Ở vòng bảng, William Troost-Ekong từng ghi bàn duy nhất giúp Nigeria hạ Bờ Biển Ngà 1-0. Đến trận chung kết, trung vệ đội trưởng tiếp tục tỏa sáng khi đánh đầu từ quả phạt góc ở phút 38, đưa đội khách một lần nữa vượt lên. Tuy nhiên, trong thế trận áp đảo của Bờ Biển Ngà, đó là pha dứt điểm hướng khung thành đầu tiên và duy nhất của "Siêu đại bàng". Đội chủ nhà làm chủ trận đấu với tỷ lệ kiểm soát bóng 67% và 13 lần dứt điểm.
Sau bàn thua, Bờ Biển Ngà thể hiện ý chí và sự kiên nhẫn như từng thể hiện từ đầu vòng loại trực tiếp. Seko Fofana sút xa gây áp lực, Michael Seri điều phối bóng khắp mặt sân, còn Simon Adingra liên tục khoét vào cánh phải của Nigeria. Phút 62, các đợt lên bóng của Bờ Biển Nga đem lại kết quả. Từ quả phạt góc, Adingra kiến tạo cho Franck Kessie gỡ hòa 1-1.
Sau bàn quân bình tỷ số, Bờ Biển Ngà tiếp tục chiếm ưu thế. Trong khi đó, Nigeria không thể đáp trả dù có cả Victor Osimhen, Samuel Chukwueze và Ademola Lookman. Phút 81, Adingra hoàn tất cú đúp kiến tạo và đem lại chiến thắng cho đội nhà. Sau khi đi bóng tốc độ bên cánh trái, tiền đạo cánh của CLB Brighton tạt vừa tầm vào trong cho Sebastien Haller bắt vô-lê ghi bàn quyết định.
Haller có bàn thứ hai tại AFCON 2024. Trước đó, trong trận bán kết, tiền đạo từng suýt giải nghệ vì ung thư tinh hoàn cuối năm 2022 ghi bàn duy nhất đem lại chiến thắng 1-0 trước Congo.
Khi trọng tài cắt còi tan trận chung kết, HLV tạm quyền của Bờ Biển Ngà, Emerse Fae ôm mặt khóc. Ông vốn làm trợ lý cho cựu HLV Jean Louis-Gasset, và chưa từng có kinh nghiệm trực tiếp chỉ đạo, nên chỉ là giải pháp tình thế khi LĐBĐ Bờ Biển Ngà không tìm ra ai thế chỗ khi Louis-Gasset từ chức sau ba trận vòng bảng. Nhưng chỉ trong vòng 18 ngày sau khi nhận việc, Fae cùng đội tuyển nhà viết nên câu chuyện cổ tích với chức vô địch châu Phi.
Việc Bờ Biển Ngà vào chung kết giống như một phép màu. Đội chủ nhà chỉ thắng Guinea-Bissau 2-0, trước khi thua Nigeria 0-1 và Equatorial Guinea 0-4 và rơi xuống thứ ba bảng A. Nếu hai đối thủ cạnh tranh Ghana và Zambia may mắn hơn, Bờ Biển Nga đã không thể giành vé vào vòng 1/8 với vị trí cuối cùng trong nhóm bốn đội xếp thứ ba có thành tích tốt nhất.
Tuy nhiên, sau khi thoát hiểm, Bờ Biển Ngà liên tục gây sốc. Họ lần lượt thắng đội vô địch giải trước Senegal 5-4 bằng loạt luân lưu ở vòng 1/8, thắng ngược Mali 2-1 ở tứ kết, hạ Congo 1-0 ở bán kết, đánh bại Nigeria khi tái ngộ trong trận chung kết.
Bờ Biển Ngà vô địch châu Phi lần thứ ba, sau hai lần diễn ra vào năm 1992 và 2015. Họ bắt kịp số lần đăng quang AFCON của chính Nigeria. Trong khi đó, Ai Cập vẫn dẫn đầu với bảy lần vô địch, xếp ngay trên Cameroon với năm lần và Ghana với bốn lần.
Thanh Quý