Ngày 8/11, giới chức y tế Mỹ cho biết BQ.1 đang chiếm 14% số ca nhiễm nCoV ở nước này, trong khi BQ.1.1 chiếm 13,1%.
Trong tháng 8, các biến chủng này hầu như không hiển thị trong bảng theo dõi của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC). Điều này cho thấy chúng có thể lây lan nhanh chóng.
BQ.1 và BQ.1.1 đều chứa đột biến di truyền, khiến hệ miễn dịch khó nhận biết và vô hiệu hóa. Đặc điểm này khiến virus dễ lây nhiễm sang người hơn, mặc dù miễn dịch từ tiêm chủng và nhiễm bệnh trước đó vẫn hiệu quả.
Ngoài Mỹ, BQ.1.1 đang lưu hành ở ít nhất 29 quốc gia, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Vậy hai biến chủng này nguy hiểm đến đâu và tác dụng của vaccine cùng các phương pháp điều trị với chúng ra sao?
Triệu chứng và nguy cơ tử vong
Tiến sĩ Eric Topol, chuyên gia về gene, Giám đốc Viện Nghiên cứu Scripps ở La Jolla, California, nhận định dữ liệu từ Pháp, nơi biến chủng này hoạt động mạnh, cho thấy chúng dường như không làm gia tăng tỷ lệ nhập viện và tử vong.
Ông Eric cũng nói chưa có bằng chứng cho thấy người nhiễm BQ.1, BQ.1.1 hoặc bất kỳ biến chủng phụ nào khác gặp triệu chứng nghiêm trọng hơn trước đó. Các biểu hiện phổ biến nhất vẫn là sổ mũi nhẹ, đau đầu và đau họng. Các dấu hiệu này có thể xuất hiện trước khi xét nghiệm dương tính nCoV, tiến triển nặng lên hoặc giảm nhẹ trong suốt thời gian bị bệnh.
"Thật khó để biết mức độ nghiêm trọng của virus đang giảm do bản thân biến chủng hay do vaccine hiệu quả", tiến sĩ Alpana Waghmare, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Ung thư Fred Hutchinson, cho biết.
Khả năng kháng thuốc và vaccine hiện có
Các chuyên gia cho biết nCoV sẽ không ngừng phát triển và đột biến, giống với các chủng virus cúm trước đây. Các biến chủng phụ có khả năng né tránh miễn dịch tốt hơn. Người trưởng thành, khỏe mạnh nhiều khả năng vẫn mắc bệnh ngay cả khi đã tiêm chủng hoặc từng nhiễm biến chủng khác.
Dù virus có thể trốn tránh lớp kháng thể ban đầu, các thành phần khác của hệ miễn dịch vẫn bảo vệ con người hiệu quả. Tiến sĩ Otto Yang, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Trường Y David Geffen, Đại học California, cho biết trình tự đột biến mới không thể ảnh hưởng đến tế bào T. Đây là dạng tế bào miễn dịch đặc hiệu với virus, bảo vệ người dùng khỏi tình trạng chuyển nặng.
"Những người đã tiêm vaccine thế hệ mới hoặc điều trị sớm bằng Paxlovid, remdesivir sẽ cho kết quả tốt", ông nói.
Theo Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ, các đột biến của hai biến chủng phụ có thể kháng liệu pháp điều trị kháng thể bebtelovimab. Thuốc đang được sử dụng để điều trị Covid-19 ở mức độ nhẹ đến trung bình cho người lớn và trẻ em.
Vaccine Covid-19 thế hệ mới của Pfizer, nhắm vào biến chủng BA.4 và BA.5 tai Pennsylvania, Mỹ, ngày 8/9. Ảnh: Reuters
Hiệu của của vaccine Covid-19 thế hệ mới
Các nhà khoa học chưa rõ các vaccine đã cải tiến có tác dụng thế nào trước biến chủng BQ.1 và BA.1.1. Các dữ liệu ban đầu từ Pfizer và đối tác BioNTech cho thấy vaccine thế hệ mới điều chế dựa trên BA.5 và BA.4 vẫn làm tăng mức kháng thể chống nhiễm biến chủng phụ của Omicron ở người lớn tuổi.
Nghiên cứu mẫu máu của 30 người cao tuổi cho thấy vaccine làm tăng lượng kháng thể trung hòa (chống BA.4 và BA.5) gấp 4 lần so với các mũi trước đó. Miễn dịch đạt đỉnh sau 4 tháng tiêm.
Thục Linh (Theo Reuters, US News)