ rất cao. Thực hiện test 3-5 ngày một lần, khi phát hiện ca nghi nhiễm là lấy mẫu làm ngay RT-PCR khẳng định. Mục tiêu của chiến lược này là làm sao trả kết quả xét nghiệm càng nhanh càng tốt để giảm tốc độ lây nhiễm với cộng đồng", ông Long nói.
Theo Bộ trưởng, hiện TP HCM và một số địa phương đang thực hiện tốt điều này, nhưng việc khẳng định ca dương tính vẫn phải dùng RT- PCR. Với vùng nguy cơ cao không nên gộp mẫu nhiều (chỉ nên gộp 5), lý do là nếu phát hiện dương tính vẫn phải quay lại lấy mẫu đơn để xét nghiệm, rất mất thời gian.
Một vấn đề quan trọng được Bộ trưởng nhấn mạnh với các địa phương về quan điểm "4 tại chỗ", phải chuẩn bị, kiểm tra lại năng lực các phòng xét nghiệm.
"Bộ Y tế sẽ cấp thêm máy móc, sinh phẩm trong thời gian trước mắt, nhưng các địa phương không được bị động, trông chờ vào Trung ương", Bộ trưởng lưu ý.
Về vaccine, Bộ trưởng cho biết Việt Nam đã đàm phán thành công được khoảng 170 triệu liều từ các nguồn khác nhau. Tuy nhiên, trong bối cảnh khan hiếm trên toàn cầu từ nay đến tháng 8-9, nên bố trí ưu tiên vaccine cho các tỉnh/thành có nhiều yếu tố nguy cơ, dịch bùng phát, cần phát triển kinh tế xã hội...