Thảo luận tổ về dự luật tố cáo, các nhà làm luật rất quan tâm việc có hay không chấp nhận tố cáo nặc danh. Đại biểu Vũ Quang Hải cho rằng nhiều trường hợp người tố cáo rất khó chính danh. "Công chức tố cáo người đứng đầu cơ quan anh ta đang làm việc, nếu ghi rõ họ tên thì hoặc là đơn đó bị lờ đi, hoặc là anh ta bị trù dập. Chuyện này rất phổ biến", ông Hải nói.
Một lý do khác khiến ông Hải ủng hộ tố cáo nặc danh là quy định pháp luật về bảo vệ người tố cáo rất hay, nhưng thực tế trái ngược. Dẫn ra trường hợp một tổng giám đốc vì đưa ra ánh sáng việc vòi "tiền phong bì" của Phó tổng giám đốc ngân hàng mà giờ kinh doanh điêu đứng, cho dù tố cáo đúng sự thật, ông Hải kết luận: "Cơ chế bảo vệ hiện nay chưa đủ để công dân dám đứng đơn tố cáo".
Đồng quan điểm, nữ đại biểu Đặng Huyền Thái cho rằng quy định như dự luật rất dễ cho cơ quan quản lý nhà nước, nhưng lại khó cho dân và đặc biệt là "có thể bỏ sót tội phạm". "Chẳng ai không lo ngại bị trù úm, thậm chí trả thù khi tố cáo thủ trưởng trực tiếp quản lý mình. Nếu đứng đơn tố cáo và bị trả thù thì ai sẽ bảo vệ? Chờ cơ quan pháp luật ư? Có khi chờ được vạ thì má đã sưng", bà Thái nói.
Nữ đại biểu này đồng tình với thiểu số ý kiến của Ủy ban Pháp luật, cơ quan thẩm tra dự luật. Theo nhóm ý kiến này, hiện công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng mà Việt Nam đã ký kết khuyến cáo các quốc gia thành viên tiến hành biện pháp thích hợp để công chúng có thể thông báo, kể cả dưới hình thức nặc danh, về bất kỳ sự kiện nào có thể được coi là cấu thành một tội phạm. Luật phòng chống tham nhũng cũng đã quy định đối với tố cáo không rõ họ tên, địa chỉ, nhưng nội dung rõ ràng, bằng chứng cụ thể, có có sở để thẩm tra, xác minh thì có thể được nghiên cứu, tham khảo.
Tuy nhiên, nhiều đại biểu lại đồng tình với lập luận của Ủy ban Pháp luật khi ủng hộ không chấp nhận tố cáo nặc danh. Lý do tố cáo không chỉ là quyền mà còn là trách nhiệm của công dân đối với xã hội. Quy định như dự luật nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm của công dân, tránh hiện tượng một số người lợi dụng tố cáo sai sự thật gây mất đoàn kết nội bộ, tốn kém cả thời gian và tiền bạc cho các cơ quan trong việc xem xét giải quyết.
Một vấn đề được quan tâm là trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền giải quyết tố cáo, nhất là cơ quan hành chính. Theo dự luật, thủ trưởng cơ quan hành chính có trách nhiệm giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện nhiệm vụ, công vụ của người do mình quản lý trực tiếp. Nếu người bị tố cáo là thủ trưởng thì người chịu trách nhiệm giải quyết là cấp trên quản lý trực tiếp.
Cho rằng quy định như trên là thiếu chặt chẽ, đại biểu Trần Đình Long nêu ví dụ: "Nếu là thủ trưởng, nhận được đơn thư tố cáo về một cán bộ dưới quyền, người mà tôi không thích thì tôi sẽ rốt ráo giải quyết. Nhưng nếu là cán bộ tôi quý mến thì có thể đơn thứ tố cáo sẽ bị ỉm đi". Ông Long cho rằng để thuận lợi cho người dân, tránh việc tố cáo bị ỉm đi, hoặc trì hoãn xem xét thì nên giao cho một đầu mối là cơ quan thanh tra tiếp nhận, đôn đốc xử lý và trả lời công dân.
Đại biểu Vũ Quang Hải thì cho rằng dự luật cần có chế tài xử lý trách nhiệm người đứng đầu trong việc chậm giải quyết tố cáo khiến người dân phải gửi đơn thư lòng vòng, nhiều nơi. Trong trường hợp người bị tố cáo là thủ trưởng trực tiếp thì để đảm bảo bí mật, sự an toàn, nhân viên dưới quyền có thể gửi đơn tố cáo sang cơ quan dân cử cùng cấp.
Dự luật tố cáo sẽ được thảo luận tại hội trường vào ngày 18/11.
Những hành vi bị nghiêm cấm trong dự luật tố cáo 1. Cản trở, sách nhiễu, gây phiền hà việc thực hiện quyền tố cáo của công dân. 2. Đe dọa, trả thù, trù dập người tố cáo. 3. Tiết lộ họ, tên, địa chỉ, bút tích của người tố cáo. 4. Cố tình không giải quyết hoặc giải quyết tố cáo trái pháp luật. 5. Không thực hiện trách nhiệm bảo vệ người tố cáo; bao che người bị tố cáo. 6. Can thiệp trái pháp luật vào việc giải quyết tố cáo. 7. Kích động, dụ dỗ, mua chuộc người khác tố cáo sai sự thật. 8. Mua chuộc, hối lộ người giải quyết tố cáo. 9. Đe doạ, trả thù, xúc phạm người giải quyết tố cáo. 10. Lợi dụng việc tố cáo để xuyên tạc, vu khống, gây rối trật tự. 11. Vi phạm các quy định khác của pháp luật về tố cáo và giải quyết tố cáo. |
Hồng Khánh