Biệt thự đỏ hay "nhà đỏ" là công trình bỏ hoang tồn tại gần một thế kỷ, do người Pháp xây dựng ở xóm Phia Đén, xã Thành Công, huyện Nguyên Bình. Địa điểm này nằm trong hành trình "Khám phá Phia Oắc - vùng núi của những đổi thay" thuộc Công viên địa chất toàn cầu Cao Bằng. Khí hậu ở đây quanh năm mát mẻ, 18 - 25 độ C.
Căn biệt thự nằm biệt lập trên triền đồi, rêu và cây thân leo bám quanh mái ngói. Các bức tường ban đầu màu vàng, sau nhiều năm chuyển dần sang đỏ, gắn với những câu chuyện truyền miệng trong vùng khiến nơi này trở nên u ám, khơi gợi sự tò mò của những du khách đến khám phá khu vực mới phát triển du lịch của tỉnh Cao Bằng.
Công trình cũ bỏ hoang này hiện nay được Phòng văn hóa thông tin huyện Nguyên Bình quản lý, định hướng thành sản phẩm du lịch khám phá kết hợp với 14 di sản trong vùng.
Trong chuyến đi đến Nguyên Bình, Cao Bằng vào cuối năm 2023, Hoàng Huy Hiếu, 25 tuổi ở Nam Định, biết đến biệt thự qua những câu chuyện người dân địa phương kể.
Hiếu di chuyển bằng xe máy từ khu du lịch đến căn biệt thự, quãng đường 5 km dễ đi, thích hợp với cả xe máy và ôtô.
Căn biệt được xây biệt lập trên đồi, lưng dựa núi, mặt hướng ra một con suối. Những bức tường đỏ đã phai màu, loang lổ theo thời gian.
Vào khoảng đầu thế kỷ 20, một gia đình người Pháp đã xây căn biệt thự này làm nơi nghỉ dưỡng. Sau khi gia đình này trở về quê hương, căn biệt thự bị bỏ hoang đến nay, bà Nông Thị Thủy, Trưởng phòng Văn hóa Thông tin thị trấn Nguyên Bình cho biết.
Qua thời gian, phần mái dần xuống cấp và hư hỏng một số chỗ, tuy nhiên các bức tường và kiến trúc tổng thể của căn biệt thự còn giữ được khá nguyên vẹn. Do vậy, khi khảo sát địa điểm để xây dựng các tour trải nghiệm Công viên địa chất toàn cầu Cao Bằng, chính quyền địa phương quyết định đưa căn biệt thự vào tuyến đường khám phá phía Tây thành phố.
Vẻ hoang tàn hiện lên trong màn sương mù, giữa núi rừng âm u và hơi lạnh của mùa đông khiến Hiếu "rùng mình" khi tiến vào trong quan sát.
Bước qua những đám cỏ dại, người dân địa phương đi cùng Hiếu kể những câu chuyện bí ẩn liên quan đến căn biệt thự. Trong không gian yên tĩnh, dưới làn mưa lất phất và màn sương mỏng bao phủ, trải nghiệm càng trở nên "u ám, ma mị, khơi gợi trí tưởng tượng", Hiếu nói.
Khám phá ngôi nhà hoang nằm tách biệt giữa rừng sâu là một trải nghiệm thú vị, như lạc vào "thế giới khác". Tuy nhiên, Hiếu khuyên du khách không nên đi một mình vì khu vực này không có nhà dân, ít người qua lại, khó tìm kiếm sự giúp đỡ khi gặp sự cố.
Ngành du lịch tỉnh Cao Bằng đang nghiên cứu phục dựng kiến trúc của biệt thự, khảo sát các điều kiện thực tế, "xem xét cải tạo nơi này thành phòng lưu giữ văn hóa, mẫu động vật, thảm thực vật của vườn quốc gia Phia Oắc - Phia Đén", bà Thủy thông tin thêm.
Theo bà Thủy, du khách có thể tự do đến khám phá nhưng không được tác động đến kiến trúc căn biệt thự. Du khách nên tham gia tour do chính quyền địa phương xây dựng để đảm bảo an toàn khi trải nghiệm, đồng thời khám phá tổng cộng 14 điểm di sản và 2 điểm đối tác trong vùng là san hô cổ Lang Môn; đồn Phai Khắt; xưởng thêu của người Dao Tiền; cảnh quan núi mào gà; bảo tàng rừng Trần Hưng Đạo; tuyến đường Võ Nguyên Giáp; cảnh quan lưng rồng; thung lũng treo Tĩnh Túc; mỏ thiếc Tĩnh Túc; mỏ Vonfram Lũng Mười; cảnh quan đỉnh Phia Oắc; trang trại cá hồi; đá Granit Phia Oắc; mỏ Vonfram Bản Ổ; nhà nghỉ Kolia và đồn điền chè Kolia.
Quỳnh Mai
Ảnh: Hoàng Hiếu