Quan điểm được đưa ra tại Hội thảo "Tháo gỡ quan ngại để quản lý thuốc lá thế hệ mới" được tổ chức tháng 11 vừa qua nhằm cập nhật thông tin mới về tiến độ xây dựng khung hành lang quản lý thuốc lá thế hệ mới (TLTHM), cũng như tháo gỡ những quan ngại trong việc kiểm soát mặt hàng này.
Khung pháp lý sẵn có để quản lý thuốc lá thế hệ mới
Tại hội thảo, Phó Vụ trưởng Vụ Xã hội, Văn phòng Quốc hội, ông Nguyễn Hồng Ngọc cho biết, tại Việt Nam, các loại TLTHM gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng lậu đang ngày càng tràn lan, công khai trên thị trường. Theo quy định của Luật Phòng chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) thì thuốc lá làm nóng (nung nóng) được hiểu là thuốc lá và thuộc phạm vi điều chỉnh của luật. Tuy nhiên, thuốc lá điện tử thì chưa thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật PCTHTL, pháp luật hiện nay chưa có quy định.
Từ góc nhìn của lực lượng quản lý thị trường, ông Kiều Dương, Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Chính sách pháp chế, Tổng cục Quản lý thị trường, đánh giá, thực tế là các cơ quan quản lý nhà nước chưa cho phép nhập khẩu TLTHM nhưng trong thị trường nội địa, thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng, shisha... vẫn tương đối phổ biến, người tiêu dùng dễ tiếp cận.
"Khi chưa có quan điểm dứt khoát thì việc xử lý TLTHM trong nội địa tương đối khó khăn. Trong bối cảnh hiện nay, nên có cách tiếp cận mở hơn, phải tìm cách quản lý, có khung pháp luật phù hợp để điều chỉnh, đảm bảo TLTHM phát triển theo đúng định hướng chúng ta mong muốn", ông Kiều Dương góp ý.
Ông Kiều Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp phát biểu tại hội thảo.
Ông Đoàn Ngọc Toàn, Phó Đội trưởng Đội Kiểm soát Chống buôn lậu Hàng giả và Bảo vệ Quyền sở hữu Trí tuệ thuộc Cục Điều tra Chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan, cũng cho rằng, theo quy định tại Nghị định số 69/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 thì mặt hàng thuốc lá nói chung thuộc Danh mục mặt hàng nhập khẩu theo giấy phép, điều kiện của Bộ Công thương và Bộ Y tế. Do đó, đối với mặt hàng TLTHM, bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng thì rất cần có chính sách quản lý thống nhất, phù hợp.
Dưới góc nhìn pháp lý, ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp nhận định, các sản phẩm TLTHM có thể thuộc định nghĩa thuốc lá trong Luật PCTHTL nhưng chưa được quản lý trên thực tế.
Cũng theo ông Lê Đại Hải, hiện nay, Nghị định 67 về kinh doanh thuốc lá do Bộ Công thương chủ trì sửa đổi đã được Bộ Tư pháp thẩm định và đang trong quá trình hoàn thiện để trình Chính phủ xem xét ban hành.
"Bộ Công thương có thể phối hợp với các cơ quan liên quan để nghiên cứu, có thể bổ sung nội dung về quản lý TLTHM vào trong Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 67, đáp ứng nhu cầu quản lý. Trong đó, có thể thuyết minh làm rõ sự cần thiết cũng như cơ sở pháp lý, căn cứ vào Luật PCTHTL có khái niệm là thuốc lá dưới dạng khác và nguyên liệu thuốc lá có thể là nguyên liệu thay thế khác bởi thực chất, thuốc lá điện tử hay thuốc lá làm nóng cũng là một hình thức khác đưa nicotine vào cơ thể", ông Lê Đại Hải phát biểu.
Ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp phát biểu tại hội thảo.
Cần đẩy nhanh tiến độ sửa đổi Nghị định quản lý thuốc lá
Trước tình trạng nạn buôn lậu TLTHM ngày càng trở nên khó kiểm soát, các đại biểu đề nghị cần sớm thống nhất các ý kiến khác biệt để trình Chính phủ và nhận định rằng tiến độ thực hiện chỉ đạo của Chính phủ đến nay đã là quá muộn.
Cập nhật tiến trình quản lý TLTHM, ông Cao Trọng Quý, Trưởng phòng Công nghiệp thực phẩm, Cục Công nghiệp, Bộ Công thương cho biết, với xu thế hội nhập về mọi mặt như hiện nay, việc trên thị trường xuất hiện những sản phẩm thuốc lá mới là điều không thể tránh khỏi. Bộ Công thương cũng bày tỏ mong muốn vấn đề chính sách đối với các sản phẩm TLTHM được thúc đẩy nhanh chóng hơn nhằm thực hiện chủ trương của Chính phủ một cách kịp thời.
Theo ông Quý, nhiều quốc gia có trình độ phát triển khoa học công nghệ ở mức cao như Mỹ, các quốc gia châu Âu, hay Nhật Bản, Hàn Quốc, các nước trong ASEAN như Malaysia, Indonesia... đều đã có luật quản lý với TLTHM.
"Cơ chế quản lý ở từng nước khác nhau nhưng tựu trung đều áp dụng quy định nghiêm ngặt của luật về phòng chống tác hại thuốc lá của nước sở tại. Đây là cơ sở, thông tin khoa học đáng tin cậy để chúng ta tham khảo, áp dụng trong quá trình xây dựng cơ chế chính sách quản lý mặt hàng này", ông Quý phát biểu.
Theo ông Ngô Khải Hoàn, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công thương, dự kiến trong tháng 12, sau khi có ý kiến trả lời chính thức của Bộ Y tế đối với một số nội dung còn vướng mắc trong dự thảo Nghị định về kinh doanh thuốc lá, Bộ Công thương sẽ trình Thủ tướng Chính phủ dự thảo Nghị định mới. Trên cơ sở đó, đây cũng là căn cứ để giúp cho quản lý nhà nước về thuốc lá trong thời gian tới được thuận tiện và hiệu quả hơn.
Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ Đinh Dũng Sỹ nhắc lại các chỉ đạo của Chính phủ liên quan đến việc quản lý TLTHM.
"Điểm lại các văn bản chỉ đạo điều hành trên đây cho thấy, đến nay dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 67 về kinh doanh thuốc lá vẫn chưa được hoàn thiện, trình Chính phủ ban hành. Do đó, khuyến nghị cần sớm thống nhất các nội dung còn ý kiến khác nhau và trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 67 trong thời gian sớm nhất", ông Đinh Dũng Sỹ, Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ, nói về sự cấp thiết phải đưa TLTHM vào vòng kiểm soát.
Linh An