Theo mức độ thường gặp, các biến chứng của viêm xoang được phân theo 3 nhóm: biến chứng đường thở, biến chứng ở mắt và biến chứng nội sọ hay biến chứng ở não. Dưới đây là những biến chứng đường thở của viêm xoang"
Rất nhiều bệnh nhân gặp phải điều này nhưng họ không biết là do viêm xoang. Trong đó, các biến chứng đường thở được nhắc tới nhiều là:
- Viêm họng: đối với cả viêm xoang cấp và viêm xoang mãn tính, viêm họng gần như là bệnh đi kèm viêm xoang vì ngạt, tắc mũi nhất là đối với viêm xoang cấp thường ngạt, tắc cả hai bên. Viêm xoang mãn tính khi có pôlip gây ngạt tắc mũi kéo dài, thường xuyên, làm người bệnh phải thở bằng mồm để hít lượng oxy theo nhu cầu, không khí không qua mũi không được làm ấm, làm ẩm và làm sạch sẽ ảnh hưởng tới họng.
Mặt khác do chảy mũi mủ trực tiếp xuống họng (trong viêm xoang sau, đa viêm xoang), hoặc do không biết xì mũi (ở trẻ em) hay không tiện xì mũi (ở người lớn đang giao tiếp, làm việc) mà thường khịt mũi, hít mũi mủ xuống họng nên bệnh dễ dẫn đến viêm họng.
Viêm họng cấp là một thể biến chứng viêm họng ở bệnh nhân viêm xoang. Bệnh có biểu hiện đau, rát họng rõ rệt thường gặp trong viêm xoang cấp hay viêm xoang mãn đợt cấp. Đặc biệt với trẻ có VA, mủ từ mũi xoang chảy xuống họng luôn đọng lại, bám lại ở VA (nằm giữa mũi và họng) gây viêm VA cấp.
Viêm xoang mãn tính còn dẫn đến viêm họng mãn với các triệu chứng ngứa, rát họng, họng luôn có đởm, mủ, có mùi hôi, khó chịu. Do mủ từ xoang chảy xuống thường xuyên kích thích niêm mạc họng làm các hạt lympho ở thành sau họng to, đỏ, nhiều dẫn đến viêm họng hạt. Trong trường hợp này, nếu bệnh nhân không giải quyết viêm xoang, chỉ nhìn hiện tượng tại chỗ, thực hiện đốt họng hạt, bất kể bằng phương tiện gì, đốt điện (nóng), đốt lạnh (với nito lỏng …) hay đốt họng bằng laze thì đều gây hại. Vì sau đó vài ngày, do mủ trên xoang vẫn chảy xuống họng nên sẽ làm tổn thương ở họng tăng lên, dễ đưa tới viêm tấy mủ họng.
- Loạn cảm họng. Viêm xoang, đặc biệt viêm xoang sau là một trong những nguyên nhân thường gây cảm giác khó chịu ở họng như đau nhói từng lúc, vướng mắc như bị hóc xương… mà khi khám họng không thấy tổn thương gì nên được gọi chung là loạn cảm họng. Loạn cảm họng có nhiều yếu tố gây nên, khi bị bệnh cần khám, chụp Xquang để phát hiện viêm xoang sau.
- Viêm thanh quản: những người bị viêm đa xoang, nhất là viêm xoang sau mãn tính dễ dẫn đến viêm thanh quản với các triệu chứng chủ yếu ho - khàn tiếng. Trong đó, viêm thanh quản cấp có thể gặp trong các đợt cấp của viêm xoang mãn tính hay trong viêm xoang cấp, nhất là ở trẻ nhỏ do trẻ không biết nhổ nên mủ trên xoang chảy xuống. Trẻ đến 5 tuổi cần biết đến thể viêm thanh quản khi có sốt, ho, tiếng khóc, nói không bị khàn hoặc chỉ khàn nhẹ. Nhưng điều đó có thể dẫn đến khó thở, bệnh được gọi là viêm thanh quản dưới thanh môn, diễn biến nhanh, có thể dẫn đến viêm phổi, nguy hại tới tính mạng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Trẻ bị thể này cần được nằm điều trị cấp cứu tại bệnh viện.
Với tình trạng tiếng nói khàn, giọng không trong, nói, hát không vang, chóng bị mệt, mất tiếng, hay bị ho, có đờm vướng…, bệnh nhân có thể bị viêm thanh quan mãn tính. Bệnh này cũng thường gặp ở người bị viêm xoang mãn tính. Bệnh nhân sau điều trị sẽ trở lại bình thường nhưng khi mệt, thay đổi thời tiết thì tái phát, không dứt hẳn nên gây khó chịu trong giao tiếp.
- U lành thanh quản: những người lấy tiếng nói làm công cụ lao động chính như giáo viên, bán hàng, phát thanh viên, diễn viên có tỷ lệ bị hạt xơ dây thanh, u nang dây thanh... khá cao. Tuy là u lành nhưng bệnh kéo dài dẫn đến khàn, mất tiếng, không tiếp tục làm việc được.
- Viêm đường hô hấp dưới: viêm khí phế quản cấp với các triệu chứng ho, khó thở… Ở trẻ em, tình trạng khó thở rõ hơn, có tiếng khò khè, thở rít được xếp vào dạng viêm khí phế quản co thắt với các cơn về đêm, thường xuyên hàng tuần, hàng tháng, không điều trị hết hẳn được nếu chưa phát hiện và giải quyết được viêm xoang.
Viêm phế quản mãn tính là biến chứng thường gặp của viêm xoang sau ở người lớn, nhất là với người cao tuổi với dấu hiệu ho dai dẳng, ho nhiều về đêm, ho có nhiều đờm, mủ. Viêm phế quản mãn tính với viêm xoang sau được gọi là hội chứng Mounier – Kuhn. Đặc biệt với viêm xoang sau có pôlip mũi xoang có thể dẫn đến tổn thương chức năng của toàn bộ viêm mạc đường hô hấp (cả trên và dưới) rất khó hồi phục, thường đưa tới tắc nghẽn đường hô hấp.
- Viêm xoang mãn tính ở những người có cơ địa dị ứng, hen xuyễn hay đã bị cơ hen xuyễn thì bệnh càng nặng hơn, các cơn hen xảy ra nhiều hơn, dễ đưa tới các cơn hen xuyễn nguy kịch với tình trạng khó thở nặng, cơn kéo dài, khó cắt được cơn trong điều trị.
- Viêm tai giữa: đây là biến chứng rất hay gặp nhất ở trẻ nhỏ. Thực tế, niêm mạc tai giữa cũng là niêm mạc đường thở trên mũi xoang nên ngay trong viêm xoang cấp hay các đợt cấp của viêm xoang thì niêm mạc tai gữa cũng bị viêm. Với các viêm xoang sau mãn tính, mủ chảy từ lỗ mũi sau xuống vòm họng luôn đọng lại ở gờ lỗ vòi tai, khi khịt khạc mủ qua lỗ vòi tai lên hòm tai nên gây viêm tai giữa, Đặc biệt ở trẻ nhỏ, ống vòi tai ngắn, rộng lại nằm ngang hơn so với người lớn nên mủ, dịch lại càng dễ xâm nhập vào hòm tai hơn.
Hai thể viêm tai giữa cần lưu ý là:
Viêm tai giữa cấp mủ với các dấu hiệu sốt, đau tức ở trong tai, trẻ nhỏ thường có rối loạn tiêu hóa như ỉa chảy, nôn chớ. Nếu không được khám phá hiện kịp thời mủ ứ tích trong hòm tai làm màng tai bị thủng, rách để thoát ra ống tai, có thể dẫn đến viêm xương chũm cấp với các tai biến nguy hiểm.
Viêm tai giữa ứ dịch: là biến chứng nguy hiểm nhưng các triệu chứng của nó dễ bị bỏ qua. Đó là ù tai, tức hoặc nhói trong tai, ít khi có sốt đau rõ rệt, không gây chảy mủ tai nên khó phát hiện.Tuy nhiên, nếu không được khám, phát hiện kịp thời, bệnh có thể dẫn đến điếc, ảnh hưởng lớn đến giao tiếp.
Ngọc Bích