Bộ Công Thương vừa hoàn tất báo cáo kết quả kiểm tra hoạt động của Vinastas trong thông tin khảo sát nước mắm gây xôn xao cộng đồng vừa qua.
Theo kết luận này, việc công bố thông tin sai lệch liên quan đến sản phẩm nước mắm của Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (Vinastas) có dấu hiệu vi phạm Khoản 2, Điều 5 Luật An toàn thực phẩm: “Đăng tải, công bố thông tin sai lệch về an toàn thực phẩm gây bức xúc cho xã hội hoặc thiệt hại cho sản xuất, kinh doanh”.
Kết quả kiểm tra của Bộ cho thấy, việc khảo sát nước mắm của Vinastas không đảm bảo tính độc lập, tin cậy và minh bạch. Dù hoạt động nhân danh Vinastas nhưng khi thực hiện khảo sát chất lượng nước mắm, Hiệp hội này đã không xây dựng đề án, kế hoạch khảo sát rõ ràng. "Khảo sát chủ yếu do Chủ tịch và một số cá nhân thực hiện, nhiều khâu không được các cấp có thẩm quyền của Vinastas phê duyệt và giám sát", kết luận nêu.
Việc Vinastas công bố nhập nhèm chất lượng nước mắm gây hoang mang với người tiêu dùng, xã hội.
Báo cáo cũng cho rằng, quá trình lấy (mua) mẫu của Vinastas thiếu tin cậy. Toàn bộ 150 mẫu đã mua không có hóa đơn theo quy định của Bộ Tài chính, chỉ có hóa đơn bán lẻ, hóa đơn bán hàng, bản kê bán hàng của nơi bán (89 mẫu); 61 mẫu chỉ có bảng kê do cán bộ đi mua tự lập. Ngoài ra, đoàn kiểm tra liên ngành cũng phát hiện sự không thống nhất trong quá trình mã hóa mẫu; một số mẫu không được mã hóa trước khi yêu cầu thử nghiệm.
Báo cáo nêu, hoạt động khảo sát được thực hiện dưới sự tài trợ từ tổ chức bên ngoài, vì vậy, không đảm bảo tính độc lập như quy định tại Điều 28, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Về kết quả công bố chất lượng nước mắm của Vinastas, đoàn kiểm tra cho rằng, Hội này đã đồng nhất khái niệm arsen nêu tại Quy chuẩn Việt Nam QCVN 8-2:2011 với “thạch tín”, một chất cực độc; đồng thời khẳng định “95,65% số mẫu khảo sát có độ đạm từ 40 độ trở lên được đánh giá có hàm lượng thạch tín vượt ngưỡng quy định” là không đúng, không có cơ sở khoa học và gây nhầm lẫn, hoang mang cho người tiêu dùng.
Đặc biệt, bài “Gần 85% mẫu nước mắm của 88 doanh nghiệp không đạt tiêu chuẩn” đăng trên trang web của Hội này ngày 18/10/2016 có nội dung “104 (69%) mẫu nước mắm không đạt chỉ tiêu về arsen (thạch tín) - một loại á kim cực độc” là hoàn toàn không chính xác, không có căn cứ khoa học và pháp lý, gây hoảng loạn và bức xúc trong xã hội.
Căn cứ kết quả kiểm tra và các đánh giá trên, Bộ Công thương kiến nghị Thủ tướng yêu cầu Vinastas cải chính công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng, kiểm điểm trách nhiệm và xử lý các cá nhân liên quan.
Bộ Công thương cũng kiến nghị giao Bộ Nội vụ xác minh tư cách pháp lý của Vinastas trong việc tham gia các hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; kiểm tra việc chấp hành điều lệ Hội; có biện pháp chấn chỉnh tồn tại trong quá trình hoạt động.
Cơ quan quản lý ngành công thương cũng kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Công thương xem xét xử lý các hành vi có dấu hiệu vi phạm của Vinastas theo pháp luật.
Ngoài kiểm tra việc công bố chất lượng nước mắm, đoàn kiểm tra liên ngành cũng phát hiện một số sai phạm trong xây dựng quy chế quản lý, sử dụng tài sản của Vinastas...
Trước đó, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng về việc thông tin chất lượng nước mắm, Bộ Công Thương đã lập Đoàn kiểm tra việc chấp hành pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng với Vinastas. Thành phần Đoàn kiểm tra gồm đại diện Bộ Công thương, Y tế, Khoa học và Công nghệ, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.